رشد کسب‌و‌کار از نقطه‌ صفر

مروری بر کتاب «صفر تا یک»

در این مرور کتاب، به دنیای ذهنی «پیتر تیل» (peter thiel)، یکی از مشهورترین سرمایه‌گذاران جهان، سفر خواهیم کرد. او فردی است که «peypal» را تاسیس کرده و سرمایه‌گذار خارجی«facebook» بوده است و تجربه همکاری با «تسلا»، «یوتیوب» و «لینکدین» را نیز در کارنامه خود دارد. برخورد متفاوت او با کسب‌و‌کار باعث شده است دنیای کنونی خیلی از ما، با وجود این سایت‌ها، باکیفیت‌تر و یادگیری‌مان سریع‌تر شود. آنچه در این کتاب روی آن تمرکز شده است، جایگزین‌کردن دید عمودی (0 تا 1) به جای دید افقی (بهبود و تغییر در ایده‌هایی که وجود دارند)، در نوآوری است. نویسنده این کتاب معتقد است آینده از آن کسانی است که در پی ایجاد پیشرفت عمودی و به‌دنبال حقایقی هستند که نه‌تنها مورد تایید و توافق همگانی نیست، بلکه ممکن است درست خلاف نظر جمع باشد.

به دانسته‌های خود شک کنید

اولین گام برای پیش‌بینی آینده، شک‌کردن به دانسته‌هایمان درباره‌ گذشته است. تنها یک زمان مناسب برای راه‌اندازی و آغاز یک کار و تنها یک بازار مناسب برای محصول یک شرکت وجود دارد. با این نگرش خواهیم دید که برای همه امور در زندگی‌مان، ویژگی‌هایی یگانه و خاصی وجود دارد که منحصر به همان امور است. بنابراین اگر به دنیای استارت‌آپ‌ها نیز از همین زاویه نگاه کنیم، خواهیم دید که موفقیت یک استارت‌آپ مستلزم آن است که بر روی یک هدف تمرکز کرده و معمار یک بازار خاص باشد.

میوه‌ تمرکز، انحصار است

اگر منحصر‌به‌فرد باشید، می‌توانید هرطور که می‌خواهید قیمت‌گذاری کرده و سود زیادی را به کسب‌‌و‌کارتان سرازیر کنید. پیتر تیل چهار ویژگی را برای شرکت‌های انحصاری نام می‌برد:

• برتری فنی: مثل الگوریتم‌های «گوگل» که هیچ موتور جست‌وجوی دیگری به گرد پایش هم نمی‌رسد.
• اثرات شبکه‌ای: مثل «اینستاگرام» که اگر دوستان ما در آن نبودند، هیچ شبکه خوبی برای بازاریابی نبود و هیچ اپلیکیشن دیگری نتواسته جای آن را پر کند.
• مزیت مقیاس: مانند محصولات دانلودی آموزشی که با وجود هزینه‌های ثابت، اما فروش بیشتری نسبت به پکیج‌‌های فیزیکی دارند؛ در نتیجه، سود بیشتری را هم نصیب صاحبانشان می‌کنند.
• برندسازی قوی: امروز «اپل» قدرتمندترین برند در حوزه تکنولوژی است. شاید خیلی از برندهای دیگر هم این تکنولوژی را داشته باشند، اما قدرت برندسازی اپل را نداشته‌اند و از این رو ما آن‌ها را نمی‌شناسیم

حرف‌های پیترتیل در زمینه تکنولوژی برای شرکت‌های تکنولوژیک، هم از جنس تهدید است و هم از جنس فرصت. تهدید از این بابت که اگر نوآوری نکنیم، دست به دست هم ندهیم و رمز و رازهای پنهان را کشف نکنیم، آینده می‌تواند غم‌انگیز، نامطلوب و بدتر از گذشته باشد و فرصت از این بابت که هنوز هم میوه‌های زیادی در دسترس هستند که چیده نشده‌اند. مثلا اگر یادتان باشد، «نوکیا» یکی از شرکت‌هایی بود که از آغازکنندگان تولید تلفن همراه بود و انحصار بازار را در اختیار داشت، اما چون پیشرفت عمودی را نادیده گرفت، دچار وضعیتی شد که امروز خیلی از ما از این گوشی استفاده نمی‌کنیم.

اگر می‌خواهید یک شرکت انحصاری داشته باشید، باید قدم‌های کوچک بردارید

درست مثل «جف بزوس»، موسس «آمازون»! هدف او از همان ابتدا همین فروشگاه بزرگ خرده‌فروشی بود، اما کار خود را با فروش کتاب آغاز کرد و گام‌به‌گام حوزه فعالیتش را افزایش داد. به قول خودش: «تجربه موفقیت یک شبه، حدودا به 10سال زمان نیاز دارد.»

پیترتیل تاکید ویژه‌ای بر تاثیر‌داشتن یک تیم خوب و قوی بر موفقیت استارت‌آپ دارد و معتقد است اگر تیم خراب شود، دیگر قابل تعمیر نیست! کنایه‌ای هم به شرکت‌هایی می‌زند که فکر می‌کنند با داشتن میز بیلیارد و پینگ‌پنگ و فوتبال‌دستی می‌توانند کیفیت روابط اعضای تیم را افزایش دهند. اعضای تیم باید در سختی‌ها یار هم باشند و موفقیت یکدیگر را موفقیت خود بدانند. 

نکته بسیار مهمی که تیل در حوزه تیم‌سازی به آن اشاره می‌کند، این است که داشتن تیم فنی قوی را برای ابتدای راه و داشتن تیم بازاریابی قوی را برای ادامه‌دادن راه یک استارت‌آپ واجب می‌داند.

***

در بخش دیگری از کتاب، به دلایل ناکامی شرکت‌های شکست خورده پرداخته می‌شود و نویسنده هفت سوال طلایی را مطرح می‌کند که اگر پاسخ خوبی برای آن‌ها پیدا کنید، بعید است طعم شکست را بچشید.

سوال1. فناوری: آیا محصول ما می‌تواند 10برابر بهتر از رقیبانمان باشد؟

سوال2. زمان: آیا برای شروع این کسب‌و‌کار، دیر یا زود نیست؟

سوال3. انحصار: آیا می‌توانیم کارمان را با داشتن سهم بزرگی از یک بازار کوچک آغاز کنیم؟

سوال4. افراد: آیا تیم ما از عهده کار بر‌می‌آید؟

سوال5. پخش و توزیع: چطور محصولتان را به دست مشتریانتان می‌رسانید؟ آیا راه بهینه‌تری وجود ندارد؟

سوال6. پایایی و بقا: آینده دنیا در 10 تا 20 سال دیگر چه شکل و محتوایی دارد و کسب‌و‌کار من چه جایگاهی خواهد داشت؟

سوال7. راز: آیا شما موقعیتی ویژه را می‌بینید که بقیه متوجه آن نیستند؟

این هفت سوال برای توجیه یک سرمایه‌گذار که علاقه‌ دارید روی کسب‌و‌کارتان سرمایه‌گذاری کند نیز کاربردی است.

شما بلیت بخت‌آزمایی نیستید

شرکت نوپا بزرگ‌ترین میدانی است که می‌توانید در آن تسلط کامل داشته باشید. شما نه‌تنها می‌توانید کنترل زندگی خودتان را در دست بگیرید، بلکه می‌توانید روی بخش کوچک و مهمی از دنیا نیز تاثیرگذار باشید. این کار با طرد حاکمیت ظالمانه شانس آغاز می‌شود. یادتان باشد که شما بلیت بخت‌آزمایی نیستید.

زندگی یک سبد نیست

یک کارآفرین نمی‌تواند خودش را تکثیر کند. شما نمی‌توانید در آنِ واحد، ده شرکت را اداره کنید و انتظار داشته باشید که یکی از آن‌ها موفق شود. نکته پنهان، ولی بسیار مهم این است که یک فرد نمی‌تواند با تصدی همزمان چند مسئولیت شغلی، زندگی خود را متنوع کند. همه دانشگاه‌ها و مدارس بر این تفکر اشتباه استوارند که همه محصلین، مجموعه‌ای از دروس نامربوط به هم را در بهترین حد ممکن فرابگیرند؛ اما دقیقا باید برعکس این باشد. باید بی‌رحمانه روی چیزی تمرکز کنید که آن را خوب انجام می‌دهید؛ اما قبل از آن باید خوب فکر کنید که آیا این کار در آینده ارزشمند خواهد بود یا خیر.

سید محمد حسینی / مدرس مهارت‌های مطالعه و کتاب‌خوانی