توهم ثروتسازی در اقتصاد تورمی
محاسبهی ثروت خالص
پیمودن مسیر اقتصادی زندگی مانند یک سفر است که باید مبدا و مقصدی داشته باشد. فقط به کجا رفتن مهم نیست و از کجا راهافتادن هم به همان اندازه اهمیت دارد. پس «برای رسیدن به مقصد، باید موقعیت فعلی خود را بشناسیم و بر مبنای آن برنامهی سفرمان را بچینیم.» در مسائل مالی و اقتصادی هم ما برای تعیین موقعیت درست لازم است که ثروت خالص خود را محاسبه کنیم
فرید اسماعیلیان/ مدرس و تحلیلگر اقتصادی
طریقهی محاسبهی ثروت خالص
محاسبهی ثروت خالص سه مرحله دارد:
1. داراییهای خود را لیست کنید.
2. تمام بدهیهای خود را مشخص کنید.
3. درنهایت بدهیها را از داراییها کم کنید و به عدد ثروت خالص خود برسید.
بدهیها – داراییها = ثروت خالص
به بیان دیگر، اگر با استفاده از داراییهای خود، همهی بدهیهایتان را پرداخت کنید، چقدر ثروت برای شما باقی میماند و این به آن معناست که ثروت چیزی جز دارایی است و همهی داراییهای ما بهخودمان تعلق ندارد و بخشی از آنها بدهیهایی است که باید تسویهشان کنیم. ثروت خالص فردی چیزی شبیه به ترازنامهی مالی برای شرکتها و کسبوکارها است.
داراییها
داراییها به منابعی که دارای ارزش اقتصادی هستند و افراد مالکیت آن را در اختیار میگیرند و انتظار دارند آن منابع در آینده منافعی را برایشان ایجاد کند، دارایی (Asset) گفته میشود. برخی از داراییها عبارتند از: پول نقد، مطالبات و طلبهای ما از دیگران، موجودی حسابهای بانکی، سهام و اوراق مشارکت و ...، خانه، اتومبیل، طلا، ارز(دلار، یورو و ...)، ارزهای دیجیتال و سایر سرمایهگذاریهای انجامشده و ...
بدهی
به تعهد شما نسبتبه پول یا کالایی که دریافت کردهاید و باید در آینده آن پول یا مبلغ کالا را پس بدهید بدهی (Liability) گفته میشود. برخی از بدهیها عبارتند از: ارزش روز بدهیها و پولهایی که از دیگران قرض گرفتهایم، ارزش روز وامهای بانکی که گرفتهایم، چکهایی که از ما در اختیار دیگران است، مالیاتهای معوق، اقساط یا قبضهای آب و برق بهتعویقافتاده و ...
محاسبهی ثروت خالص
لیستی از همهی داراییها و بدهیها را آماده کنید. یک جدول با دو ستون ترسیم کنید. این جدول دو ستونی همان «جدول ثروت خالص» یا «ترازنامهی زندگی» است.
اگر عدد مربوط به ستون داراییهای ما بزرگتر از ستون بدهیها بود، یعنی ثروت خالص زندگی ما مثبت است و اگر ستون بدهیها عدد بزرگتری را نسبتبه ستون داراییها داشت، یعنی عدد ثروت خالص ما یک عدد منفی است و یک موقعیت خطرناک و بهعبارتدیگر، ورشکستگی بهحساب میآید.
ثروت خالص باید چقدر باشد؟
محاسبهی ثروت خالص در لحظه، اگر چه مهم است و میتواند موقعیت فعلی ما را ترسیم کند، اما آنچه بسیار اهمیت دارد روند آن است. بهطور مثال، فرض کنید ثروت خالص امروز شما برابر با صفر باشد؛ یعنی جمع داراییها و بدهیهایتان برابر باشد. شاید بهنظر، این موقعیت اصلا خوب بهنظر نرسد، اما واقعیت این است که همهچیز بهموقعیت قبلی شما بستگی دارد.
مثلا اگر شش ماه پیش، تراز زندگی یا همهی ثروت خالص شما منفی بوده و امروز به صفر رسیده نشان میدهد روند شما، روند مثبتی است. اما در مقابل، اگر ثروت خالص شما قبلا مثبت بوده، یعنی جمع داراییهای شما از بدهیهایتان بیشتر بوده و امروز این عدد به صفر رسیده، بیانگر این است که روند زندگی شما یک روند منفی در ثروتسازی بوده است.
توهم رشد ثروت در یک اقتصاد تورمی
ما در یک اقتصاد تورمی زندگی میکنیم. پس ارزش ریالی داراییها مدام درحال افزایش هستند و ارزش ریالی بدهیها عمدتا ثابت. بههمین دلیل، بهطور طبیعی ثروت خالص در طول زمان افزایش مییابد، ولی این نباید ما را فریب دهد و باید اثر تورم را از ثروت خالص حذف کنیم.
فرض کنید که امروز دو میلیارد دارایی دارید و یک میلیارد بدهی؛ بنابراین ثروت خالص شما برابر با یک میلیارد تومان است. حالا تصور کنید که تورمی شبیه تورم اواخر دههی نود شکل میگیرد و قیمت داراییها مانند طلا و ملک و سهام شرکتها چند برابر میشود و مثلا دو میلیارد دارایی شما میشود چهار میلیارد و بدهیهای شما هم ثابت مانده است. بنابراین ثروت خالص شما از یک میلیارد تومان به سه میلیارد تومان رسیده است.
اما کمی تامل کنید؛ آیا داراییهای شما افزایش یافته است؟ مثلا تعداد سهام شما تغییری کرده است؟ خیر! آنچه تغییر کرده ارزش ریالی داراییها شما بوده و این ممکن است شما را دچار توهم ثروتسازی و رشد داراییها و ثروتمندترشدن بکند؛ درحالیکه اینگونه نیست و داراییها و ثروت شما ثابت مانده است.
بهترین کار این است که ارزش ثروت خالص ریالی خود را بعد از محاسبهدر هر زمان تبدیل بهنوع دیگری از دارایی بکنید. مثلا ارزش ریالی ثروت خالص را در هر زمان تقسیم بر قیمت روز یک گرم طلا کنید و ببینید دارایی شما به انداز چند گرم طلا است. اینگونه میتوانید به یک مقایسهی درست برسید. ارزش ریالی ثروت شما در حداقلیترین شکل ممکن باید هر ساله برابر با نرخ تورم افزایش پیدا کند و اگر چنین نیست، نیاز به بازنگری در وضعیت ثروتسازی خود را دارید.