موفقیت |
1402/07/06 |
عوامل موثر بر استرس شغلی
اضطراب‌های مدام
استرس شغلی یکی از شایعترین اختلالات روان‌پزشکی در شاغلین است. استرس شغلی وضعیتی است که در آن فرد به دلیل فشارها، تقاضاها و تعارضهای موجود در محیط کاری، احساس ناتوانی، ناراحتی و عدم تعادل در اجرای وظایف کاری خود دارد. این وضعیت ممکن است از عوامل فیزیکی، روانی و اجتماعی ناشی شده و تاثیرات منفی بر روی بهره‌وری، سلامت روانی و جسمی، روابط کاری و کیفیت زندگی فرد داشته باشد. در این مقاله به علل، علائم، پیامدها و راهکارهای مقابله با استرس شغلی خواهیم پرداخت.
تعریف استرس از دیدگاه‌های مختلف
دیدگاه‌های مختلفی در زمینه‌ی تعریف استرس شغلی وجود دارد:
• تعریف روان‌شناختی استرس شغلی: استرس شغلی به‌عنوان واکنشی روان‌شناختی برای عدم تطابق میان تقاضا‌های شغلی و توانمندی‌ها یا منابع فرد توصیف می‌شود.
• تعریف فیزیولوژیک استرس شغلی: استرس شغلی می‌تواند باعث تغییرات فیزیولوژیکی در بدن شود که ممکن است به تنش‌های طولانی‌مدت منجر شود؛ مانند افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و ترشح هورمون‌های استرس.
• تعریف اجتماعی استرس شغلی: در این تعریف، استرس شغلی به‌عنوان ناهماهنگی و تنش‌هایی که به علت نیاز‌ها، انتظارات و ارزش‌های اجتماعی در محیط کار به‌وجود می‌آید، تشریح می‌شود.
• تعریف تعاملی استرس شغلی: این تعریف به تاثیر دوسویه بین فرد و محیط کار بر استرس اشاره دارد، به این معنا که فرد به‌عنوان یک عامل فعال در تاثیر‌گذاری بر محیط کار خود نیز شناخته می‌شود.
• تعریف انسان‌شناختی استرس شغلی: تاکید این تعریف بر این است که استرس شغلی به‌عنوان یک تعامل پیچیده میان عوامل شغلی، فردی، اجتماعی و فرهنگی درک می‌شود که می‌تواند تأثیرات گوناگونی بر رفتار و عملکرد فرد داشته باشد.
علت استرس شغلی
چهار مجموعه‌ی کلی ایجاد‌کننده‌ی استرس شغلی عبارتند از:
1. عوامل شغلی: برخی از شغل‌ها بیش از سایر مشاغل ا‌سترس‌زا هستند. میزان کار بیش‌از‌اندازه هم از جمله‌ی این عوامل است.
2. عوامل محیطی: بستگی به مکان کاری شغل و شرایط ایفای نقش دارد.
3. عوامل ناشی از نقش: فشار عصبی می‌تواند ناشی از ابهام و تضاد نقش باشد.
4. عوامل ناشی از روابط داخلی کارکنان: آخرین عامل ایجاد‌کننده‌ی فشار‌های عصبی ناشی از فشار‌های گروهی و فشار برای انجام هنجار‌های گروهی و نظایر آن است. سبک رهبری و شخصیت و رفتار فرد نیز می‌تواند باعث استرس شغلی شود.
علائم استرس شغلی
نشانه‌ها و آثار استرس شغلی برای همه یکسان نیست، زیرا واکنش افراد در برابر عوامل ا‌سترس‌زا با یکدیگر متفاوت است. مطالعات نشان می‌دهند که تجربه‌ی فشار روانی، نتیجه‌ی یک تعامل بین منابع مختلف با موقعیت ا‌سترس‌زا و فرد است. البته تمامی افراد یک واقعیت واحد را ا‌سترس‌زا تصور نمی‌کنند و اختلافات فردی آنان از نظر شخصیتی و تجارب زندگی و نوع پاسخشان به فشار روانی تعیین‌کننده‌ی میزان تجربه‌ی استرس آن‌ها خواهد بود. برخی از این علائم روحی، هیجانی، جسمی یا رفتاری هستند.
• نشانه‌های روحی(ذهنی) استرس شغلی: عدم تمرکز حواس، فراموش‌کاری، ناتوانی در یاد‌آوری وقایع اخیر، ناتوانی در گرفتن اطلاعات جدید، داشتن افکار معیوب و دو‌دلی، تردید، عدم مدیریت مناسب زمان، به‌طور مکرر اشتباه‌کردن، عدم توجه به‌جزئیات و ...
• نشانه‌های هیجانی استرس شغلی: اضطراب، ترس، پرخاشگری، افسردگی، وحشت، گریه، نگرانی، کابوس، کناره‌گیری از کار‌ها، عدم مسئولیت‌پذیری و ...
• نشانه‌های جسمی استرس شغلی: سر‌درد، تپش قلب، تنفس نامنظم، تکرر ادرار، تهوع، سوء‌هاضمه، خشکی دهان و ...
• نشانه‌های رفتاری استرس شغلی: پرخوری، کم‌خوری، وسواس فکری، وسواس عملی، کندن مو، ناخن، گوشه‌گیری و ...
پیامد‌های استرس شغلی
از پیامد‌های استرس شغلی می‌توان موارد به این موارد اشاره کرد:
• خستگی: استرس مداوم می‌تواند منجر‌به افزایش خستگی فیزیکی و ذهنی شود.
• اضطراب و افسردگی: استرس شغلی می‌تواند علت افزایش ریسک ابتلا به افسردگی باشد.
• بازدهی: استرس می‌تواند تمرکز و توجه را کاهش داده و در‌نتیجه عملکرد شغلی را تحت‌تاثیر قرار دهد.
• راندمان کاری: استرس می‌تواند منجر‌به افزایش اشتباهات و خطا در انجام وظایف شغلی شود و کیفیت کار را کاهش دهد.
• روابط کاری: در شرایط ا‌سترس‌زا احتمال وقوع درگیری و اختلافات بین کارکنان افزایش می‌یابد.
• رضایت شغلی: استرس مداوم می‌تواند باعث کاهش رضایت کارکنان از شغل و محیط کار شود.
• سلامت جسمانی: استرس می‌تواند منجر‌به مشکلات سلامتی مانند افزایش فشار خون، بیماری‌های قلبی و دیگر مشکلات فیزیکی شود.
• تعاملات اجتماعی: افراد ممکن است در شرایط ا‌سترس‌زا تمایل کمتری به مشارکت در تعاملات اجتماعی داشته باشند.
• تعادل کار-زندگی: استرس شغلی می‌تواند تعادل بین زندگی شخصی و شغلی را به خطر بیندازد.
• ترک کار: در برخی موارد، استرس شغلی ممکن است به تصمیم برای ترک شغل منجر شود.
راهکارهای مقابله فردی و سازمانی با استرس شغلی
به‌طور کلی راهکارهای مقابله با استرس شغلی را می‌توان به دو بخش «فردی» و «سازمانی» تقسیم‌بندی کرد که با توجه به نیاز‌ها و شرایط خاص سازمان، انتخاب و ترکیب این راهکار‌ها می‌تواند به‌بهبود مدیریت استرس شغلی کمک کند.
در ادامه به بررسی برخی از راهکارهای فردی ( موارد 1 تا 8) و سازمانی (موارد 9 تا 18) خواهیم پرداخت:
1. مدیریت زمان: برنامه‌ریزی مناسب برای انجام وظایف، تعیین اولویت‌ها و ا‌ستفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان.
2. تعادل کار و زندگی: حفظ تعادل بین مدت زمان اختصاص‌داده‌شده به‌کار و زندگی خصوصی.
3. تعامل و پشتیبانی: برقراری ارتباطات مناسب با همکاران و مدیران و درخوا‌ست کمک و پشتیبانی در زمان‌های لازم.
4. تفریح و ا‌ستراحت: فعالیت‌های تفریحی، ورزش، یوگا یا تمرینات تنفسی.
5. مراقبت از سلامتی: تغذیه‌ی سالم، خواب کافی و انجام ورزش.
6. یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای: یادگیری مهارت‌های مدیریت استرس و مقابله با وضعیت‌های ا‌سترس‌زا.
7. تغییر نگرش: تمرکز بر راه‌حل‌ها و فرصت‌ها به‌جای تمرکز بر مشکلات.
8. مدیتیشن: ا‌ستفاده از فنون آرامش‌بخش، تمرین‌های تنفس عمیق و مدیتیشن.
9. ارتقاء فرهنگ سازمانی: ایجاد محیط کاری مهیج و معنادار، تشویق به‌همکاری و اشتراک دانش، ارزش‌گذاری کارکنان و احترام به آن‌ها، بهبود ارتباطات بین سطوح سازمانی و ایجاد افق‌های شغلی واضح.
10. انعطاف‌پذیری در برابر فشار‌های کاری: ایجاد توازن بین حجم کار و زمان، تعیین اهداف واقع‌گرایانه و تنظیم توقعات براساس توانمندی‌ها.
11. پشتیبانی از تعادل کار-خانواده: انعطاف در ساعات کاری و فرصت‌های تلفیق کار و زندگی خانوادگی.
12. آموزش و آگاهی: ارائه‌ی آموزش‌های مدیریت استرس و روش‌های مقابله، شناخت ریشه‌های استرس و ایجاد مهارت‌های تجزیه و تحلیل مسائل و اولویت‌بندی آن‌ها.
13. مشارکت کارکنان: شنیدن نظرات و ایده‌های کارکنان درباره‌ی بهبود‌های سازمانی و اعطای فرصت به آن‌ها برای شرکت در تصمیم‌گیری‌های مهم.
14. ایجاد ساختار‌های پشتیبانی: ایجاد گروه‌های مشاوره، تیم‌های حل مسئله و فرصت‌های گفتوگو با مدیران و همکاران به منظور اشتراک تجارب.
15. تشویق به ورزش و تناسب اندام: ارائه‌ی امکانات و برنامه‌های ترویجی برای ورزش و تغذیه‌ی مناسب.
16. ارتقاء فناوری اطلاعاتی: ارتقاء ابزار‌های دیجیتالی و ایجاد فرصت‌های انعطاف‌پذیری در محیط کاری.
17. مدیریت کارایی: تعیین اهداف روشن، ارزیابی منظم عملکرد، تدوین فرآیند‌های انتقال اطلاعات موثر و اعمال تغییرات به منظور بهبود کارایی کلان سازمان.
18. مانیتورینگ و پیگیری: پیش‌بینی و شناسایی زودهنگام علائم استرس، تعامل با کارکنان برای رفع مشکلات و ارائه پشتیبانی موردنیاز.
نتیجه‌گیری
استرس شغلی پدیده‌ای پیچیده و چند‌وجهی است که تأثیرات زیادی بر فرد و سازمان دارد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خطرات شغلی می‌تواند باعث غیبت از کار، جابه‌جایی نیرو، کاهش کارایی و اثر‌بخشی فعالیت‌های شغلی شود. همچنین می‌تواند به‌عنوان عاملی در جهت افزایش هزینه‌های بهداشتی و درمانی در پرسنل شاغل به‌حساب آید؛ پس تشخیص، پیشگیری و مدیریت آن ضروری است.
با توجه به شیوع بالای استرس شغلی لازم است تا شاغلین و صاحبان مشاغل با شناخت عوامل ایجاد‌کننده‌ی استرس اقدامات موثری را در جهت حذف و کاهش این عوامل اتخاذ کنند تا زمینه‌ی کاهش شیوع استرس و افزایش راندمان کاری فرآهم آید.
بهاره طاهری‌پور/ کارشناس مدیریت ارتباط با مشتریان
نوجوانی و هویت‌یابی
شما زمانی بهتر یاد می‌گیرید که کمتر یاد بگیرید
6 فیلم، 6 جهان
مدیریت رابطه با خودشیفته‌ها
ویژه نامه نوروزی مجله موفقیت، شماره 447
ویژه‌نامه‌ی نوروزی مجله موفقیت با حال‌‌و‌هوایی بهاری و در 100 صفحه به همراه مطالبی جدید، جذاب و خواندنی منتشر خواهد شد. در ویژه‌نامه نوروزی، علاوه بر بخش‌های ثابت مجله‌ی موفقیت که شامل بخش های کار، زندگی و پلاس است، حدود 30 صفحه مطالب ویژه‌ی نوروز خواهیم داشت که متناسب با روزهای سال نو همراه مخاطبان خواهد بود تا در تعطیلات عید بتوانند از خواندن آن لذت ببرند.در ویژه‌نامه عید نوروز هدیه‌ای ویژه هم به صورت فایل صوتی و تصویری و فقط برای خریداران ویژه نامه نوروزی موفقیت طراحی و تولید شده که می توانید از آن بهره ببرید.البته عیدی ما به شما ارسال پستی رایگان این ویژ‌ه‌نامه به سراسر ایران خواهد بود.مطالب اختصاصی نوروز در ویژه نامه نوروزی موفقیت اولین عید‌دیدنی نوروز 1403/ روایت رویارویی یک انسان با آدمک روانش بچه‌ها پاشین؛ مهمون داریم!/ پذیرایی عید با چاشنی طنز از دو توریست خارجی در ایام نوروز سالِ نو، منِ نو / تغییر، بهبود و موفقیت نیاز به پشتکار دارد هیچ آگاه‌شدنی بدون درد نیست! / گفت‌و‌گو با «سارا همتی»، بازیگر جوانی که به تازگی سرطان را شکست داد نوروز فنلاندی/ نوروز ما و نوروز آن‌ها فیلم روان‌شناسان یا روان‌فیلمسازان؟ / معرفی فیلم های روانشناسی برای دوستداران روان‌شناسی کتابِ‌ خوب بخوانیم / راهنمای مطالعه کتاب در روزهای نوروز حافظ شیرازی مصنوعی! / اولین گفت‌وگوی تاریخ با حافظ شیرازی تعطیلاتی خوش با تغذیه‌ی سالم / در ایام عید نوروز از جسم خود مراقبت کنیم (چطور در تعطیلات تغذیه سالم داشته باشیم) مدیریت زمان در سال جدید/ ترفندهای علمی زمان­سنجی عالی از کتاب «کِی» نوشته دنیل اچ پینکجدول ویژه و متفاوت مخصوص دورهمی‌های عید با هدیه ویژهبخش زندگی مجله‌ی موفقیتبخش زندگی مجله‌ی موفقیت هم مثل همیشه به مطالبی با زمینه‌ی روان‌شناسی، خودشناسی، سواد رابطه و ... پرداخته است. مطالب بخش زندگی به‌گونه‌ای طراحی و تالیف می‌شوند که برای تمام اقشار و مخاطبان قابل‌فهم باشند و چه متخصصان این علم و چه دوستدارانش بتوانند بهره‌ی کافی را از آن‌ها ببرند.در بخش زندگی مجله موفقیت این مقالات برای خوانندگان فهیم مجله موفقیت آماده شده اند: روان‌تحلیلی و سلامت روانی/ 16 نشانه‌ی سلامت روان از دیدگاه نانسی مک‌ویلیام روان‌شناسی تجمل‌گرایی/ تجزیه و تحلیل رفتار افرادی که تمایل به خرید کالاهای گران قیمت دارند نیاز به تفریح / کوچک‌ترین رفتار پدر و مادر ممکن است بزرگ‌ترین تاثیرات را بر فرزندشان بگذارد بُکُش و خوشگلم کن!/ بررسی دلایل گرایش افراطی به عمل‌های زیبایی دی شد و بهمن گذشت، وقت نوشتن رسید!/ سه تکنیک کاربردی نوشتاردرمانی برای ایجاد تغییر در سال جدید آرامش در طوفان/ چگونه در زمان بحران بر خود مسلط باشیم؟ جلوی ضرر رو از هر جا بگیری منفعته! / خطای EOC یا سوگیری «تعهد به خطا» با یک ‌دنده پیش نروید!/ درباره‌ی وضعیت «بودن» یا «انجام» چه می‌دانید؟ تربیت با AI / هوش مصنوعی، پلی میان تربیت مدرن و سنتی عیدِ آدم کجاست؟/ تجربه ی مادرانگی روزی که می‌خواستم زنده بمانم/ تجربه‌ی بیماری هر مهاجر قصه‌ای دارد/ چند روایت از چند مهاجر جایی به جز خانه / چرا نوجوانان دوست دارند ساعت‌های زیادی را خارج از خانه سپری کنند؟ پنج بذر برای مدیریت رفتار/ چطور با پرورش هوش‌هیجانی، پرخاشگری را در نوجوانم کاهش و سازگاری را افزایش دهم؟ کودک کتابخوان / عوامل موثر بر عشق به مطالعه در کودکبخش کار مجله‌ی موفقیتبخش کار مجله‌ی موفقیت در سال‌های اخیر عموما به مسائل مربوط به داستان برندهای مختلف، کسب‌و‌کار، نیروی انسانی، بازاریابی و فروش، اصول مذاکره، مدیریت و سواد مالی و ... می‌پردازد. در این شماره هم با مقالاتی از این دست در اختیار خوانندگان موفقیت خواهد بود:• نتفلیکس؛ ماراتن فیلم و سریال در خانه/ مدل‌های کسب‌وکار به سبک نتفلیکس• محصولات عالی هم شکست می‌خورند! / روش‌های بازاریابی و فروش ویژه‌ی کسب‌و‌کارهای خانگی• تاثیر بیوریتم بر رفتار سازمانی / توصیه‌هایی عملی برای مدیران در جهت بهینه‌سازی عملکرد کارکنان بر اساس بیوریتم• مخاطبان باهوشند! / از کمپین خوب تبلیغاتی تا خودزنی به وسیله‌ی آمارسازی• اطلاعات مهم است! / 4 مدل اطلاعاتی در مذاکره براساس پنجره‌ی «جو – هری»• انسانِ واقعی، هوشِ مصنوعی/ نکاتی پیرامون هوش مصنوعی و منابع انسانیبخش پلاس مجله‌ی موفقیتدر بخش پلاس این شماره مجله موفقیت میزبان دو زن موفق در دو عرصه‌ی متفاوت بوده‌ایم؛ زنانی که توانسته‌اند علی‌رغم محدودیت‌های موجود، راهشان را به سوی موفقیت باز کنند و در حیطه‌ی تخصص خود بدرخشند.همچنین بخش‌های ثابت بخش پلاس موفقیت که شامل داستان‌های شیوانا و پیام های موفقیت (فال موفقیت) است هم در این بخش گنجانده شده است.همچنین همانطور که مخاطبان وفادار موفقیت می‌دانند، در هر شماره از مجله موفقیت، مسابقه‌ی داستان کوتاهی برگزار شده و هر شماره، برندگانی داشته است که هدایای نفیسی را هم دریافت کرده‌اند. در ویژه نامه‌ی نوروزی موفقیت، سه داستان برگزیده‌ی نهایی مسابقات داستان کوتاه امسال مجله موفقیت معرفی شده‌اند که می‌توانید داستان‌هایشان را در بخش پلاس ممجله موفقیت بخوانید.مطالب بخش پلاس مجله موفقیت شامل این موارد است:• اینجا بساط عشق گسترده است/ راه و رسم زندگی تیتر: بیم‌ و امید‌های آینده‌ی ایران• روامداری؛ راز ماندگاری ایران در قرون و اعصار• بدو مریم، بدو / گفت‌وگو با «مریم طوسی»، سریع‌ترین دختر تاریخ ایران• «شاهزاده‌ی ایرانی» و چالش‌هایش / گفت‌و‌گو با «لیدا محمودی»، مدیرعامل موسسه‌ی فرهنگی آوای موج کتاب• فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند/ تحلیل روان‌شناختی دو فیلم از برترین فیلم‌های سینمایی در سال گذشته‌ی ایران و جهانراه‌های ارتباط با ما:سایت موفقیت به آدرس www.movafaghiat.comواتس‌اپ و تلگرام: 0135708-0990تلفن: 22183030-021
مشاهده جزئیات
