توران میرهادی ، مادر ادبیات کودکان
تاریخ فرهنگ و ادبیات این سرزمین پر است از شیرزنانی که در راه تربیت و آموزش نسلهای مختلف گام برداشتهاند. این بخش از پرونده اختصاص مییابد به معرفی یکی از این زنان پیشگام؛ «توران میرهادی» کسی است که آموزش و پرورش این کشور به لطف وی وارد عرصه تازهای از تعلیم و تربیت شد.
«توران میرهادی» یکی از مهمترین افراد در ادبیات کودک و نوجوان ایران و چهره برجسته آموزش و پرورش مدرن ایران بود. به او لقب «مادر ادبیات کودکان» را داده بودند. توران در سال 1306 از یک مادر آلمانی و پدری ایرانی در تهران متولد شد. خواهر و برادر توران در اتریش پزشکی میخواندند و او هم فکر میکرد در نهایت باید پزشک بشود. به همین دلیل هم در دانشکده علوم دانشگاه تهران در رشته طبیعی ثبتنام کرد. سال دوم دانشگاه تصمیم گرفت از ایران برود و درسش را در اروپا ادامه بدهد. پدرش با این شرط که بعد از اتمام تحصیلش به ایران برگردد، به او اجازه رفتن داد. توران نوزده ساله، یک سال پس از پایان جنگ جهانی دوم وارد دانشگاه سوربن فرانسه شد تا در رشته روانشناسی و تعلیم و تربیت پیشدبستانی و ابتدایی تحصیل کند. وی همزمان در مدارس ابتدایی و کودکستانهای شهر پاریس کارآموزی هم میکرد.
توران میرهادی پس از چهار سال تحصیل در فرانسه و یک سال کار در آلمان، به ایران بازگشت و شروع به تدریس در مدارس ابتدایی و پیشدبستانی کرد. پدر و مادرش کمکش کردند تا با وجود شرایط سخت زندگی، یک کودکستان دایر کند. او این دبستان را به یاد برادر کوچکش که چند سال قبل در اثر تصادف جان باخته بود، «فرهاد» نامگذاری گذاشت.
در سال 1336، دبستان و در سال 1350 دوره راهنمایی را هم به کودکستانش اضافه کرد. سال 1341 بود که ایده تاسیس شورای کتاب کودک، با هدف برداشتن گامهایی اساسی در حوزه ادبیات کودک، به ذهن او و همکارش رسید. آنها این شورا را با کمک گروهی از دوستداران حوزه کودک مانند «مهدی آذریزدی»، «پرویز کلانتری»، «مرتضی ممیز»، «بیژن مفید» و... برپا کردند.
توران در سال 1358 با بخشی از سرمایهای که از شوهر مرحومش، «محسن خمارلو»، به جا مانده بود و طبق وصیت وی، تدوین «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» را آغاز کرد؛ دانشنامهای برای سنین 10 تا 16 سال که قرار بود به پرسشهای آنها در زمینههای مختلف پاسخ دهد. این کتاب در سال 1377 به عنوان کتاب سال انتخاب شد و در سال 1379 جایزه ترویج علم ایران را برای خود به ارمغان آورد. نقش خانم میرهادی در فرهنگسازی برای کودکان و نوجوانان این سرزمین غیرقابلانکار است. وی چهار دوره داوری جشنواره «هانس کریستین اندرسون» را برعهده داشت و یکی از بیست متخصص دعوت شده برای شرکت در جلسه برنامهریزی دهساله آینده جهان بود.
او شهریور 1395 به خاطر سکته مغزی در بیمارستان بستری شد و در نهایت 18 آبان 1395 درگذشت.
کتاب شناسی
توران میرهادی به جز همکاری در تالیف کتابهای درسی مثل تعلیمات اجتماعی، تاریخ و جغرافی و همکاری در تدوین فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، کتابهای زیادی را در زمینه تجربیات زندگی شخصی و کاریاش چاپ کرده است. «مادر و پنجاه سال زندگی در ایران» شرح خاطرات او از مادرش است که در آن با جزئیات فراوان، نقش او را در زندگیاش نشان می دهد.
تجربههای مدرسه فرهاد که بخشی از تجربیاتش در مدرسهداری را شرح میدهد نیز در سه جلد منتشر شده است. مجموعه گفتوگوهای توران میرهادی هم در کتاب دیگری با اسم «گفتوگوهای زمان» چاپ شده است که در آن هم از زندگیاش حرف می زند و هم از سبک کاری و اندیشههایش. «پیوست پیک» نیز گفتوگویی با او در مورد مادریکردن خودش برای فرزندانش است.