ارتقاء کیفیت زندگی وقتی در جامعه مسئولیت پذیر باشیم!
مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها Corporate Social Responsibility یک مفهوم مدیریتی است که به موجب آن شرکتها دغدغه های اجتماعی و زیست محیطی را در عملیات تجاری و تعاملات خود با ذینفعان خود لحاظ میکنند و بطور کلی راهی است که از طریق آن یک شرکت به تعادل الزامات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی دست مییابد ودر عین حال که به انتظارات سهامداران و ذینفعان میپردازد از این حیث نیز برای ارزشمند شدن برند خود حس مستولیت پذیری اجتماعی را در فرآیندهای سازمان و ساختار استراتژیک خود درج میکند.
مهم است که بین مسئولیتپذیری اجتماعی ای که شرکتها در کلیه امورشان می گنجانند و میتواند یک مفهوم استراتژیک مدیریت کسبوکار باشد با خیریهها، حمایت مالی یا بشردوستانه تمایز قائل شویم. حتی اگر دومی همچنین میتواند سهم ارزشمندی در کاهش فقر داشته باشد و حتی بطور مستقیم شُهرت یک شرکت را افزایش میدهد و برند آن را تقویت میکند، اما مفهوم CSR و همان مسئولیتپذیری اجتماعی، بوضوح فراتر از آن است.
ترویج و ایجاد پذیرش مسئولیتپذیری اجتماعی در میان صاحبان کسبوکار نیازمند رویکردهایی است که متناسب با نیازها و ظرفیتهای مربوط به کسبوکارها باشد و بر دوام اقتصادی آنها تأثیر منفی نگذارد. چون اصلیترین هدف هر بنگاه اقتصادی سودآوری است و اگر خدشه ای به نحوه عملکرد شرکت در مسیر سود آوری وارد شود صاحبانش را تاب نمیآورد اما اگر این توسعه اقتصادی در گرو عمل کردن به اهدافی با رویکرد مسئولیتپذیری اجتماعی هم باشد، مورد پسند و استقبال واقع خواهد شد و لذاست که بایستی بسیار حساب شده ثابت کرد که این مسئولیتپذیری اجتماعی ایزار موفقی خواهد بود تا شرکتها و کسبوکارها هرچه بهتر در مسیر نیل به اهدافشان قدم بردارند.
چارچوبی برای اندازهگیری و گزارش عملکرد شرکت در برابر عملکرد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی استفاده میشود که تلاشی است برای همسو کردن شرکتهای خصوصی با اهداف توسعه پایدار جهانی. برای اینکه یک سازمان پایدار باشد، باید از نظر مالی ایمن باشد، اثرات منفی محیطی خود را به حداقل برساند یا بهطور ایده آل و در بهترین حالت حذف کند و مطابق با انتظارات جامعه عمل کند.
اگر مفهوم مسئولیتپذیری اجتماعی بدرستی اجرا شود میتواند مزایای رقابتی مختلفی را بهمراه داشته باشد، از جمله میتوان به افزایش دسترسی به سرمایه و بازار، افزایش فروش و سود، صرفهجویی در هزینههای عملیاتی، بهبود بهرهوری و کیفیت، منابع انسانی کارآمد، شُهرت برند، افزایش مشتری، وفاداری مشتریان، تصمیمگیری بهتر و فرآیندهای مدیریت ریسک، و درنهایت دیدگاه مشترک ما برای ساختن جهانی بهتر برای آیندگان اشاره کرد.
اهداف توسعه پایدار جهانی که برای رسیدگی به تعادل اجتماعی، توسعه اقتصاد پایدار و کاهش سرعت تغییرات آب و هوایی برنامهریزی شده است، بسیار همه گیر هستند و برای دستیابی به آنها همکاری بسیاری از شرکای دولتی و خصوصی و استفاده از همه ابزارهای موجود از جمله استانداردهای بین المللی و ارزیابی لازم است.
در دهه گذشته تعداد زیادی از رهبران و مدیران و صاحبان کسبوکار متوجه شدهاند که مسئولیتی بیش از حداکثر کردن سود برای سهامداران و مدیران اجرایی دارند. آنها مسئولیت اجتماعی دارند که بهترین کار را نه فقط برای شرکتهایشان و ذینفعانشان، بلکه برای مردم، سیاره زمین و کل جامعه انجام دهند.
این درک عمیق از حس مسئولیتپذیری اجتماعی کسبوکارها، منجربه ظهور اهداف و نتظیم فرآیندهایی در شرکتها شده است که بهعنوان مسئولیتپذیری اجتماعی شناخته میشوند. اما مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها چیست و چه اشکال مختلفی میتواند داشته باشد؟
شرکتهایی که از مسئولیتپذیری اجتماعی استقبال میکنند، معمولاً طوری سازماندهی میشوند که به آنها قدرت میدهد تا مسئولیتپذیر اجتماعی برای تأثیر مثبت بر جهان باشند و این مهم را در همه عملکرد اجرایی و تصمیمگیریهایشان لحاظ کنند. این نوعی خود تنظیمی است که بسته به اهداف سازمان میتواند در استراتژی های سازمان مطرح شود و بسیاری از سازمانها این تلاشها را از طریق گزارشهای مسئولیت اجتماعی شرکت به ذینفعان خارجی (مشتریان)و داخلی (اعضای هیئت مدیره و کارکنان) منتقل میکنند.
مثالهای مختلفی از معنای «مسئولیتپذیری اجتماعی» از سازمانی به سازمان دیگر وجود دارد. شرکتها اغلب توسط مفهومی که حکم میکند یک کسبوکار باید متعهد بهاندازهگیری اثرات اجتماعی و زیست محیطی، تلاشهای پایداری و سود باشد، هدایت میشوند.
مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتهابه چهار دسته تقسیم میشود.
مسئولیتپذیری زیست محیطی، بشردوستانه، اخلاقی و اقتصادی.
1. مسئولیتپذیری زیست محیطی:
بر این باور است که سازمانها باید تا حد امکان دوستدار محیط زیست رفتار کنند. این یکی از رایج ترین و اصلیترین اشکال CSR است. برخی از شرکتها برای اشاره به چنین طرح هایی از اصطلاح "مدیریت زیست محیطی" استفاده میکنند.شرکتهایی که بهدنبال پذیرش مسئولیت اجتماعی زیست محیطی هستند، میتوانند این کار را به چند روش انجام دهند:
➢ کاهش اقدامات مضر: کاهش آلودگی و انتشار گازهای گلخانهای، کاهش استفاده از پلاستیک های یکبار مصرف، توجه در مصرف آب و تولید زباله
➢ تنظیم مصرف انرژی: افزایش بهرهوری دستگاه های گرمایشی و سرمایشی، اتکا به انرژی های تجدیدپذیر، منابع پایدار و مواد بازیافتی یا نیمه بازیافتی
➢ خنثی کردن اثرات منفی زیست محیطی: کاشت درختان، تأمین مالی برای موارد مرتبط
بنابراین سه راه برای پذیرش مسئولیت زیست محیطی: کاهش اقدامات مضر، تنظیم مصرف انرژی و جبران اثرات منفی زیست محیطی
2. مسئولیت اخلاقی :
مسئولیت اخلاقی به حصول اطمینان از عملکرد یک سازمان به شیوهای منصفانه و اخلاقی مربوط میشود. سازمانهایی که مسئولیت اخلاقی را پذیرفته اند، هدفشان اعمال رفتار اخلاقی از طریق رفتار منصفانه با همه ذینفعان، از جمله رهبری، سرمایه گذاران، کارکنان، تأمین کنندگان و مشتریان است.
شرکتها میتوانند مسئولیت اخلاقی را به طرق مختلف بپذیرند. بهعنوان مثال، اگر حداقل دستمزدی که توسط دولت تعیینشده است، «دستمزد کافی برای زندگی» نباشد، ممکن است یک کسبوکار حداقل دستمزد بالاتری را برای خود تعیین کند. بههمین ترتیب، یک تجارت ممکن است نیاز داشته باشد که محصولات، مواد تشکیل دهنده، مواد یا اجزاء براساس استانداردهای خاصی تهیه شوند. در این راستا، بسیاری از شرکتها فرآیندهایی برای اطمینان از خرید محصولات کار کودکان دارند.
3. مسئولیت بشردوستانه:
مسئولیت بشردوستانه به هدف یک کسبوکار برای تبدیل فعالانه در این خصوص که جهان و جامعه را بجایی بهتر برای زندگی تبدیل کنیم اشاره دارد. علاوه بر رفتار اخلاقی و دوستدار محیط زیست بودن کان، سازمانهایی که با مسئولیت بشردوستانه هدایت میشوند. اغلب بخشی از درآمد خود را به اینکار اختصاص میدهند. بسیاری از شرکتها به موسسات خیریه ای که با مأموریتهای آنها همسو هستند کمک مالی میکنند، برخی دیگر به اهداف ارزشمندی کمک میکنند که مستقیماً به تجارت آنها مربوط نمیشود. برخی دیگر تا آنجا پیش می روند که حتی در کارکنان خود و خانوادههایشان اعتماد سازی برای ارائه تسهیلات ایجاد میکنند یا سازمان خیریه خود را ایجاد میکنند تا بر کل جامعه اثر مثبت بگذارند.
4. مسئولیت اقتصادی :
مسئولیت اقتصادی عملی است که یک شرکت از تمام تصمیمات مالی خود در تعهد خود برای انجام کارهای خوب حمایت میکند. هدف نهایی فقط حداکثر رساندن سود نیست، بلکه اطمینان از تأثیر مثبت عملیات تجاری بر محیط، مردم و جامعه است.
بنابراین مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی یک مدل کسبوکار است که بوسیله آن شرکتها تلاشی هماهنگ انجام میدهند تا به روشهایی عمل کنند که بهجای تخریب جامعه و محیط زیست، وضعیت کنونی جهان از هر لحاظ، بهبود یابد. و بهبود وضعیت جامعه و محیط زیست مان با هدف دست بدست هم دهیم و جهان را بهجایی بهتر برای زندگی تبدیل کنیم به ارتقای جایگاه برند شرکتها کمک کند.
نویسنده : پریسا حاجی محمدی
دکتری کسبوکار حرفهای DBA