حکایت افغانستانی‌ها

چالش‌های کسب‌و‌کارهای ایرانی در برابر مهاجرین افغان

مهاجرت همواره موضوعی پیچیده و چندوجهی بوده و می‌توان آن را از چندین زاویه بررسی کرد. از نگاه یک مهاجر و داستان تلخ و سخت رها‌کردن وطن و شاید هم داستانی شیرین با طعم آزادی. از دید مردم کشور مقصد و نگرانی‌هایشان بابت ورود افرادی جدید و شاید هم عجیب که نمی‌دانند دوست هستند یا رقیب. از دید دولت که باید برنامه بریزد، ورودی‌ها را سازمان دهد و این مهاجران را مدیریت کند و از نگاه مشاغل و صاحبان کسب‌و‌کارها که باید بدانند با حضور این مهمانان دنیای کسب‌و‌کارشان به کدام سمت‌وسو می‌رود. در این مقاله در نظر داریم به مهاجرت از همین زاویه‌ی دید کسب‌و‌کارها نگاهی بیندازیم و بدانیم که چرا کسب‌و‌کارهای ایرانی نگران ورود بیش از حد مهاجران، به‌خصوص مهاجران افغان هستند؟ چه مسائلی در این زمینه وجود دارد که هیچ‌ کجا به آن‌ها پرداخته نشده است و در نهایت چه می‌توان کرد؟

مهاجران می‌توانند پیامد‌های قابل‌توجهی برای مشاغل و کسب‌و‌کارهای کشور مقصد داشته باشند. در‌حالی‌که می‌توانیم شاهد مزایایی مثل از‌بین‌رفتن معضل کمبود نیرو در برخی حوزه‌ها، تقویت نوآوری و رشد اقتصادی باشیم، از سوی دیگر حضور این افراد مهاجر چالش‌های زیادی را هم به وجود می‌آورند که این سوال را در ذهن ما ایجاد می‌کند که آيا پذیرش مهاجران افغان در این ابعاد، ارزشش را دارد یا بهتر است هر چه زودتر عطایش را به لقایش ببخشیم؟ در این مقاله قصد داریم مهم‌ترین چالش‌هایی را که کسب‌و‌کارهای ایرانی در برابر مهاجرین افغان با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، بررسی کنیم.

ایجاد رقابت در بازار کار

یکی از نگرانی‌های اصلی کسب‌و‌کارها، افزایش رقابت در بازار کار است. شاید فکر کنید که رقابت کاری که خیلی هم خوب است و موجب تلاش برای بهبود مهارت‌ها و رشد سطح کاری می‌شود. درست است؛ اما در این مورد، مهاجران اغلب به رقابت با بومیان در مشاغلی مثل کارگری می‌پردازند که معمولا به مهارت خاصی نیاز ندارد و این اتفاق در بسیاری از موارد به کاهش دستمزدها منجر می‌شود. هجوم نیروی کار با دستمزد پایین می‌تواند یک محیط رقابتی ایجاد کند که در آن کسب‌وکارها به سمت کاهش مرتب دستمزدها رفته و به طور بالقوه منجر به نزول استانداردهای کاری می‌شوند. این رقابت همچنین می‌تواند بین کارگران بومی و مهاجران تنش ایجاد کرده و شرایط را برای افزایش نرخ بیکاری کارگران بومی فراهم کند.

چالش‌های قانونی

مهاجران می‌توانند کسب‌و‌کارها را با مسائل قانونی زیادی مواجه کنند، اما باید توجه کرد که این چالش‌ها مربوط به مهاجران قانونی است و اگر کسب‌و‌کاری از مهاجران غیرقانونی استفاده کند، باید فاتحه‌اش را هم همانجا بخواند! کارفرمایان باید از رعایت الزامات قانونی مختلف مانند اخذ ویزای کار، اطمینان از رعایت قوانین کاری و رسیدگی به اختلافات قانونی احتمالی مرتبط با وضعیت مهاجرت اطمینان حاصل کنند. همچنین باید از قوانین و مقررات پیچیده‌ی مهاجرت برای استخدام و حفظ کارگران مهاجر به‌خوبی آگاه باشند. همه‌ی این موارد می‌توانند هزینه‌های اداری قابل‌توجهی را به مشاغل، به‌ویژه کسب‌و‌کارهای کوچک‌تر تحمیل کنند.

اقتصاد غیررسمی و ایجاد رقابت ناعادلانه

در برخی موارد، مهاجران ممکن است در اقتصاد غیررسمی و مشاغل غیرقانونی‌ای فعالیت کنند که تحت نظارت دولت نیست و در نتیجه این افراد مالیاتی هم نمی‌پردازند. این مورد می‌تواند رقابت ناعادلانه‌ای را برای مشاغلی ایجاد کند که در چارچوب قانونی فعالیت می‌کنند؛ زیرا مشاغل قانونی با هزینه‌های نیروی کار و انطباق با مقررات بیشتری روبه‌رو هستند. علاوه بر این، حضور یک اقتصاد غیررسمی می‌تواند فضای کلی کسب‌وکارهای قانونی را تضعیف کند و همچنین منجر به ازدست‌دادن درآمد مالیاتی برای دولت شود. اینکه کسی از خدمات و امکانات یک کشور استفاده کند ولی مالیاتی پرداخت نکند، هم هزینه‌ی زیادی را بر دوش دولت می‌گذارد و هم نارضایتی مردم آن کشور را به ‌همراه خواهد داشت.

جو عمومی و سیاسی کشور

درک عمومی و جو سیاسی پیرامون مهاجرت نیز می‌تواند بر روی کسب‌و‌کارها تأثیر بگذارد. نگرش منفی نسبت به مهاجران می‌تواند منجر به تنش‌های اجتماعی و شکل‌گیری یک فضای سیاسی چند‌قطبی شود. کسب‌و‌کارها ممکن است ناگهان چشم باز کنند و ببینند که در میان این بحث‌ها گیر افتاده‌اند و با فشار اقشار مختلفی از جمله مشتریان، کارمندان و سیاست‌گذاران مواجه شده‌اند. شاید هم در نهایت مجبور شوند که در مورد مسائل مربوط به مهاجرت موضع بگیرند تا خود را از این مهلکه نجات دهند.

تفاوت‌های فرهنگی

تفاوت‌های فرهنگی نیز می‌توانند چالش‌هایی را برای کسب‌و‌کارها ایجاد کنند. مهاجران ممکن است در مقایسه با کارگران بومی عادات کاری، سبک ارتباطی و انتظارات متفاوت‌تری داشته باشند. این اختلاف‌ها می‌توانند منجر به سوءتفاهم و حتی درگیری در محل کار شوند. در شرایط حادتر نیز ممکن است این کسب‌وکارها نیازمند سرمایه‌گذاری در آموزش حساسیت‌های فرهنگی، ایجاد بستر مناسب و چیدن استراتژی‌هایی برای مدیریت مؤثر این نیروهای کار باشند. عدم ادغام اجتماعی مهاجران نیز می‌تواند چالش دیگری در محیط‌های کاری چند‌ملیتی باشد که هم برای خود مهاجران با سختی زیادی همراه است و هم برای کارکنان بومی و مدیران آن‌ها

***

پس در‌حالی‌که مهاجران مزایای زیادی را برای کشورهای مقصد به ارمغان می‌آورند، می‌توانند عامل بروز مسائل و چالش‌های پیچیده‌ای هم باشند که پرداختن به آن‌ها نیازمند یک رویکرد چند‌وجهی است؛ رویکردی که هم بتواند از این مهاجران حمایت کند و هم پشت کسب‌و‌کارهای ایرانی باشد تا از این منظر آسیبی نبینند.

نویسنده : محمد صابری/ مربی و مشاور کسب‌وکار