تتو؛ خودنمایی یا اعتراض؟
چرا نوجوانها به تتوکردن علاقهی وافری نشان میدهد؟
در دنیای مدرن امروزی موضوعات و مسائل پیچیدهای وجود دارد که با شرایط دوران بلوغ نوجوانان به نوعی عجین شده و در بسیاری از اوقات حتی میتواند آنان را به سمت گمراهی و مشکلات شخصیتی بکشاند.
یکی از این موارد، پدیدهی «خالکوبی» یا «تتو» است؛ نقشونگارهای گاهی شلوغ و گاهی سادهیا عجیب و غریب روی صورت، دستها، پاها یا سایر اندامهای بدن که این روزها هم در پسران نوجوان و هم دختران در این ردهی سنی مشاهده میشود و روزبهروز بیشتر درحال رواجگرفتن است. جدای از دید منفی جامعه و عوارض بهداشتی تتو مانند ابتلا به انواع عفونتها یا بیماریهای واگیردار مثل هپاتیت، ایدز و...، از منظر روانشناسی هم دلایل مختلفی را میتوان برای انجام تتو توسط نوجوان برشمرد. درواقع نوجوان با انجام چنین عملی بهطور ناخوآگاه قصد دارد پیامهای متعددی را دربارهی اوضاع و شرایط زندگی کنونیاش به خانواده و اطرافیانش منتقل کند.
پیام این تتوها چیست؟
1. دیدهشدن و در معرض توجه قرارگرفتن
در معرض توجه قرارگرفتن و مطرحشدن از مواردی هستند.که در دوران نوجوانی اهمیت ویژهای پیدا میکنند؛ تا حدی که او حاضر است به انجام هر کاری (حتی آسیبرساندن به خود) دست بزند تا دیده شود. در بسیاری از آنان هم ترس از عدم دیدهشدن یک تابوی وحشتناک است.
2. اطاعت و تقلید کورکورانه از مُد
مدلها و الگوهایی مانند سلبریتیها و ورزشکاران مشهور که این روزها به وفور در رسانههای جمعی و شبکههای اجتماعی مشاهده میشوند و بخش قابلملاحظهای از زندگی نوجوان و اوقات فراغت او را اشغال میکنند، گاهی حتی برایش مقدس هستند. اکثر نوجوانان هم ناآگاهانه نمادها، نشانهها و طرحهای مورداستفادهی بعضی از آنها را بر روی اندامهای بدن خود تتو میکنند، درحالیکه نمیدانند این نمادها چه پیامی را منتقل میکنند؟ متاسفانه زمانیکه بین والدین و نوجوان ارتباط درستی شکل نگیرد، آموزش درستی هم پیرامون موضوعاتی مثل الگوبرداری درست هم اتفاق نمیافتد و نوجوان بهسمت تقلید کورکورانه از رفتارهای الگوهای مقدس خود کشیده میشود.
3. تاثیر گروه همسالان
اغلب نوجوانان تایید و درکشدن و همچنین تجربهی مشکلات مشابه با هم را در گروه همسالان تجربه میکنند. گروه و بودن درکنار آن برای نوجوان یک آرمان محسوب شده و لذتبخش است و او حاضر است برای بودن در گروه و حفظ آن به هر کاری دست بزند. حتی گاهی اوقات گروه همسالان نسبتبه خانواده برایش ارجحیت دارد؛ پس سعی میکند برای همرنگی و همنوایی با آنان، از ظاهر و پوشش گرفته تا مدل لباس، مدل مو، نوع رفتار و نوع حرفزدنش را با گروه یکنواخت کند. در این بین تتوکردن و خالکوبی نیز از این قائده مستثنی نخواهد بود.
4. جستوجوی هویت و خودِ یکپارچه
یکی از موارد اساسی و مهم در زندگی هر نوجوانی جستوجو و تثبیت هویت است. در اغلب اوقات، رفتاری مثل تتوکردن یا خالکوبی در بین نوجوانانی مشاهده میشود که از بههمریختگی روانی و تردید نسبتبه هویتشان رنج میبرند. سردرگمی و نگرانی از هویت (من چهکسی هستم؟ چه چیزی میخواهم؟ چه اهدافی دارم؟ و...) نوجوان را دچار بحران میکند؛ پس او جهت تسکین و رفع کمبودها و خلاءهای وجودی خود ممکن است این اقدام را انجام دهد. اگر این موارد به نحو احسن در این دوران حلوفصل نشوند، با گذشت زمان، نوجوان را بهسمت مشکلات و اختلالات شخصیتی نظیر اختلال شخصیت نمایشی خواهد کشاند.
5. بروز احساسات سرکوبشده و خشم فروخورده
گاهی تتوکردن در نوجوانانی مشاهده میشود که با خانوادهشان مشکلات و اختلاف نظرهای زیادی دارند یا والدینشان درگیر مشکلات زناشویی بسیاری هستند. نوجوانی که نتوانسته احساساتش را درست و بهموقع ابراز کند و هیجانات سرکوبشدهای مانند خشم را در زندگیاش بسیار تجربه میکند و نیازهای اساسی روانیاش در دوران بلوغ ازسوی خانواده نادیده گرفته میشود ممکن است به نشانهی اعتراض دست به این کار بزند.
دکتر سمیه عابدینی مزرعه / رواندرمانگر تخصصی کودک و نوجوان