فرزند داشته باشم یا نه؟
اهمیت مشاوره گرفتن جهت به دنیا آوردن فرزند
دکتر سمیه عابدینی مزرعه/ رواندرمانگر تخصصی کودک و نوجوان
به جرأت میتوان گفت همانطورکه از نظر پزشکی، هر زنی برای مادرشدن وهر مردی برای پدرشدن باید مراحل آمادگیهای سلامت جسمانی خود را برای داشتن سلامت جسمی کودکشان بگذرانند، درکنار آن باید به فکر آمادگیهای سلامت روانشان جهت پیشگیری از آسیبهای روانی به فرزندشان نیز باشند واین امر محقق نخواهد شد مگر با مشاوره و راهنماییگرفتن از متخصصین این رشته.
***
داشتن فرزند در زندگی یکی از بزرگترین موهبتهای الهی است. تولد یک نوزاد به زندگی زناشویی رنگوبوی متفاوتی بخشیده و امید و معنای زندگی را دوچندان میکند. کمتر کسی را میتوان یافت که آرزوی داشتن فرزند را نداشته باشد، چراکه این امر یک غریزهی فطری و ذاتی است و از لحاظ بیولوژیکی و روانی در نهان هر فردی قرار دادهشده است. اما درعینحال، اگر والدین شرایط لازم و موقعیت مطلوبی را جهت فرزندآوری نداشته باشند، ورود یک کودک به زندگی آنان، بههمان اندازه که سرشار از لذت، سرور و غرور است، میتواند آسیبهای جدی وپیامدهای نامطلوبی را هم برای خود و کودکشان بههمراه داشته باشد.
پیش نیازهای به دنیا آوردن بچه
اما این کار، پیشنیازها و ملزوماتی، چه از نظر جسمی و چه از نظر روحی و روانی دارد؛ بنابراین دربارهی این موضوع بهتر است دیدگاه منطقی داشته باشیم و دلایل سطحی و کلیشهای مانند بالارفتن سن، ترس از حرف مردم و قضاوتهایشان و ... را کنار بگذاریم.
مشاوره برای زوجینی که برای اولین بار تصمیم گرفتهاند پدر و مادر شوند
در مشاورهی فرزندآوری به چه مواردی پرداخته میشود؟
1. آیا والدین آمادگی لازم را جهت گرفتن این تصمیم دارند؟
آمادگی در همهی موارد زندگی، شرط لازم و اساسی در فرزندآوری است. بهطورکلی ریسک داشتن فرزند بدون آمادگی بسیار زیاد است و میتواند مشکلاتی نظیر اضطراب و افسردگی را برای زوجین (علیالخصوص مادر) ایجاد کند. در مشاوره، با توجه به شرایط کنونی زوجین، آگاهیهای لازم به آنها داده میشود تا برای زندگی سهنفرهای با تولد کودک تغییر خواهد کرد، آماده باشند. آنها باید بتوانند خودشان را با محدودیتها و تغییر و تحولاتی که پیش خواهد آمد، سازگار کنند.
2. آیا زوجین برای فرزندآوری برنامهریزی (کوتاهمدت و بلندمدت) و هدفگذاری کردهاند؟
برنامهریزی و هدفگذاری باعث تعیین مسیر درست و مشخص در زندگی زوجین میشود. زمانیکه ما طرح و نقشهی ذهنی براساس یک واقعیت ازپیشتعیینشده داریم و سپس آن را عملیاتی میکنیم، اضطرابمان تقلیل یافته و اعتمادبهنفسمان بهعنوان والدین افزایش مییابد و حتی میتوانیم آن را بهعنوان یک الگوی رفتاری مناسب در آینده به کودک خود انتقال دهیم.
3. آیا اختلافات جدی زناشویی بین آنها وجود دارد یا خیر؟نداشتن اختلافات جدی (مانند خیانت) یکی از موضوعات مهمی است که باید بررسی شود. زوجین زمانی میتوانند برای داشتن فرزند اقدام کنند که در رابطهشان شناخت کافی، روابط مطلوب و صمیمی، اعتماد و اطمینان وجود داشته باشد. این یک فکر و باور کاملا غلط و بهنوعی مصداق کودکآزاری است که «با ورود بچه به زندگی، تمامی مشکلات، سوءتفاهمها و اختلافات از بین میرود». یادتان باشد که کودک ناجی زندگی ما نیست!
4. آیا زوجین از سلامت روان کافی برخوردارند؟
زوجین زمانی میتوانند نقش والدی خود را به نحو احسن ایفا کنند که دچار انواع اختلالات روانی و شخصیتی نباشند، چراکه به احتمال زیاد به کودک خود آسیب خواهند زد. پس بهتر است از این موضوع با کمک متخصص مطمئن شوید.
5. آیا زوجین از شرایط اقتصادی مطلوبی برخوردارند؟
واقعیت امر این است که با تولد یک نوزاد، شرایط مالی خانواده تغییر میکند و این همان موضوعی است که دربخش آمادگی بهطور مفصل باید به آن پرداخته شود. بدیهی است که اگر زوجین در مسائل مالی با مشکلات جدی و عدیدهای روبهرو باشند، پس از تولد کودک نیز این مشکلات نهتنها رفع نخواهد شد، بلکه افزایش خواهد یافت. باید در این مورد حتی بهجزئیاتی مثل خوراک و پوشاک و درمان مناسب کودک هم اندیشید.
6. آیا زوجین زمان کافی را برای فرزندشان درنظر گرفتهاند؟ مدتزمانیکه درکنار فرزندشان سپری خواهند کرد، چه مقدار است؟
وقتگذاشتن والدین و بازیکردن آنان با کودک یکی از نیازهای حیاتی و از جمله داراییهای ارزشمند در زندگی هرکودکی به شمار میرود. امروزه مطالعات فراوانی نشان دادهاند که والدینی که تماموقت سرکار هستند و فرصت کافی برای بودن درکنار فرزندشان ندارند و آنها را برای مراقبت و تربیت به پرستار، اطرافیان و ... میسپارند، آسیبهای روانی جدی و مهمی را به روان کودک تحمیل میکنند.
7. آیا والدین از دانش وآگاهی لازم در زمینهی مراحل رشد و شیوههای تربیت صحیح فرزند و ... برخوردارند؟یکی از ضروریات پیش از تولد، در حین بارداری و پس از آن، دانشافزایی والدین دربارهی موضوعات رشدی، تربیتی، ذهنی و درکل، روانی کودک است. لازم است که والدین با تمام مقتضیات رشدی کودک از پیش ازتولد تا 18 سالگی آشنا باشند تا در زمان لازم بتوانند چالشهای پیشآمده را مدیریت و مرتفع کنند.