15 ویژگی افراد سوء استفاده گر از دوستی

مردم فکر می‌کنند که سوء‌استفاده از دوستی اغلب در رابطه‌های عاطفی اتفاق می‌افتد. اما این موارد آزاردهنده در انواع رابطه‌ها و دوستی‌ها رخ می‌دهند. افراد سودجو به‌دنبال به‌دست‌آوردن قدرت و کنترل کردن شما هستند که این کنترل‌کردن می‌تواند شامل احساساست و عواطف، جسم و روح، مالی یا جنسی باشد.

راه شناخت سوء‌استفاده از دوستی

سوء‌استفاده‌کردن یک الگوی رفتاری است که توسط یک فرد برای به‌دست آوردن یا حفظ قدرت و کنترل بر شخص دیگر انجام می‌شود. انواع مختلف سوء‌استفاده به طور همزمان وجود دارد که می‌تواند مقدمه‌ای برای آزار جسمی یا خشونت باشد. در برخی موارد، سوء‌استفاده ممکن است آشکار باشد. به عنوان مثال، خشونت فیزیکی یا سوء‌استفاده‌های اشکال مختلف سوء‌استفاده‌های آشکار هستند.

بعضی دوستی‌ها هم ممکن است در بلند‌مدت و طی چندین سال، خیلی نامحسوس تغییر کنند و باعث ایجاد خط قرمزهای بزرگی در رابطه شوند.

به یاد داشته باشید که رابطه‌ی دوستی سمی و ناسالم با رابطه با یک دوست فرصت طلب و سودجو تفاوت دارد. کسی که مورد سوء‌استفاده قرار گرفته باید تلاش کند که قدرت و عدم تعادل در رابطه را کنترل کند.

نشانه‌های سوء‌استفاده از دوستی

کسانی که در دوستی‌ها از طرف مقابل سوءاستفاده می‌کنند معمولا:

۱. با شما قهر می‌کنند.

قهر کردن شکلی از رابطه‌ی پرخاشگرانه است و زمانی رخ می‌دهد که شخصی با شما صحبت نمی‌کند و از این طریق می‌خواهد شما را تنبیه کند و مدت طولانی شما را با سکوت خود درگیر می‌کند. کسی که نیاز به آرامش و تنهایی دارد، بسیار متفاوت با کسی است از روی عمد نمی‌خواهد با شما صحبت کند. این افراد با سکوت طولانی‌مدت خود می‌خواهند از احساس و عواطف شما برای کنترل‌کردن خودتان سوء‌استفاده کنند.

2. در مورد شما دروغ می‌گویند.

عدم صداقت از نشانه‌های یک رابطه‌ی دوستی ناسالم است. وقتی این رفتارهای آزار‌دهنده بارها تکرار می‌شوند می‌توانند به سوء‌استفاده از شما منجر شوند. فرد سودجو برای دور‌کردن شما از دوستان و عزیزانتان متوسل به دروغ گفتن از شما در نزد دیگران می‌شود.

3. مطالب بدی را درباره‌ی شما در فضای مجازی پخش می‌کنند.

متاسفانه رسانه‌های اجتماعی فرصت‌های جدیدی را برای سوء‌استفاده در جهت تأثیرگذاری بر سلامت روان و عزت نفس به وجود آورده‌اند. یکی دیگر از علائم سوء‌استفاده زمانی است که دوستتان برای به‌دست‌آوردن قدرت و کنترل‌کردن شما از رسانه‌های اجتماعی در جهت آسیب‌رساندن به اعتبار و آبروی شما استفاده می‌کند. این رفتارها از طریق اینترنت و یا در حضور شما انجام می‌شوند و یکی از راه‌‌هایی هستند که می‌توانند افراد و مخصوصا نوجوانان را تحت تأثیر قرار دهند.

4. باج‌گیری عاطفی می‌کنند.

باج‌گیری عاطفی نوعی از سوء‌استفاده‌های احساسی است و زمانی رخ می‌دهد که شخصی سعی می‌کند دیگری را متقاعد کند که تصور او نسبت به موضوعی نادرست است و باعث می‌شود که فرد مقابل دچار شک و تردید شود و اطمینان خود را نسبت به حقایق از دست بدهد. در نتیجه، فرد نسبت به درستی حافظه، هویت، قضاوت و ادارک خود شک می‌کند. باج گیری عاطفی از دوستان می‌تواند از نشانه‌های اختلال شخصیت خودشیفته باشد.

5. بارها و بارها نگرانی‌های شما را نادیده می‌گیرند.

رد‌کردن یا نادیده‌گرفتن نگرانی‌ها ممکن است از علائم سوء‌استفاده باشد، حتی اگر به‌ندرت اتفاق بیفتد. شما می‌توانید این رفتار را با عدم انعطاف فرد یا بی‌توجهی به شما در هنگام ایجاد مشکلات تشخیص دهید.

نشانه‌های فردی که مکررا مشکلات و نگرانی‌های شما را نادیده می‌گیرد می توانند شامل این موارد شوند:

• شما را به سمت احساس بی‌ارزشی سوق می‌دهد.
• اعتماد‌به‌نفس و عزت نفس شما را پایین می‌آورد.
• به دیدگاه‌ خودارزشمندی شما آسیب می‌زند.

6. از شما سوء‌استفاده مالی می‌‌کنند.

سوء‌استفاده مالی ممکن است شامل درخواست برای در اختیار گذاشتن اطلاعات بانکی شما باشد؛ مثل درخواست رمز کارت‌های بانکی یا قرض‌گرفتن پول بدون اینکه قصد یا برنامه‌ای بازگرداندن آن وجود داشته باشد. تقاضای پول بدون ذکر دلیل این درخواست هم می‌تواند از نشانه های سوءاستفاده باشد. فراموش نکنید که در چنین رابطه‌هایی باید مرزهای سالم را تعیین کنید و بدون ترس از عواقب منفی این تعیین مرزها، به راحتی «نه» بگویید.

7. معیارهای دوگانه‌ای برای رفتار دارند.

اگر معیارهای دوگانه‌ی قابل‌توجهی برای رفتار هر کدام از طرفین وجود داشته باشد به این فکر کنید که شاید سوء‌استفاده‌ای در حال شکل گرفتن است.

8. به شما توهین می‌کنند.

توهین‌کردن به هر شکلی نادرست است. در یک رابطه‌ی سالم می‌توان تناقض، تعارض و مخالفت‌ها را بدون توهین‌ حل کرد.

9. شما را تهدید می‌کنند.

تهدید می‌تواند شکلی از سوءاستفاده باشد؛ مثلا:

• تهدید به آسیب جسمی
• تهدید به ایجاد دردسر
• تهدید به پایان دادن رابطه‌ی دوستی

10. باج‌گیری می‌کنند.

در این موارد، شخص طرف مقابلش را به پخش‌کردن اطلاعات مهمی از او دارد تهدید کرده و باج‌گیری می‌کند. در این‌صورت اقدامات خاصی باید انجام شود. به طور کلی، باج‌گیری از نشانه‌های سوءاستفاده است که علائم آن را در کنترل‌کردن مسائل در رابطه می‌توانید شناسایی کنید.

11. هرگز مسئولیت‌پذیر نیستند.

وقتی به دوست خود می‌گویید که چگونه با شما رفتار کرده و همیشه تمام مسئولیت‌ها به عهده شما بوده، نقش قربانی را دارید. این روش یک تکنیک برای جلب توجه است. ممکن است طرفین دوستی از این تکنیک به صورت هدفمند و عمدی استفاده کنند تا تغییری را در نحوه‌ی برخورد صورت دهند.

جملاتی که افراد بی‌مسئولیت برای فرار از انجام وظایفشان می‌گویند ممکن است از این موارد باشند:

• من دوست بدی هستم.
• من هیچ کاری را درست انجام نمی‌دهم.
• از خودم منتفرم.

12. به هر چیزی که متعلق به شماست آسیب می‌زنند.

افرادی که به وسایل شما آسیب می‌زنند، مثلا با مشت زدن به دیوار، شکستن وسایل، پرت کردن تلفن و ... عمدتا هدفشان تنبیه یا ایجاد ترس در شماست.

13. شما را از دوستانتان جدا می‌کنند.

یکی از مکانیزم‌های کنترل‌کردن، جدا کردن شما از دوستانتان است؛ پس فرد سوء‌استفاده‌گر شما را از گروه‌های اجتماعی دوستانه و شرکت‌کردن در این جمع‌ها محروم می‌کند. این روند ممکن است بسیار نامحسوس باشد؛ مثلا به دوستانتان فحاشی ‌کند و یا به صورت محسوس و مستقیم به شما اصرار ‌کند که از باقی دوستانتان دوری کنید.

14. مرتبا شما را چک می‌کنند.

این کار درستی نیست که دوستتان مرتب شما را چک کند. چک‌کردن گوشی تلفن همراه، بدون اینکه از شما اجازه گرفته باشد یا استفاده از برنامه‌های گوشی‌تان مثلا برای به اشتراک گذاشتن مکانی که در آن هستید برای دیگر دوستانتان، بدون آنکه در جریان باشید از مصادیق این مورد هستند.

15. به شما آسیب جسمی می‌زنند.

هر نوع تلافی یا خشونت فیزیکی، سوء‌استفاده محسوب می‌شود. بسیار مهم است که همیشه امنیت و رفاه خود را در نظر داشته باشید و در صورت وقوع چنین اتفاقی از مراجع قانونی و یا افراد متخصص در این زمینه کمک بگیرید.

راهکارهایی برای برخورد با افراد سودجو

چندین راه موثر برای جلوگیری از این امر وجود دارد. همیشه امنیت و آرامش خود را در اولویت اول قرار دهید. به این نکته توجه داشته باشید که یک فرد سوءاستفاده‌گر ممکن است با رفتارش سعی کند شما را متقاعد کند که او قصد توهین و سوء‌استفاده را ندارد.

در برخورد با این افراد می‌توانید از این راهکارها کمک بگیرید:

• برای رسیدگی به این موضوع در مکالماتی که با هم دارید آرام و صبور باشید.
• تمام راه‌های ارتباطی برای پایان دادن به دوستی با او را کاملا قطع کنید.
• عواملی را که منجر به دستور دادن و کنترل کردن شما می‌شود محدود کنید.

زمان و نحوه‌ی صحبت کردن با فرد سوءاستفاده‌گر

اگر می‌خواهید به‌اندازه‌ی کافی احساس امنیت داشته باشید، می‌توانید با دوست خود صحبت کنید و نگرانی‌هایتان را با او در میان بگذارید. اگر او شما را سرزنش، توهین و یا تهدید کرد سریعا متوجه می‌شوید که گفت‌وگو گزینه‌ی مناسبی نیست. در برخی موارد ممکن است دوست شما مایل به تغییر رفتار خود باشد. هنگام گفت‌وگو می‌توانید از این جملات استفاده کنید:

• وقتی تو فلان کار را انجام می‌دهی من احساس خوبی ندارم؛ مثل زمانی که عصبانی می‌شوی و به من توهین می‌کنی.
• از اینکه این دوستی یک رابطه‌ی سالم نیست احساس ناامیدی و نگرانی می‌کنم.

زمان و چگونگی به‌پایان‌رساندن رابطه‌ی دوستی ناسالم

اگر دوست شما نمی‌پذیرد که در حال سوءاستفاده از این رابطه‌ی دوستانه است یا نسبت به رفتارش آگاهی دارد که چگونه با شما توهین‌آمیز رفتار می‌کند وقت آن رسیده که برای مدتی رابطه‌ی خود را با او قطع کنید. این قطع ارتباط به شما کمک می‌کند تا در مورد گام های بعدی که می‌خواهید بردارید دیدگاهی درست به‌دست آورید. در موارد بسیار نادری، ممکن است آن‌ها به زمان نیاز داشته باشند تا در مورد اینکه چگونه با رفتار و اعمالشان باعث آسیب رساندن به دیگران شده‌اند، فکر کنند و در صدد درست‌کردن رفتارشان برآیند.

البته باید مراقب باشید چون افراد سوءاستفاده‌گر فقط و فقط برای شروع مجدد چرخه‌ی سوء‌استفاده ممکن است شما را متقاعد کنند که دوباره ارتباط دوستی را با آن‌ها برقرار کنید. این نشانه‌ی روشن و واضحی است که زمان پایان دادن به رابطه‌ی دوستی با این افراد فرا‌رسیده است.

چه زمانی باید این اشخاص را رها کنید؟

بسیاری از این افراد نیاز به زمان کافی برای تغییر رفتار خود دارند. در این فاصله‌ی زمانی هم به صلاح است که از آن‌ها دور بمانید. شما نمی‌توانید روی افرادی که در حال تغییر رفتار خود هستند، حساب کنید، چون تنها چیزی که شما می‌دانید این است که آن‌ها در حال حاضر چه کسانی هستند و چگونه با رفتارشان شما را آزار داده‌اند. رهاکردن و پایان دادن به دوستی می‌تواند شما را از نظر سلامت جسمی و روحی ایمن نگه دارد.

چه زمانی به دنبال کمک باشیم؟

در بسیاری از موارد، پیدا کردن و انتخاب یک درمانگر، مشاور یا روان‌شناسی که بتواند به شما در تعیین مرزهای سالم کمک کند، بسیار مفید است. یک درمانگر می‌تواند یک نظر بی‌طرف در مورد دوستی به شما بدهد و به شما کمک می‌کند تا تصمیمات درست و هوشمندانه بگیرید. علاوه بر این، می‌توانید از این فرصت برای یادگیری علائم هشدار‌دهنده و رفتارهای آزاردهنده‌ی دیگران برای کمک به جلوگیری از سوءاستفاده‌ی احتمالی در آینده استفاده کنید.

سخن پایانی

هنگام ارزیابی این علائم، اگر رفتاری عجیب و مشکوک را در رابطه‌ی دوستی دیدید به شهود خود اعتماد کنید و به دنبال کنترل رفتار و کسب قدرت تسلط بر خود باشید. ممکن است تجربه‌ی بیرون آمدن از یک رابطه‌ی ناسالم را داشته‌اید و بعد از آن متوجه شده‌اید که چقدر از لحاظ روحی التیام پیدا کرده‌اید.

نویسنده : استفانی کاپچی

بازبینی: دکتر هیدی موواد

 مترجم: تیم ترجمه موفقیت