دو قدم جلوتر را ببین!

کسب مهارت دوراندیشی

شنیده‌اید بعضی‌ها فقط تا نوک بینی‌شان را می‌بینند؛ یعنی وقتی باید کاری بکنند یا تصمیمی‌ بگیرند، حتی دو قدم جلوتر از خودشان را نمی‌بینند و به‌محض اینکه با موضوعی روبه‌رو می‌شوند، چنان با عجله و بی‌محابا بی‌گدار به آب می‌زنند که آدم را متعجب می‌کنند. معمولا هم نتایج و عواقبی را تجربه می‌کنند که پشیمانی به بار می‌آورند. درمقابل آدم‌های دیگری را هم سراغ داریم که انگار دوبار به این دنیا آمده‌اند و دوبار زندگی کرده‌اند. وقتی این افراد مقابل همان شرایط قرار می‌گیرند به‌جای اینکه چشمشان فقط ظاهر مسائل را ببیند به عمق کارها و نتایج فکر می‌کنند؛ قبل از هر اقدامی ‌خودشان را برای عواقب احتمالی آماده می‌کنند و معمولا هم موفق می‌شوند. این موضوع یعنی دوراندیشی یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی فردی است. درواقع دوراندیشی یعنی توجه داشتن به پایان کارها و مشورت‌کردن با خردمندها.

یک مثال ساده را در نظر بگیرید:

فرض کنید می‌خواهید خانه‌ای بخرید. نخستین راه این است که به اولین بنگاه معاملات ملکی که سر راهتان برمی‌خورید، سری بزنید. اولین یا دومین پیشنهاد‌های واسطه را بی‌تامل دنبال کنید و دست‌آخر طی یک یا دو روز معامله را جوش دهید.

خب خیلی واضح است که وقتی درمورد چیز مهمی ‌مثل خرید خانه این‌طور عمل کنید، چقدر ممکن است خود را درمعرض خطر خسارت قرار دهید.

درحالی‌که راه دیگر این است که اول، شخص معتمد و متخصصی را در حوزه خرید ملک و خانه پیدا کرده، اولویت‌ها، نیازها و بودجه خود را معلوم کنید و بعد با نظر متخصص مورد به مورد را با تحقیق جلو ببرید و در هر مورد به ده سال آینده‌ای که می‌خواهید در آن خانه زندگی کنید بیندیشید و تبعات احتمالی را با مشورت مشخص کنید.

طبیعی است اگر این‌گونه عمل کنید، احتمال خطایتان به‌نحو قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌یابد.

چرا دوراندیشی این‌قدر مهم است؟

یادمان باشد بدون دوراندیشی، شرایط و محیط زمام سرنوشت ما را به دست می‌گیرند. وقتی ما ازقبل اتفاقات احتمالی را در هر کاری پیش‌بینی می‌کنیم، برای هر وضعیتی آماده می‌شویم و در هر اوضاعی برنامه‌ای مشخص برای ادامه‌ حرکت به‌سمت اهداف و منافعمان یا مبارزه با خطرات و خسارت‌های احتمالی داریم. وقتی دوراندیش نباشیم، از یک طرف نتایج آنی فریبمان می‌دهند و از طرف دیگر نتایج آتی مجازاتمان می‌کنند. وقتی دوراندیش نباشیم، مسلما برای اتفاقاتی که می‌افتند، آماده نیستیم. درمقابل آن‌ها منفعل عمل می‌کنیم و از همه مهم‌تر امکان پیشگیری از وقوع بسیاری از نباید‌ها را از دست می‌دهیم.

اگر می‌خواهید دوراندیش باشید هفت «باید» را رعایت کنید:

خط پایان را ازقبل ببینید:

• مهم‌ترین نکته برای دوراندیشی، درنظرگرفتن پایان هر کار قبل از انجام آن است.
• عادت کنید قبل از هر تصمیم یا ورود به هر کاری، ازقبل نتایج و تبعات احتمالی را پیش‌بینی کنید.
• مقایسه آنچه در پایان دست شما را می‌گیرد با آنچه از دست می‌دهید، معیار فوق‌العاده‌ای برای تصمیم به ورود یا ورودنکردن در هر کاری است.
• ضمن اینکه امکان درست عمل‌کردن در مراحل مختلف را هم به دست می‌دهد.
• پس قبل از هر کار آخرش را ببینید و بعد تصمیم بگیرید.

با اهل فن مشورت کنید

• هیچ‌کس در همه کارها خبره نیست، پس اگر می‌خواهید دوراندیش باشید و نتایج احتمالی هر کار را از قبل پیش‌بینی کنید باید در هر موردی به متخصصش رجوع کنید.
• برای انتخاب اهل فن هم صرفا معروف‌بودن کافی نیست، اگرچه می‌تواند یکی از ملاک‌ها باشد.
• برای ورود به هر کاری یا گرفتن هر تصمیمی ‌بسته به اهمیت آن بین 3 تا 7 نفر خبره را برای مشورت در نظر بگیرید؛ مثلا اگر پای موضوع مهمی ‌مثل عمل جراحی در بین است، لااقل باید نظر 3 پزشک متخصص را بخواهید؛ اگر شد 7 پزشک.

از تجربه‌های بی‌طرف استفاده کنید

• یکی از بهترین راه‌های موفق‌شدن در دوراندیشی استفاده از تجربه بی‌طرف افرادی است که از قبل راه نرفته شما را رفته‌اند. این افراد ممکن است موفق یا ناموفق باشند، این مهم نیست. چیزی که اهمیت دارد تجربه آن‌هاست که قطعا به درد شما می‌خورد؛ یعنی شما بدون صرف زمان، هزینه‌کردن بودجه و تحمل خسارت‌های احتمالی که آن‌ها متحمل شده‌اند می‌توانید از نتیجه کارشان بهره‌مند شوید.
• عوامل موفقیت و شکستشان را بشناسید و راهبرد مناسب را انتخاب کنید.
• اگر با مسئله‌ای مثل انتخاب رشته تحصیلی یا تعیین شغل برای آینده طرف هستید مشورت با افرادی که از پیش رشته‌های موردنظر را انتخاب کرده و در شرایط مشابه تحصیل کرده‌اند، راه عالی برای دیدن چند سال آینده خود شما در آن رشته خواهد بود.
• اگر می‌خواهید پزشک شوید یک پیشنهاد خوب این است که مدتی را صرف رفتن به بیمارستان‌ها مختلف کنید، محیط کار واقعی پزشکان را از نزدیک ببینید و با چندین پزشک با تخصص موردنظرتان درمورد تصمیمتان صحبت کنید، این مثال قابل‌تعمیم به هر شغل دیگری هم هست؛ این یعنی قراردادن خود در شرایط واقعی چند سال آینده بدون تجربه‌کردن خسارت‌های احتمالی اشتباه.

جالب اینجاست که تجربه، ثروت گران‌بهایی است که معمولا رایگان به ما هدیه می‌شود.

از قبل آماده شرایط غیرمنتظره باشید

• همیشه حتی برای پیش‌بینی‌های قطعی و مسلم خود احتمال اشتباه قائل شوید.
• با فرض درصد احتمالی که کارها آن‌طور که پیش‌بینی می‌کنیم پیش نروند؛ نقشه ب یا ج Plan B or C)) را ازقبل طراحی کنید.
• حتی در بهترین شرایط پرواز خیلی پیش می‌آید که ارزش چتر کمکی برای یک چترباز از چتر اصلی‌اش بیشتر شود.
• فرض اشتباه در پیش‌بینی؛ خود قسمت مهمی ‌از پیش‌بینی شماست و اینکه شما چه برنامه‌ای برای آن در نظر می‌گیرید نسخه پشتیبان موفقیت شما در هر کاری.

از نزدیک‌بین به دوربین تغییر کنید

وقتی با انتخابی مواجه می‌شوید به‌جای اینکه صرفا به نتیجه دست‌به‌نقد آن فکر کنید دیدتان از نزدیک بین به دوربین تغییر دهید. در مورد هر کاری سه بازه زمانی برای پیش‌بینی نتایج تعریف کنید. به این ترتیب شما پیشاپیش با سه دسته از نتایج روبه‌رو می‌شوید. نتایج آنی؛ نتایج میان مدت و نتایج دراز مدت. بر این اساس امکان تصمیم‌گیری بهتر در هر موردی به مراتب بیشتر می‌شود.

مثلا اگر می‌خواهید خرید مهمی ‌بکنید، نیاز اصلی، هدف و بودجه خودتان را با هزینه و ارزش افزوده‌ای که این خرید می‌تواند در بازه زمانی آنی؛ میان‌مدت و درازمدت برای شما ایجاد کند مقایسه کنید و بعد تصمیم بگیرید. با این دید، از ایستادن در صف خرید یک کالا گرفته تا خرید یک ملک تجاری بزرگ، راهکار برای دوراندیشی دارید.

تجربه‌های قبلی را نگهداری و استفاده کنید

دوراندیشی درواقع نگهداری و بهره‌برداری از تجربه است، چه تجربه فرد دیگری باشد و چه تجربه خودمان. اگر بتوانیم بایگانی از تجربه‌های گوناگون را به این ترتیب برای خودمان ایجاد کنیم مطمئنا بار‌هاوبارها به موارد مشابهی برخورد می‌کنیم که نتایجشان را براساس اطلاعات موجود در این بایگانی می‌توانیم ازقبل پیش‌بینی کنیم. این است که قطعا از یک سوراخ دوبار نیش نمی‌خوریم.

از تصمیمات آنی و عجولانه پرهیز کنید

آفت دوراندیشی؛ تصمیمات آنی و احساسی است. وقتی در موقعیت انتخابی قرار می‌گیرید سعی کنید همیشه به‌عنوان یک اصل برای تصمیم‌گیری تأمل کنید. زمان بگیرید. تفکر کنید و جوانب کار را براساس 6 گام دیگر بسنجید. هیچ‌وقت اجازه ندهید توسط دیگران برای تصمیم‌گیری سریع تحت‌فشار قرار بگیرید. جالب اینجاست که این قاعده را حتی کلاهبرداران هم خیلی خوب می‌شناسند. شگرد بسیاری از آن‌ها گرفتن فرصت تفکر و تحت‌فشار قراردادن شما برای عجله در تصمیم‌گیری است. کاری که معمولا با تحریک هیجان و احساسات فرد و با محدود‌کردن زمان خرید و نیز با پیشنهادهای فریبنده و غیرواقعی انجام می‌دهند.

پس هرکس از شما تصمیم آنی خواست، با عذرخواهی، عذرش را بخواهید.

نویسنده:  طاهر عطاران