اصول رفتار مناسب با کودکان فرزندخوانده چیست؟

رفتار با فرزندخوانده باید مبتنی بر عشق، درک، احترام و همراهی باشد. این فرایند مانند هر رابطه والد-فرزندی دیگر، نیازمند زمان، توجه و تلاش است. گذشته فرزندتان هرچه که باشد، دانستن نکات فرزندپروری کلید یک رابطه ایمن و محبت آمیز است. ایجاد یک رابطه سالم حتی زمانی که کودک در خانواده‌ متولد نشده‌ باشد، به یک روش است. با حمایت صحیح، فرزندخوانده می‌تواند به یک عضو سالم، خوشحال و موفق در خانواده و جامعه تبدیل شود.

راهنمای رفتار با کودک فرزند‌خوانده

 در ادامه راهنمای رفتار با کودک فرزند خوانده، به کارهایی به کارهایی اشاره می‌کنی  که والدین باید حتما برای محکم شدن حلقه رابطه عاطفی بین خودشان و فرزند ناتنی انجام دهند.  در همین راستا روان‌شناسان حوزه تربیت توصیه می‌کنند که اقدامات زیر حتماً در دستور کار والدین در رابطه با فرزندخوانده قرار داشته باشد:

1. پذیرش کامل و بی‌قید و شرط

فرزندخوانده باید احساس کند عضوی کامل و پذیرفته‌شده از خانواده است، نه مهمان یا فردی جدا از سایر اعضا. او نباید تفاوتی میان خودش و فرزندان بیولوژیکی (در صورت وجود) احساس کند.

 نکته: نباید مرتب به او یادآوری شود که فرزندخوانده است. بلکه باید به او حس تعلق و امنیت داد.

2. محبت و صبر بی‌انتها

فرزندخوانده ممکن است به‌دلیل گذشته‌اش رفتارهای چالش‌برانگیز نشان دهد. در چنین شرایطی، والدین باید با صبر و مهربانی به او کمک کنند تا اعتماد و آرامش را تجربه کند.

 نکته: محبت باید بی‌قید و شرط باشد، نه وابسته به رفتار خوب کودک.

3. احترام به احساسات کودک

کودک ممکن است نسبت به گذشته‌اش سؤال داشته باشد، دلتنگ والدین قبلی‌اش باشد یا احساس خشم و غم کند. والدین باید این احساسات را جدی بگیرند و فضای امنی برای بیان آن‌ها ایجاد کنند.

4. شفافیت در مورد هویت کودک

بهتر است به شکل صحیح و در زمان مناسب، کودک از واقعیت فرزندخواندگی‌اش آگاه شود. پنهان کردن این موضوع ممکن است در آینده به بی‌اعتمادی و آسیب روانی منجر شود.

نکته: گفت‌وگو درباره فرزندخواندگی باید با کمک روان‌شناس یا مشاور کودک انجام شود.

5. مشاوره و حمایت حرفه‌ای

حتی اگر مشکلی هم وجود نداشته باشد، بهتر است خانواده از مشاوره تخصصی در زمینه فرزندخواندگی استفاده کند. روان‌شناسان کودک می‌توانند به سازگاری بهتر فرزند و والدین کمک کنند.

6. ایجاد حس تعلق خانوادگی

شرکت دادن کودک در تصمیمات خانوادگی، استفاده از واژه‌های محبت‌آمیز مانند "فرزندم" و "پسر/دختر عزیزم" و حفظ عادت‌های مشترک، به تقویت حس تعلق کودک کمک می‌کند.

7. پرهیز از مقایسه

هرگز نباید فرزندخوانده با فرزندان دیگر خانواده یا حتی با "فرزندان واقعی" مقایسه شود. این کار باعث کاهش اعتمادبه‌نفس و افزایش احساس طرد در کودک می‌شود.

8. آموزش به اطرافیان

خانواده و نزدیکان باید نسبت به جایگاه فرزندخوانده آگاه باشند و با او مانند سایر کودکان خانواده رفتار کنند. از پرسش‌های آزاردهنده یا کنجکاوی‌های نابجا باید پرهیز شود.

راهنمای گام‌به‌گام برای والدین فرزندخوانده

مرحله ۱: آمادگی شخصی و خانوادگی

پیش از ورود کودک به خانواده

🔹 بررسی دلایل فرزندخواندگی: با خودتان صادق باشید؛ آیا واقعاً آمادگی روحی، عاطفی و مالی برای والدگری دارید؟ آیا هدفتان صرفاً پر کردن خلأ عاطفی است یا فراهم‌کردن زندگی بهتر برای یک کودک؟

🔹 گفت‌وگو با همسر (در صورت تاهل): باید دیدگاه‌ها، انتظارات و مرزها روشن و یکسان باشد.

🔹 آموزش و مشاوره: شرکت در دوره‌های آموزشی درباره فرزندخواندگی و مشورت با روان‌شناس کودک بسیار مفید است.

مرحله ۲: انتخاب و پذیرش کودک

در فرآیند قانونی و انتخاب کودک

🔹 بررسی دقیق شرایط کودک: سن، شرایط جسمی و روانی، پیشینه خانوادگی.

🔹 آماده‌سازی فضای خانه: اتاق کودک، اسباب‌بازی، لباس و... نه از سر ترحم، بلکه مانند والدین واقعی.

🔹 شروع تدریجی ارتباط: بهتر است دیدار اولیه با کودک کوتاه و دوستانه باشد و کم‌کم زمان بیشتری با او بگذرانید.

مرحله ۳: ورود به خانه

زمانی که کودک به‌طور رسمی به خانه جدید می‌آید

🔹 ایجاد فضای امن و گرم: کودک باید احساس امنیت، آرامش و محبت کند؛ از سرزنش یا کنترل زیاد پرهیز شود.

🔹 توجه به نیازهای اولیه: تغذیه مناسب، خواب کافی، مراقبت‌های بهداشتی، شنیدن حرف‌های کودک.

🔹 ثبات و روتین روزانه: نظم به کودک حس پیش‌بینی‌پذیری و آرامش می‌دهد (مثلاً ساعت خواب، بازی، وعده‌های غذایی).

مرحله ۴: شکل‌گیری رابطه عاطفی

در هفته‌ها و ماه‌های ابتدایی پس از ورود کودک

🔹 زمان‌بندی و صبر: عشق فوری رخ نمی‌دهد؛ باید زمان بدهید تا کودک با شما احساس راحتی کند.

🔹 محبت فیزیکی و کلامی: در آغوش گرفتن، گفتن "دوستت دارم"، تماس چشمی و لبخند بسیار تأثیرگذار است.

🔹 گوش دادن فعال: حرف‌هایش را با دقت و بدون قضاوت بشنوید. حتی اگر کودک سکوت می‌کند، در کنارش باشید.

مرحله ۵: آموزش و تربیت

در مسیر تربیت و رشد کودک

🔹 مرزگذاری با مهربانی: کودک نیاز به ساختار دارد؛ قانون‌گذاری همراه با محبت به او حس امنیت می‌دهد.

🔹 رفتار سازنده در برابر اشتباهات: تنبیه بدنی یا سرزنش‌های شدید ممنوع! به‌جای آن، تشویق رفتار مثبت و گفت‌وگوی سازنده.

🔹 کمک به رشد اعتمادبه‌نفس: با واگذاری مسئولیت‌های ساده، تحسین پیشرفت‌ها و حمایت در شکست‌ها.

مرحله ۶: مدیریت هویت و گذشته کودک

هنگامی که کودک سؤالاتی درباره گذشته‌اش دارد

🔹 شفافیت تدریجی: کودک حق دارد درباره گذشته و خانواده بیولوژیکی‌اش بداند؛ این موضوع را باید با مشاوره و با زبان متناسب با سنش باز کرد.

🔹 پذیرش احساسات متناقض کودک: ممکن است هم شما را دوست داشته باشد و هم دلتنگ والدین قبلی‌اش باشد. این طبیعی است.

مرحله ۷: نگهداری رابطه سالم در بلندمدت

🔹 ادامه حمایت روان‌شناختی: ممکن است نیاز به روان‌شناس کودک در مقاطع مختلف وجود داشته باشد.

🔹 پیشگیری از انگ و تبعیض: از اطرافیان بخواهید با کودک مانند سایر فرزندان خانواده رفتار کنند.

🔹 آمادگی برای چالش‌های نوجوانی: در دوران نوجوانی، مسائلی مثل هویت، گذشته، استقلال، و گاه عصیان، ممکن است شدیدتر ظاهر شود. این مرحله نیازمند بلوغ عاطفی والدین است.

جمع‌بندی

فرزندخواندگی یک سفر مشترک است؛ سفری از غریبه بودن تا پیوندی عمیق و خانوادگی. این مسیر پر از عشق، اما نیازمند آموزش، صبر و مسئولیت است. اگر با آگاهی گام بردارید، می‌توانید دنیای یک کودک را روشن‌تر کنید و زندگی خود را هم پربارتر سازید.