مثل آب خوردن !
آیا از عوارض مصرف بیش از حد آب باخبرید؟
آیا از عوارض مصرف بیش از حد آب باخبرید؟
عملکرد آب در بدن
حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از حجم بدن انسان را آب تشکیل میدهد که بهدلیل نقش اساسی آن، عملکردش به این شرح است:
1. مصرف آب به تولید بزاق کمک میکند. ترکیب اصلی بزاق آب است. بزاق برای حفظ سلامت دهان ضروری بوده و حاوی مخاط، آنزیم و کمی الکترولیت است که قسمتی از گوارش غذا را در دهان برعهده دارد.
2. مصرف آب دمای بدن را تنظیم میکند. دریافت آب کافی برای حفظ دمای بدن بسیار ضروری است. بدن شما هنگام فعالیت و در محیطهای گرم برای خنک شدن از طریق تعریق آب از دست میدهد، اما اگر آب ازدسترفته جبران نشود، دمای بدن دوباره افزایش مییابد. اگر تعریق بیش از حد معمول دارید، مطمئن شوید که آب ازدسترفته را با نوشیدنش جبران میکنید تا بدنتان دچار کمبود الکترولیتها نشود.
3. آب از نخاع، بافتها و مفاصل محافظت میکند؛ همچنین کمک میکند تا مواد زائد از طریق تعریق، ادرار و مدفوع از بدن دفع شوند. مصرف آب کافی باعث میشود که کلیهها بهراحتی مواد زائد را فیلتر کنند و از سنگ کلیه پیشگیری میکند.
برای پیشگیری از یبوست هم آب کافی بنوشید.
4. مصرف آب باعث میشود همهی افراد مخصوصا ورزشکاران از حداکثر عملکرد فیزیکی خود بهرهمند شوند.
5. مصرف آب به هضم غذا کمک میکند. نوشیدن آب باعث میشود که غذای مصرفی راحتتر تجزیه شود و بدن از غذای مصرفی بیشترین بهره را ببرد.
6. کمک به جذب مواد مغذی از جملهی دیگر عملکردهای مهم آب است.
7. نوشیدن آب به کاهش وزن کمک میکند.
8. تحقیقات نشان داده نوشیدن آب بهمیزان کافی درکنار رژیم کاهش وزن و فعالیتهای بدنی میتواند نقش مهمی در کاهش وزن داشته باشد. همچنین نوشیدن آب به افزایش متابولیسم بدن منجر میشود. تحقیقات نشان میدهد نوشیدن ۵۰۰ میلی لیتر آب در مردان و زنان تا ۳۰ درصد به افزایش متابولیسم کمک میکند.
9. آب گردش اکسیژن خون را بهبود میبخشد و بههمراه مواد مغذی لازم، اکسیژن را به کل بدن حمل میکند.
10. مصرف آب به عملکرد شناختی کمک میکند. عدم مصرف آب کافی بر تمرکز، هوشیاری و حافظه کوتاهمدت تاثیر منفی دارد.
11. نوشیدن آب بهمیزان لازم باعث بهبود خلقوخو میشود وکمآبی، خستگی، گیجی و اضطراب را بههمراه دارد.
12. مصرف آب به روشن نگهداشتن پوست کمک میکند.مصرف آب کافی به هیدراته نگهداشتن پوست کمک میکند و ممکن است تولید کلاژن را تقویت کند. البته به تعویق انداختن پیری پوست، با ژنتیک، تغذیهی سالم و محافظت کلی در برابر نور خورشید مرتبط است.
دهیدراتاسیون یا کمآبی چه زمانی اتفاق می افتد؟
دهیدراتاسیون یا کمآبی زمانی اتفاق میافتد که خروج آب از بدن بیشتر از مایعات دریافتی باشد. هر کسی میتواند دچار کمآبی شود، اما گروههای خاصی بیشتر در معرض کمآبی قرار میگیرند. این گروهها عبارتند از:
• نوزادانی که وزن بدنشان کم است. نوزادانی که دچار کمآبی میشوند، وقتی گریه میکنند اشک کمی دارند یا اصلا اشک ندارند، خوابآلود هستند و تعداد کمتری پوشک را خیس میکنند.
• سالمندان که تشنگی را کمتر احساس میکنند
• افراد مبتلا به بعضی بیماریهای خاص مانند دیابت، بیماریهای کلیوی و ...
• افرادی که هنگام ورزش طولانیمدت، مقدار زیادی مایعات از طریق تعریق از دست میدهند و آن را جبران نمیکنند یا در اثر سوختگی، اسهال و استفراغ مداوم و تعریق ناشی از تب دچار کمآبی میشوند
نشانهها و عوارض کمآبی چیست
هنگام کاهش آب بدن، تعادل مواد معدنی و نمک و قند در بدن بههم میخورد.
برخی از علائم هشداردهندهی اولیهی کمآبی عبارتند از: احساس تشنگی و سبکی سر، خشکی دهان، خشکی پوست، احساس خستگی و خوابآلودگی،تیرهشدن و بوی بد ادرار،دفع کم ادرار،سرگیجه و سردرد.
کمآبی همچنین میتواند باعث اختلال در متابولیسم بدن، کاهش قوای تمرکز و حافظه، کاهش عملکرد مغز، گلو درد، تغییر دمای بدن، تیرگی پوست، عفونتهای مجاری ادراری و سنگ کلیه، اختلالات هورمونی، گرفتگی عضلات، مشکلات گوارشی و اختلال در هضم غذا، یبوست، افزایش ضربان قلب و فشارخون، اختلالات قلبی و عروقی، تشنج و ... شود.
عوارض دریافت بیشازحد آب
همانطورکه کمآبی بدن را در معرض خطرهای جدی قرار میدهد، دریافت بیشازاندازه آب هم سبب مسمومیت میشود. متاسفانه گروهی از افراد با درنظرگرفتن فواید، بهصورت افراطی آب مصرف میکنند. دریافت آب بیشازاندازهی مورد نیاز هم با تغییر سطوح الکترولیتها مانند سدیم و پتاسیم باعث حالت تهوع و استفراغ، سردرد، گرفتگی عضلات، تورم بافتها، ضعف و گیجی میشود.
همچنین مصرف آب بیش از حد با اختلال در کار کلیهها باعث تورم و تغییر رنگ لبها، تورم پاها و اضافه وزن کاذب میشود، احتمال تورم مغز را افزایش میدهد و فشار آوردن مغز به جمجمه هم باعث سردرد میشود. احساس خستگی، استرس، افزایش ضربان قلب بهدنبال ازدیاد حجم خون، حالت هیپوکالمی یا کاهش سطح پتاسیم خون، هیپوناترمی یا کاهش سطح سدیم خون و کاهش قند خون از دیگر عوارض مصرف بیشازحد آب است و بهصورت جدیتر میتواند باعث تشنج و مرگ شود.
یکی از نشانههای اولیهی دریافت زیاد آب، حجم زیاد ادرار، افزایش دفعات ادرار کردن، شبادراری و بیرنگشدن ادرار است. معمولا هر فردی در طول روز باید ۶ تا ۸ بار ادرار کند و افزایش این میزان میتواند بهدلیل دریافت بیش از حد آب و مایعات باشد.
بدن به چه میزان آب نیاز دارد؟
میزان آب مورد نیاز بدن برحسب کیلوگرم وزن بدن ، برای افراد بزرگسال ، ۳۵ میلی لیتر به ازای هرکیلو گرم وزن بدن ، برای کودکان ، ۵۰ تا ۶۰ میلی لیتر به ازای هرکیلوگرم از وزن بدن و برای شیرخواران ، ۱۵۰ میلی لیتر به ازای هرکیلوگرم از وزن بدن می باشد و به طور کلی بزرگسالان باید حدود ۲ تا ۲/۵ لیتر یعنی حدود ۸ تا ۱۰ لیوان آب در طول شبانه روز دریافت بکنند که در مورد خانم های شیرده ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی لیتر اضافه می شود .
معمولا حدود ۲۰ درصد از آب مصرفی ، از طریق مواد غذایی و بقیه از طریق آب آشامیدنی و نوشیدنی های مبتنی بر آب ، دریافت می شود .
دقت کنید که مقدار آب مورد نیاز بدن در افراد مختلف با توجه به جنسیت ، سن ، میزان فعالیت ، محیط زندگی ، دمای هوا و وضعیت سلامتی متفاوت می باشد و همان طور که ذکر شد ، هرگونه افراط و تفریط در مصرف آب هم مانند سایر مواد مغذی دارای عوارض است و جمله *تا می توانی آب بخور* باید به صورت به میزان لازم آب بخور اصلاح شود .