برو كار مي‌كن ...

نوجواني و آغاز به كار

داشتن حس استقلال از نخستين مواردی است كه در هر دوره‌اي ‌از زندگي معناي خاص خودش را دارد؛ هم كودكي كه اصرار دارد خودش به‌تنهايي لباس‌ بپوشد‌، به‌تنهايي غذا بخورد يا ... و هم نوجواني كه‌ دوست ندارد از علايق‌ خود‌ با ديگران حرف بزند‌ و يا براي انجام هر‌كاري از والدينش جازه بگيرد، نشان می‌دهند که داشتن استقلال در زندگی جزو اولویت‌هایشان است و یکی از موارد مستقل بودن، داشتن استقلال مالی است. درواقع در هر مقطع سني كه باشيم، نداشتن‌ شغل و درآمد‌، استقلال فرد و اعتمادبه‌ ‌نفس او را کم می‌کند. در‌واقع نوع شغل هركس در نوع رفتارهای او مهم و تاثيرگذار است. به‌همين دليل ‌اولین چيزي ‌كه نوجوان بايد به فكر‌ آن باشد، انتخاب كار مناسب و رسيدن به حس استقلال است‌. اما اینکه نوجوان از چه زمانی می‌تواند کار کند، چگونه باید درمورد شغل موردعلاقه‌اش از اطرافیان کمک بگیرد و چطور مي‌توان بين كار و تحصيل تعادل و تناسبي برقرار كرد، ازجمله سوالاتی است که در این شماره با دكتر سميه صالحي، روان‌شناس و مشاور، مطرح کرده‌ایم.

استقلال فردي

والدين بايد از سه تا چهارسالگي و حداكثر پنج‌سالگي حس استقلال را در کودکان تقویت کنند؛ همچنین مسئوليت‌پذيري نیز موضوع مهم ديگري است كه والدين بايد به آن توجه داشته باشند. گاهي والدين به‌اشتباه و فقط براي ايجاد رفاه بيشتر برای فرزندشان هيچ مسئوليتي را به او واگذار نمی‌کنند و نوجوانان هم اغلب به بهانه درس‌خواندن خود را از تمام مسئولیت‌ها معاف می‌کنند که نتیجه آن بی‌مسئولیتی فرزندان در زمان جوانی و بزرگ‌سالی خواهد بود.

اما اگر بخواهيم ريشه‌اي به این مسئله نگاه کنیم، بايد ببينيم والدين در سنين سه تا چهارسالگي فرزندشان چگونه با او رفتار کرده‌اند؛ مثلا بايد ديد كودك در چه سني ياد گرفته خودش لباس بپوشد، بند كفشش را ببندد، غذا بخورد يا ... گاهي لازم است كودك به همراه والدين خود مسئوليت انجام كاري را به عهده بگيرد، مثلا مادر و دختر با یکديگر خريد كنند يا پدر در انجام تعميرات وسايل منزل از پسرش كمك بگيرد؛ چون در این صورت است که فرزند از همان دوران کودک یاد می‌گیرد كه وظايفي به عهده‌اش است و باید آن را به‌خوبی و درستی انجام بدهد. بنابراين ابتدا والدين بايد بتوانند زمينه و بستر مسئوليت‌پذيري را براي فرزندان خود فراهم كنند.

علايق شخصي

البته فراموش نكنيم كه همه افراد علايق يكساني ندارند؛ مثلا گاهي بعضي افراد از كودكي به كاركردن علاقه دارند و بعضي‌ها هم نه. در گذشته بيشتر رايج بود كه بچه‌ها در تعطيلات تابستاني كار می‌كردند و دركنار آن درآمدي هم براي خودشان داشتند و این فعالیت باعث می‌شد اعتمادبه‌نفسشان افزايش يابد و حس استقلال نيز در وجودشان تقويت شود؛ درحالی‌که در جامعه امروزی والدين اغلب فكر می‌كنند كاركردن براي فرزندانشان سخت است و اغلب اجازه این کار را به فرزندانشان نمی‌دهند.

روش‌هاي آموزش مديريت مالي به فرزندان

روش‌هاي آموزش مديريت مالي به فرزندان بسیار مهم است؛ بدون اينكه نيازي به کارکردن آنان خارج از منزل باشد. حتی حتما لازم نیست پس‌انداز کودک پول باشد؛ همین که آنان آموزش ببینند که از وسائلشان را درست استفاده کنند، به‌تدریج ريشه‌هاي مسئوليت‌پذيري در آنان شكل می‌گيرد‌؛ چراکه آنان می‌آموزند براي به‌دست‌آوردن هرچیز باید زحمت بکشند و قدر داشته‌هایشان را بدانند.

ورود نوجوان به بازار كار

با ورود به دوران نوجواني‌، نوجوانان مهارت‌هايي را می‌آموزند‌، علايقشان تغيير می‌كند و استعداد‌هايشان هم بايد پرورش یابد؛ مثلا یک نوجوان به فراگیری موسیقی علاقه‌مند است و دیگری ورزش‌کردن را دوست دارد؛ یادمان باشد اگر نوجوان فرصت تجربه علايقش را داشته باشد، در آينده حسرت نرسيدن به خواسته‌هايش را نخواهد داشت‌؛ حتی اگر در شناخت علايقش اشتباه ‌هم كرده باشد‌.

اما‌ ورود به بازار كار براي نوجوان، اغلب براي والدين‌ همراه با مسئولیت، خطر و مشکلاتی است و لازم است آنان در ابتدا در این مورد تحقیق کرده تا بتوانند كمك بيشتري به فرزندانشان بكنند، گرچه بعضي والدين‌ دوست ندارند فرزندانشان از نوجواني كار كند يا با دنياي خشن مالي آشنا شوند، اما می‌توانند نوجوانشان را بهتر با دنياي كار آشنا كنند. بهترين نوع آمادگي‌ هم اين است كه نوجوانان بدانند‌ هر فضايي رفتار‌ خاص خود را طلب می‌كند‌؛ يعني اینکه بدانند در هر محیط کاری چگونه باید رفتار کنند..

تقويت احساس مسئوليت

آشنايي با بازار كار حتما به معناي داشتن شغل نيست‌؛ بلکه هدف از این کار آشناشدن نوجوان با محيط‌های کاری به‌منظور تقويت حس استقلال و مديريت مالي است و بهترين كار در این مورد این است که فرزند خود را‌ در جريان بسياري از هزينه‌هاي مالي مربوط به خودش قرار دهيم ‌يا اگر دوست دارد حرفه‌اي را بياموزد تا به وسيله‌ آن‌ درآمد كسب كند، مانع او نشويم و بدانیم تلاش براي آموزش هر مهارتي به معناي كوشش نوجوان براي ورود به دنياي بزرگ‌سالان است که به حمايت كنترل‌شده والدين خود هم نياز دارد.

نوجوان می‌تواند زماني را به كسب درآمد اختصاص دهد، اما به‌شرطی‌که لطمه‌اي به درس او وارد نشود و  كسب‌وكار هم بهانه‌اي براي فرار از درس و تحصيل او نباشد. درهرصورت‌ والدين بايد به نوجوانشان اجازه دهند كه اگر وی شغل و در‌آمدي دارد يا اگر خودشان پولي‌ را به‌طور هفتگي يا ماهانه در اختيارشان قرار می‌دهند، حتما مديريت و پس‌انداز آن را هم به‌خوبی یاد بگیرد‌.

فرصت بدهيد نوجوان گاهي هم اشتباه كند

همه ما در هر مقطعی از زندگی اشتباه می‌كنيم و هيچ‌كس هم نمی‌تواند برخلاف آن عمل كند. نوجوان هم بايد فرصت اشتباه‌كردن داشته باشد، اما بايد به او كمك کنیم تا به‌مرور فاصله اين اشتباهاتش بيشتر شود ‌تا اشتباهاتش به صفر برسد‌. این نکته را هم فراموش نکنیم که نمی‌توان سن خاصي را براي شروع به كار نوجوا‌ن درنظر گرفت. در‌واقع بازار كاري كه ما هدف قرار می‌دهيم، خيلي مهم است؛ یعنی كاري كه براي‌ نوجوان درنظر‌ می‌گيريم، باید با شخصيت او و نوع‌ سرمايه‌گذاري معنوي و حمايتي كه از او می‌كنيم، در ارتباط باشد. گاهي هم لازم است براي انتخاب شغل‌ نوجوان با‌ مشاور‌ هم مشورت كرد‌.

متناسب با سن نوجوان با او رفتار كنيد

بسياري از والدين‌ معتقدند نوجوانشان به اندازه يك‌ فرد‌ سي‌ساله می‌فهمد و كارهايي كه می‌كند، اصلا به سن‌وسالش نمی‌خورد و نوجوان‌ هم بر خود غره ‌می‌شود‌. یادتان باشد دليلي ندارد فرزندتان مطابق سن خود‌ رفتار نكند. ما بايد‌ به این نکته دقت کنیم که باید همیشه با توجه‌ به سن فرزندمان‌ از او توقع داشته باشيم‌‌؛ مثلا بگوييم نوجوان من شانزده‌ساله است و اگر اشتباهي هم بكند، حتما از آن درس می‌گيرد. وقتي شما می‌گوييد که فرزندتان با وجودی که پانزده‌ساله است به اندازه جوانی بیست‌ساله می‌فهمد، او این موضوع را در ذهنش حک می‌کند و درنتیجه نمی‌تواند پانزده‌سالگي را به خوبي تجربه كند‌.

پس حواسمان باشد که لازم است گاهی فرزندمان علايق خود را بدون توجه به خواست ما و در زمان واقعي خودش تجربه كند؛ مثلا می‌توانيم بگوييم اگر‌ فرزندمان به منبت‌كاري علاقه دارد، حتما شرايطي را برايش فراهم می‌كنیم تا آن را یاد بگیرد و درنهایت منبع درآمدش شود. مديريت مالي نوجوان چيزي است كه بيش از همه در آينده نيز به كار او می‌آيد؛ چون وقتي نوجوان قدر پولي را كه درمی‌آورد می‌داند، در آينده نيز ‌همين‌گونه عمل خواهد کرد.

نكته مهم ديگر اين است كه هرگز نباید نوجوانمان را با نوجواني ديگر يا حتی دوران نوجواني خودمان مقايسه كنيم‌؛ چون هرکس علایق و سلایق خاص و منحصر به خودش را دارد؛ پس فرزند نوجوانتان را را بدون توجه به فرد ديگري دوست بداريد و به علايق او هم احترام بگذاريد.