لحظه‌های بی‌پایان دوستی

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که پیوندهایی می‌توانند دوستی‌ها را تا ابد نگه دارند. وقتی شخصی را به عنوان بهترین دوست خود در نظر می‌گیرید چه ویژگی‌هایی بیشتر در آن فرد برجسته است؟ آیا از نظر شخصیت و رفتار تشابهاتی دارید و یا سلیقه‌ی موسیقیایی یکسان دارید؟ در مورد فیلم‌ها نظر مشترکی دارید یا دیدگاهتان نسبت به جهان با هم تطابق دارد؟

• دوستی‌ها از طریق راه‌های مختلفی شکل می‌گیرند که بسیاری از آن‌ها بر اساس علایق و فعالیت‌های مشترک است.

• دوستی‌های صمیمی با زمان بی‌انتها مشخص می‌شوند و پتانسیل عمیق‌ترین و رضایت‌بخش‌ترین لحظات را دارند.

• با حمایت‌کردن و حفظ ارزش دوستی می‌توانید این رابطه‌ی صمیمی را تا ابد پایدار نگه دارید.

دوستی‌ها در بزرگسالی توسط روابط خانوادگی یا کاری به فرد تحمیل نمی‌شوند و دارای یک ویژگی منحصر‌به‌فرد هستندکه داوطلبانه‌بودن آن است. بنابراین تنها چیزی که باعث تداوم این روابط می‌شود علاقه‌ی شما به آن شخص است. اگرچه ممکن است حتی با وجود اینکه از نظر عاطفی با دوست خود احساس نزدیکی زیادی می‌کنید، فرصت‌های دیدار و دورهمی، خیلی کمتر از آنچه شما تمایل دارید، باشد. ممکن است هر کدام از شما در یک سمت از کشور زندگی کنید و به خاطر بُعد مسافت نتوانید همدیگر را زیاد ببینید یا حتی با وجود اینکه در یک بلوک زندگی می‌کنید به خاطر مشغله‌ی زیاد فرصت دیدار فراوان نداشته باشید.

ولی با این حال، وقتی بعد از مدت‌ها همدیگر را ملاقات می‌کنید، اتفاق عجیبی رخ می‌دهد و به نظر می‌رسد زمان متوقف شده است؛ انگار همین دیروز دوست خود را دیده‌اید، نه یک ماه و یا حتی یک سال پیش!

رابطه‌ی بین زمان و دوستی

براساس نظریه‌ی «آینو لوتنن» (2023) از دانشگاه «هلسینکی»، چیزی که یک رابطه‌ی دوستانه را از سایر روابط متمایز می‌کند برابری و رفتار متقابل است. توقع این است که هر دو طرف به صورت میانگین، میزان قابل‌مقایسه‌ای رفتار متقابل داشته باشند؛ یعنی زمانی شما به دوستتان کمک می‌کنید و در مقابل زمانی که شما نیاز دارید، دوستتان به کمک شما می‌آید، زیرا شما و دوستتان رفیق و برابر هستید و نباید تفاوتی بین نوع رفتارتان باشد. بهتر هم هست که مانند ارتباطتان با یک فامیل مسن‌تر یا رئیستان در محل کار که بر پایه‌ی برتری است نه برابری، در ارتباطتان هیچ نوع برتری وجود نداشته باشد. این نوع از رفتار در ادبیات دوستی به خوبی نهادینه شده و از دیدگاه عقلانی نیز برای اکثر افراد مناسب است.

چیزی که ممکن است به طور قابل‌ملاحظه ای شناخته‌شده نباشد، بُعد زمان است. همان‌طور‌که لوتنن استدلال می‌کند: «تصور و انتظار ما از آینده، درک ما را از زمان حال شکل می‌دهد.»

او در ادامه توضیح می‌دهد که «موقتی بودن» موضوعی است که اهمیت خیلی بالایی در چگونگی معنا پیدا کردن دوستی‌ها در افراد دارد.

روابط موقتی دوستانه روابطی هستند که در آن‌ها دوستی در کنار ماهیت داوطلبانه‌اش، فقط تا زمانی وجود دارد که شما در آن رابطه احساس رضایت داشته و خواهان ادامه‌ی آن باشید. برای انجام این کار، طرفین باید در تمرین برای رسیدن به صمیمیت مشارکت داشته باشند که این تمرین باعث پیشرفت و رسیدن به درجه‌ی بالایی از رفاقت می‌شود.

از‌آنجایی‌که شناخت افراد از همدیگر در طول زمان عمیق‌تر و گسترده‌تر می‌شود، رسیدن به صمیمیت نیز امری زمان‌بر است.

پیوستگی زمان دوستی باعث تحریک احساسات می‌شود

این دیدگاه که گذر زمان باعث تکامل بیشتر دوستی‌ها می‌شود متکی بر یک دیدگاه خطی از زمان است که از گذشته شروع می‌شود، تا حال ادامه پیدا می‌کند و به سمت آینده می‌رود.

در مقابل نیز دید دیگری وجود دارد که نگاهی چرخشی به زمان دارد و بر ریتم‌ها و رویدادهای زندگی مانند دورهمی‌های سالانه یا سالگردها و اتفاقاتی از این قبیل تکیه می‌کند. دیدگاه چرخه‌ای زمان، همچنین ایده‌ی حافظه را نیز شامل می‌شود که به ما اجازه می‌دهد فارغ از روز و سال به خاطره‌های گذشته سفر کنیم.

در این فرآیند، شما می‌توانید از محدودیت‌های فیزیکی عبور کرده و با دوستانتان هم بتوانید خاطرات مهم و مشترک خود را به یاد بیاورید، فارغ از اینکه چقدر با هم فاصله دارید و از هم دور هستید.

این پیش‌زمینه، بستری را برای مطرح‌کردن سوالات مهم‌تری فراهم می‌کند که محققان دانشگاه هلسینکی در مصاحبه‌ی خود با نمونه‌ی آماری از 16 زوج در محدوده‌ی سنی 26 تا 41 ساله به بررسی آن می‌پردازند. در این مصاحبه، شرکت‌کنندگان در مورد فعالیت‌های خود مانند دورهمی‌ها یا جلسات مشابه و همچنین تمرین‌های رسیدن به صمیمیت و راه‌های ایجاد پیوندهای عاطفی نزدیک‌تر اطلاعاتی را رد و بدل کردند.

سه موضوع مرتبط با زمان در این مصاحبه‌ها مطرح شد:

• اینجا و اکنون: رفتارهای خودجوش روزمره مانند دوست شدن با همسایگان، کمک کردن به همدیگر در مراقبت از کودکان و به اشتراک گذاشتن غذاها.
• روابط دوستانه در دیدگاه چرخه‌ای: الگوهای تعریف‌شده توسط رویدادهایی که به صورت منظم رخ می‌دهند؛ مانند جشن تولدها و وقت‌گذرانی در تعطیلات آخر هفته.
• دوستی‌هایی مبتنی بر گذشته: رشته‌ای از لحظات بدون زمان در دوستی که ریشه در تجربیات دوران کودکی دارد یا شامل لحظاتی است که تغییرات بسیار مهمی را در زندگی‌شان به وجود آورده است.

اگر شما به آشنا‌شدن با دوستان جدید در دوران بزرگسالی فکر می‌کنید، بدون تردید با دسته‌ی اول و دوم می‌توانید ارتباط دوستانه‌ای برقرار کنید. این‌ها افرادی هستند که با قرار گرفتن در مکان یا رویدادی مشترک می‌توانید از در کنار آن‌ها بودن لذت ببرید. شما ممکن است با افرادی که در گروه اول قرار دارند در یک سوپرمارکت آشنا شوید و تصمیم بگیرید به جای اینکه هر کدام جداگانه در منزل خودتان غذا میل کنید، شامتان را در کنار هم نوش جان کنید.

شاید هم شما از وقت‌گذراندن در مناسبت‌ها با افرادی که در گروه دوم قرار دارند، لذت ببرید یا حتی برای نزدیک شدن تاریخ آن مناسبت و دورهمی لحظه‌شماری کنید. افراد گروه دوم کسانی هستند که می‌توانید در طی مهمانی حسابی با آن‌ها گرم بگیرید، ولی با اتمام دورهمی، کم‌و‌بیش آن‌ها را فراموش می‌کنید یا نهایتا تا چند روز در شبکه‌های اجتماعی با آن‌ها در تماس هستید.

بر طبق گفته‌ی لوتنن، این گروه افراد «لحظه‌های بدون زمان» هستند که فرصت‌های ناب و بی‌نظیری را برای دوستی‌های صمیمانه با خود به همراه می‌آورند.

همچنین براساس مشاهدات، زمانی که دوستی به واسطه‌ی گذشته‌ی مشترک برای مصاحبه‌شوندگان معنا پیدا کرده باشد دیگر مسائل مادی و یا بُعد مسافت برایشان اهمیتی ندارد.

بهره‌مند‌شدن از لحظه‌های بدون زمان خودتان

برای کندوکاو بیشتر در ایده‌ی جذاب لحظات بدون زمان، از خودتان بپرسید که آیا تا به حال این حس را تجربه کرده‌اید یا نه؟

یکی از مشارکت‌کنندگان نقل می‌کرد که: «او و دوستش هرگز با همدیگر تماس تلفنی یا چیزی شبیه به آن برقرار نمی‌کردند، اما هر بار که همدیگر را بعد از مدتی ملاقات می‌کردند این حس عجیب به او دست می‌داد که انگار حتی یک روز هم از همدیگر دور نبوده‌اند و دوستش همیشه به او نزدیک بوده است.

همان‌طور‌که لوتنن می‌گوید، این حس حاکی از «حقه‌ی زمان» است که به موجب آن، زمانِ خطی با احساس درونی ما مطابقت ندارد. لذت و اشتیاق به دیدار زمانی اتفاق می‌افتد که گذشته و آینده، به شکلی در هم می‌آمیزند که دوستان در زمان حال زندگی می‌کنند. در این پیچ و تاپ زمانی، انگار که روز و ماه از بین می‌روند و تنها چیزی که وجود دارد به‌اشتراک‌گذاشتن دوستی و صمیمیت با دوستان است. تجدید خاطره‌ی آن لحظات هم از طریق یادآوری مجدد، معنای قدرتمندتری به آن‌ها می‌بخشد.

برخلاف دوستی‌هایی که باید همه چیز را درباره‌شان در نوشته‌های روزانه‌ی خود یادداشت کنید، این روابط بسیار عمیق‌تر هستند و شما فقط با زنده نگه‌داشتن دوستانتان در خاطرتان می‌توانید آن‌ها را در ذهنتان پرورش دهید؛ همچنین با انجام این کار، ارتباطات و حس و هویت شما عمیق‌تر می‌شود و بیشتر احساس می‌کنید که شبیه خودتان هستید؛ خودی که تا حدودی توسط این پیوندها و ارتباطاتِ تغییر‌شکل‌یافته تعریف شده است. چیزی که در این نوع از دوستی بسیار آرامش‌بخش است این است که شما از اینکه دائم با دوستتان در تماس نیستید نگرانی ندارید یا احساس گناه نمی‌کنید. مهم هم نیست که برای هم چه تعداد کارت پستال یا ایمیل می‌فرستید، زیرا وقتی نهایتا دور هم جمع می‌شوید همه‌ی آن شکل از ارتباطات بی‌اهمیت می‌شوند.

به طور خلاصه، دوستی‌های عمیق شما قسمتی از وجود فعلی شماست و در شکل‌دهی شخصیتتان نقش به‌سزایی داشته است. در ضمن، زمانی که بتوانید وارد آن لحظه‌های بدون زمان شوید، هم رابطه و هم هویتتان قوی‌تر خواهد شد.

نویسنده: دکتر سوزان کراوس ویتبورن

 مترجم: مجیدرضا درودیان