جذابیت‌های شناخت زبان بدن

جذابیت زبان بدن وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم با تحلیل حرکات بدن افراد، امکان در‌یافت پیام‌های فرد در موضوعات و فضا‌های متفاوت قابل‌تحلیل است.

همه ما می‌دانیم که تمام عضلات، ماهیچه‌ها و اعضای بدن انسان تحت کنترل مغز هستند. بنابراین هر حرکتی که رخ می‌دهد، به دلیل پیام‌های ارسالی از مغز اتفاق افتاده است. جالب اینجاست که نگرش وطرز تفکر ما در شرایط مختلف و در حضور انسان‌های متفاوت می‌تواند تحت‌تاثیر قرار گرفته و متنوع باشد. پس دستوراتی که از مغز ارسال می‌شود هم از این شرایط تاثیرگرفته و باعث حرکات متفاوت در بدن ما می‌شود. حالا اگر معادله را برعکس کنیم، وقتی بدن شخصی حرکت می‌کند، در واقع این حرکت واکنشی است به محیط پیرامون و نشات‌گرفته از مغز او؛ پس کافی است شما ازعلائم و نتایج مطلع باشید تا بتوانید حرکات افراد پیرامون خود را تحلیل کنید و بر حرکات خودتان هم آگاه باشید.

قطعا شما هم تجربه کرده‌اید که ما انسان‌ها، در زمان احساس خطر یا شرایط نا‌ایمن، برای دفاع از خودمان، بدنمان را جمع‌تر و کوچک‌تر می‌کنیم و حتی گاهی دستانمان را در مقابل بدنمان قرار می‌دهیم؛ انگار که سپری در مقابل خطر احتمالی ایجاد می‌کنیم. در عوض، وقتی ما شرایط خوشایند و جذابی را تجربه می‌کنیم، بدنی راحت و ریلکس و باز داریم. پس به تجربه در‌یافتیم که واکنش بدن به ناراحتی، غم، استرس، هیجانات منفی، ناامنی و عدم رضایت به سمت بسته‌بودن تمایل دارد و در شرایط شادی، راحتی، امنیت و هیجانات مثبت، بدنی باز با سطح اشغال بیشتری داریم.

از این موضوع به دو شکل می‌توان بهره برد:

اول- در ارتباط با دیگران تا به سبک قرار‌گرفتن بدن طرف مقابل دقت کنیم و متوجه احساس و ادراک او باشیم و بتوانیم شرایط را بهتر مدیریت کنیم

دوم- آنکه با تمرکز بر واکنش‌های بدنی و مدل‌های حرکتی خودمان در واکنش‌ها و دادن بازخورد به محیط پیرامونمان، حرفه‌ای‌تر عمل کنیم.

به یاد داشته باشید برای برقراری ارتباطی با کیفیت، زبان بدن و درک درست خرده‌فرهنگ‌های طرف مقابل بسیار مهم است. جالب است بدانید که تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که بر روابطشان مسلط هستند، از نظر سرعت رشد، میزان کسب درآمد، سلامت و شادابی شرایط مناسب‌تری دارند؛ چون دانستن زبان بدن می‌تواند نقش به‌سزایی در شکل‌گیری و عمق‌بخشیدن به روابط ایفا کند.

حالا فردی را تصور کنید که در زمان گفت‌وگو با شما از علائم غیر‌کلامی بسته مثل دستان گره‌شده، نگاه چشمی سرد و گریزان، سر به سمت پایین و پاهای جمع‌شده استفاده می‌کند. آیا در این شرایط، ادامه ارتباط و ایجاد گفت‌وگویی با‌نشاط برایتان امکان‌پذیر خواهد بود؟ آیا این فرد می‌تواند یکی از گزینه‌های اصلی برای شما در پیشنهاد دوستی و همکاری باشد؟ در‌حالی‌که ممکن است شما این امکان را داشته باشید تا با فردی با علائم غیر‌کلامی مثبت از جمله نگاه چشمی مستقیم، دستانی پذیرا و آزاد که با حرکات مناسب به کلام جان می‌بخشد، سر و شانه صاف و برافراشته و لبخندی به نشانه پذیرش بی‌قید‌و‌شرط را انتخاب کنید؟!

قطعا افراد موفق و تاثیرگذار از روش دوم بهره می‌برند و با ایجاد فضایی مناسب، به قدرت جاذبه خود می‌افزایند.

افراد قاطع چگونه رفتار می‌کنند؟

برای تاثیرگذاری، موفقیت در روابط بین‌فردی و تسلط بر فضای پیرامون، دانستن سبک رفتاری انسان‌های تاثیرگذار بسیار مهم است. بهترین سبک رفتاری هم انتخاب شیوه انسان‌های قاطع است. یک فرد قاطع از منظر مهارت‌های ارتباطی به شکل زیر عمل می‌کند:

• سبک نگاه: افراد جذاب در نگاه خود نوعی تعادل را رعایت می‌کنند؛ بدین‌شکل که نه به سبک انسان‌های منفعل از نگاه مستقیم پرهیز می‌کنند و با نگاه انداختن به زمین، فرد مقابل را برتر می‌بینند و نه همانند افراد سلطه‌گر نگاهی خیره و برتری‌جویانه دارند. انسان قاطع نگاهی متنوع دارد که احساس مثبتی را در دیگران ایجاد می‌کند.

• سبک ایستادن: افراد قاطع بدنی راست‌قامت دارند که در یک نگاه می‌توان اعتماد به خود و قابل‌اطمینان‌بودن را از آن دریافت کرد؛ نه به شکل افراد منفعل با بدنی خموده و نه به سبک افراد سلطه‌گر، سینه‌ای بیش‌از‌حد فراخ و نمایان.

• سبک دست‌دادن: این افراد با دستی گرم و صمیمی شما را همراهی می‌کنند؛ دستانی با علائم مثبتی همچون مدت زمان دو تا پنج ثانیه امتداد داشتن و حرکت‌هایی که علاقه‌مندی در ارتباط را تثبیت می‌کند و نشانه‌ای از برتری‌طلبی یا سلطه‌پذیری را القا نمی‌کند.

• تن صدا و لحن: لحن ارائه در افراد جذاب بسیار متنوع و در خدمت و متناسب با میزان اهمیت کلام است. تن صدا یک ریتم ندارد و در زمان‌های لازم، حجم و بلندی لازم را پیدا می‌کند. یک فرد جذاب هرگز لحنی یکنواخت و مستقیم ندارد. تحقیقات نشان می‌دهد لحن و تن صدا نزدیک به یک‌سوم از کیفیت رابطه را در دقایق اولیه شکل می‌دهد. در عین حال، افراد قاطع هرگز لحنی آمرانه همراه با خشونت و تحکم ندارند.

• حریم‌ها: با توجه به خرده‌فرهنگ‌ها، یکی از جدی‌ترین مسائل در ایجاد رابطه با کیفیت، رعایت حریم افراد است. جالب است بدانیدکه افراد به‌صورت ناخودآگاه نسبت به حریم خود واکنش نشان می‌دهند. حضور در آسانسور و واکنش‌های غیر‌ارادی یکی از بهترین مثال‌ها برای درک بهتر حریم افراد است. اکثر انسان‌ها به محض ورود فرد جدید در آسانسور، به صورتی جالب خود را جمع کرده و حریمی امن برای خود ایجاد می‌کنند. یکی از دلایل وجود آیینه در آسانسور، تصور داشتن فضایی بزرگ‌تر و کاهش نگرانی از ورود دیگران به حریم ما است. ما در آسانسور به محض حضور دیگران از نگاه‌کردن مستقیم خودداری کرده و فاصله فیزیکی خود را حفظ می‌کنیم. رعایت فاصله  50 تا 70 سانتی‌متری با دیگران راهی مناسب برای ایجاد احساس آرامش در دیگران است. در ملاقات‌های اول، رعایت این نکته بسیار ضروری است. اگر فرد در فاصله حریم عمومی که حدود یک متر است، بایستد، نشان از عدم‌تمایل او به ایجاد ارتباط نزدیک دارد و فاصله کمتر از نیم‌متر علاقه‌مندی به توسعه روابط را نشان می‌دهد.

به این نکته توجه کنید که افراد در دقایق اولیه اقدام به قضاوت کرده و به‌طور ناخودآگاه به علائم غیر‌کلامی توجه ویژه‌ای دارند؛ پس استفاده از زبان بدن در ایجاد روابط بین‌فردی کارآمد نقش به‌سزایی دارد.

نکات طلایی زبان بدن

برای شناخت زبان بدن افراد پیرامونتان، چند نکته کلیدی هم وجود دارد: 

• به حرکات پاها دقت کنید: همان‌طورکه در مورد تحت‌تاثیر‌بودن اعضای بدن صحبت کردیم، توجه داشته باشید که اساسا مغز برای بقای انسان برنامه‌ریزی شده است؛ بنابراین به سوی آنچه مایل هستیم، جهت‌گیری می‌کند و از نگرانی و عدم تمایل دوری می‌کند. پس به‌خوبی می‌توان تشخیص داد که طرف مقابل از چه منظر به رابطه می‌نگرد. در‌صورتی‌که پاهای فرد به سمت بیرون و متمایل به رفتن و دور‌شدن باشند، عدم تمایل به ادامه و نیاز به ترک فضا خودنمایی می‌کند و اگر پاها به سمت داخل و طرف شما قرار دارد، تمایل به ماندن و ادامه از این حرکت تداعی می‌شود. از سوی دیگر، پاهای باز با تنه‌ صاف و مستقیم معمولا متعلق به افرادی است که از حریم بیشتری برخوردارند و اعتماد‌به‌نفس و برتری فردی دارند.

• مالیدن چشم‌ها: به این حرکت «مدل کلاسیک پنهان‌کاری» گفته می‌شود. در‌صورتی‌که در زمان بیان موضوع، عدد یا اتفاقی، فرد گوینده با انگشت اشاره به شکل لحظه‌ای و کوتاه‌مدت چشم خود را مالش دهد، احتمال اینکه بخشی از مطلب را بیان نکرده باشد یا به شکلی متفاوت بیان کرده باشد، وجود دارد. توجه داشته باشید که گوینده با چشم دیگرش نیز به شما نگاه نخواهد کرد و با این روش عملا تلاش می‌کند از نگاه مستقیم به شما پرهیز کند.

• لمس بینی: لمس بینی نیز یکی از نشانه‌های پنهان‌کاری است. لمس بینی که هم برای رفع خارش ایجاد‌شده و هم موجب دیده‌نشدن دهان می‌شود، می‌تواند یکی دیگر از علائم عدم صداقت باشد. البته به‌خاطر داشته باشید این حرکت بایستی با دقت بررسی شود تا تحلیل اشتباهی از حساسیت‌های فصلی یا خارش‌های لحظه‌ای صورت نگیرد.

• نشانه‌های عینک: از نگاه‌کردن به افراد از بالای عینک خودداری کنید و به یاد داشته باشید افرادی که به دیگران از بالای فریم عینک نگاه می‌کنند، معمولا انتقادگر، قضاوتگر و برتری‌طلب هستند. بنابراین در ایجاد روابط موثر، این مدل نگاه‌کردن بازخورد عکس دارد. جالب است بدانید که گاهی افراد از قراردادن دسته عینک در دهان برای ایجاد حس اطمینان و معطل‌کردن تا رسیدن به پاسخی مناسب استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد افراد عینکی با فریم تیره باهوش‌تر و صادق‌تر به نظر می‌آیند و عینک با فریم‌های بزرگ‌تر از صورت، فرد را کوشاتر، پیرتر و مقتدرتر نشان می‌دهد. قرار‌دادن عینک روی سر هم افراد را جوان‌تر و آرام‌تر می‌نماید.

• مالیدن لاله گوش: نزدیک‌کردن دست به گوش و مالیدن لاله گوش در زمانی‌که شما در حال صحبت‌کردن هستید، می‌تواند این پیام را داشته باشد که شنونده دیگر تمایلی به شنیدن صحبت‌های شما ندارد. در این حالت شما می‌توانید با پرسیدن سوال یا عوض‌کردن موضوع صحبت، فضای ایجاد‌شده را تغییر دهید. از این علامت در زمان فروش، مذاکره و سخنرانی می‌توان بهره برد.

• مالیدن دو دست به یکدیگر: اصولا به‌جز در سرما که افراد برای ایجاد گرما در دستانشان از این روش استفاده می‌کنند، مالیدن دست‌ها به یکدیگر را می‌توان به‌عنوان علامتی برای پیش‌بینی اتفاقی مثبت فرض کرد. جذابیت این علامت زمانی افزایش می‌یابد که بدانیم آنچه باعث تفاوت معنی می‌شود، سرعت در مالش است. اگر سرعت مالیدن دو دست کم باشد، اتفاق خوبی برای انجام‌دهنده در حال رخ‌دادن است و در صورتی‌که سرعت آن زیاد و همراه با هیجان باشد، اتفاق برای سایر افراد نیز همراه با منافع خواهد بود!

• تشخیص لبخند واقعی: لبخند واقعی دارای مشخصاتی است که می‌توان آن را به‌خوبی تشخیص داد. یک لبخند واقعی به شکلی در صورت نقش می‌بنددکه گوشه‌های چشم‌ها و ماهیچه‌های گونه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. حتی در شکل قرار‌گرفتن ابروها نیز موثر است. در‌صورتی‌که لبخند مصنوعی و تنها برای فریب یا هماهنگی با مخاطب، این مشخصات را ندارد و فقط باعث تغییر‌حالت لب‌ها و ماهیچه‌های گونه می‌شود.

• خاراندن گردن: معمولا خاراندن گردن با انگشت اشاره دست مسلط نشان از تردید دارد. اگر فردی در مورد خرید گفت‌وگو می‌کند، در حال گوش‌کردن به شرایط فروش شماست؛ پس اگر از این علامت استفاده کند، این پیام را جدی بگیرید که او هنوز تصمیم نهایی را اتخاذ نکرده و عملا در خرید و اطمینان تردید دارد.

•  کشیدن یقه: فردی که در حال ارائه آمار و ارقام فعالیت‌هایش، یقه خود را می‌کشد،یا فریب‌کار است و یا عصبانی و ناامید.

• ایستادن با پاهای به‌هم‌چسبیده و موازی: این حالت که در زمان سپری‌کردن دوران خدمت سربازی برای آقایان زیاد تجربه می‌شود، از علائم عدم اطمینان و فرمان‌برداری است. کسی که بدین‌شکل می‌ایستد را می‌توان به سادگی هل داد و تعادلش را برهم زد.

• نوازش چانه خود: این علامت نوید‌دهنده آن است که توجه شنونده به تک‌تک واژه‌هایی است که شما می‌گویید. این حرکت متفکرانه است و نشان می‌دهد که فرد با موضاعات مطرح‌شده کاملا در‌گیر شده است.

• افراد مودب: ما معمولا افرادی را مودب می‌دانیم که از خرده‌فرهنگ‌ها و چارچوب‌های اخلاقی تبعیت کنند. در این راستا می‌توان از زبان بدن و تکنیک‌های آن برای ارسال این پیام به مخاطب استفاده کرد. افراد مودب به هنجارهای جامعه احترام می‌گذارند و از ناهنجاری‌ها دور هستند. رعایت حریم‌ها با توجه به منطقه، رعایت هنجار صوتی و صحبت‌کردن با تن صدای پایین و رسا، دست‌دادن به شکلی استاندارد و همراه با علایم پذیرش، نگاه چشمی با رعایت اصول فرهنگی، ایستادن بدون داشتن علائم برتری‌جویی و تحکم و استفاده از زبان بدنی هوشمندانه می‌تواند ضمن ایجاد اقتدار و صمیمیت، شخص را در فضایی از محبوبیت نمایان کند. به یاد داشته باشید که قاطعیت و ادب هرگز از هم جدا نیستند. از بیان کلمات با تن صدای بالا و با سرعت زیاد پرهیز کنید. از انجام حرکات دست و پا، به شکلی که در سایرین ایجاد هیجانات منفی کند، خودداری کنید. از ایستادن، در‌حالی‌که در زمان گفت‌وگو فرد مقابل نشسته است، اجتناب کنید. قرار‌دادن صندلی‌ها در مقابل هم، به‌شکلی که زاویه‌ای در بین طرفین وجود نداشته باشد، ایجاد فضای رقابتی می‌کند.

نویسنده :  جلال مسلمان یزدی