من، نسل Z ، لجوج نیستم؛ سبک گفتوگوی خودم را دارم!
تعامل با نسل Z
در ادامهی مطالب پیرامون نسل زِد، در این مقاله قصد داریم به یکی دیگر از ویژگیهای این نسل، یعنی تعامل و گفتوگو و چگونگی ارتباط با آنها در شرایط کاری و سازمان بپردازیم.
همانطورکه در شمارهی پیش گفتیم، نسل زد متولدین سالهای 1377 تا 1385 هستند و ویژگی آنها در ارتباطات اینگونه تعریف میشود: نسل Z در مقایسه با نسلهای دیگر تصور متفاوتی از «دیگری» دارد. این نسل از کدهای اجتماعی متفاوتی هم استفاده میکند. کدهای اجتماعی این نسل در فضای مجازی تعریف میشود و عموما برای نسلهای قبلی قابلفهم نیست؛ مثلا استفاده از ایموجیها و میمها (تصاویر و گفتار تکرارشونده)، مختصرنویسی، استفاده از ضمیر مخاطب دوم شخص، بلاککردن، ریپورتکردن و ... همچنین تصور این نسل از دیگری، کسی است که با او مشارکت و همکاری دارد.
در ادامه 10 خصلت یا ویژگی اخلاقی اصلی نسل Z که عمدتا لیبرال دموکرات هستند، فهرست شده است:
1. خوداتکایی و خودرانی نسل z
2. هویتیابی نسل z در قالب هویتهای ریزبافت و در جمعهای کوچک
3. تلاش برای ایجاد گروهها و جوامع متنوعتر (مخالفت با سوگیری و تبعیض)
4. داشتن قدرت تشخیص اینکه چهکسی دروغ میگوید و چهکسی قابل اطمینان است؛ زیرا در فضای مجازی مدام باید چک کرد که چهکسی دروغ میگوید یا چه اطلاعاتی فیک است
5. داشتن روحیهی همکاری نسل z و مشارکت در ساختارهای غیرسلسلهمراتبی
6. اعتقاد نسل z به مدل اجتماعی برای مدیریت و راهبری در مقابل مدل هرمی
7. ترجیح ساختارهای سیال (بخشی و پیمانهای)
8. توهمزدایی از گذشته و نگرش مثبت به زمان حال و داشتن این باور که ما میتوانیم جهان را از طریق کنشهای جمعی تغییر دهیم
9. استفاده نسل z از میمها به مثابهی عناصری فرهنگی
10. داشتن تعارضها و پارادوکسها؛ مثل تعارض بین این تصور که میتواند کاری بکند، اما در دنیای واقعی خیلی نمیتواند کاری بکند!
مطالعهی مفصلی در سال ۲۰۱۹ در روسیه و در دانشگاه سنت پطرزبورگ صورت گرفته که در بخش نخست آن از نسل وای (y)، یعنی نسل قبل از نسلZ، خواسته شده که بگویند چه تصوری از نسل جدید دارند. در همین مطالعه، ارزشهای اخلاقی خود این نسل هم تجزیه و تحلیل شده است. اصلیترین ارزش با ۳۲ درصد، خوداظهاری و خودبیانگری و بعد از آن، با ۲۴ درصد، همکاری متقابل است.
در سازمان بین مدیران و نسل z چه رخ میدهد؟
این ویژگیهای نسل زد در ارتباط با فضای سازمان، منابع انسانی را هم تحتتاثیر قرار میدهد. معمولا این جملات از زبان مدیران درخصوص نسل جدید شنیده میشود: «من اصلا نمیفهمم اینها چی میگن»، «این بچههای جدید خیلی عجیب و غریبن»، «اصلا نمیشه با اینها حرف زد»، «اینها اصلا به حرف گوش نمیدن و لجبازن» و جملاتی شبیه این. این عدم وجود زبان مشترک و ارتباطات منجربه بروز تعارض و کاهش بهرهوری و عملکرد سازمان و حتی گردش بالای نیرو در سازمانها میشود.
فرایند بهبود ارتباط با نسل Z
1. ساختار غیرهرمی/ هرمی مشارکتی
یکی از ویژگیهای نسل زد این است که فرمانپذیری دستوری را چندان برنمیتابد؛ لذا بهعنوان اولین گام میبایست ساختار سازمانی را تا میتوانید تخت (یعنی سازمانیکه فاصلهی بین مدیریت و نیروها در ساختار سازمانی حداقل باشد) و یا حتی در صورت امکان شبدری (یعنی سازمانی دارای سه نوع نیروی متخصص، پیمانکار، منعطف و موقتی) تعریف کنید تا ارتباطات افقی و چندگانه مبتنی بر رهبری در آن بسط یابد. اگر هم بنا به ضرورت بهخاطر نوع صنعت امکان ایجاد ساختار تخت وجود ندارد، حتما با استفاده از ابزار کمیتهها و کارگروهها فرایند مشارکت واقعی را از طریق نمایندگی برای آنان فراهم کنید. این نسل گفتمان «باید انجام دهی» را نمیپذیرد!
2. ایجاد فرایندهای شفاف برای نسل z
این نسل میخواهد بداند چه اتفاقی رخ داده که منجربه یک تصمیم یا صدور یک درخواست شده است. لذا میبایست فرایندهای تصمیمسازی در سازمانبرای آنها بههمراه دلایل بهصورت شفاف بیان شود. همانطورکه اشاره شد این نسل میخواهد تا میتواند در فرایند تصمیمسازی مشارکت داشته باشد.
3. ایجاد زبان و ارزشهای مشترک با نسل z
این نسل زبان و ویژگی خاص خود را دارد که در ادبیات روزمره آنها نیز بیان و عمل میشود؛ مثل «بلاکت کردم» یا استفاده از ضمیر مفرد در ارتباطات بینفردی بدون توجه بهجایگاه و جنسیت. پس مدیران ارشد و میانی باید زبان مشترک این نسل را بیابند. برای این موضوع هم واحد منابع انسانی و بهویژه مدیر منابع انسانی در تعریف این ارزشها و یافتن این زبان مشترک نقش کلیدی دارد.
4. وعدههای واقعی به نسل z
این نسل بهخوبی وعدههای پوشالی و دروغین را از وعدههای واقعی تشخیص میدهد و اگر حس کند که به او وعدههای بیجا و بدون پشتوانه دادهشده، نسبتبه این اقدام واکنش نشان خواهد داد. برای اینکه با این چالش مواجه نشوید، حواستان به وعدههایتان باشد و حرفی را بزنید که بدانید توان اجرای آن را دارید؛ وگرنه باید منتظر تذکرات، واکنش و خروج آنان باشید.
5. گفتوگو و شفافیت همیشگی با نسل z
این نسل توقع گفتوگو، شنیده و دیدهشدن دارد. مدیران و بهویژه واحدهای منابع انسانی باید همیشه بستر گفتوگو با زبان این نسل را فراهم کرده و همواره سیاست درهای باز در مدیریت را اجرا کنند تا با شنیدن دغدغههای آنها، از مشارکت همیشگیشان با سازمان بهره ببرند.
جمعبندی
چه بخواهیم و چه نخواهیم، وزن این نسل جدید در سازمانهای ما روزبهروز بیشتر میشود؛ پس باید به این مسئله توجه کرده و زبان گفتوگوی آنها را، از ساختار تا ارزشها، با زبانی مشترک در سازمان تعریف کنیم و به مدیران ارشد و میانی سازمانمان هم این زبان را بیاموزیم تا بتوانیم آنان را با بهبود روابط حفظ کنیم. فراموش نکنیم که این نسل لجباز نیست؛ فقط سبک گفتوگوی خود را دارد!
مجید ایرانشاهی/ دکترای مدیریت منابع انسانی