ریشه‌های پدیده‌ی «اعتیاد به کار» و راهکارهایی برای کنترل آن

آیا شما هم به کارکردن معتادید؟

 اعتیاد به کار به چه معناست؟

اعتیاد به کار نوعی میل جبری و غیرقابل‌کنترل به کار است که در این حالت فرد، خود را با کار و فعالیت بیش از حد درگیر می‌کند و این رفتار در درازمدت می‌تواند زیان‌های بسیاری را به زندگی وی وارد کند.

فردی که به کار اعتیاد دارد، با وجود آگاهی از تمامی تاثیرات منفی و عواقب جبران‌ناپذیری که این رفتار می‌تواند در زندگی وی داشته باشد، به انجام آن روی می‌آورد، آن را یک ویژگی فردی مثبت و سازنده می‌داند و معتقد است که انجام این رفتار به او عزت‌نفس و آرامش می‌دهد.

چه زمانی یک فرد به کار اعتیاد پیدا می‌کند؟

زمانی یک فرد به کار اعتیاد پیدا می‌کند که نیاز و میل او به کار و فعالیت، بیشتر از میزانی باشد که وی بخواهد هزینه‌های لازم را برای تامین نیازهای طبیعی زندگی خود فراهم سازد. در این حالت، فرد با وجود اینکه از تمامی عواقب و تاثیرات جسمی و روحی زیان‌بار ناشی از این رفتار کاملا آگاه است، اما قادر به کنترل اعتیاد به کار یا توقف آن نیست.

عوامل ایجادکننده‌ی اعتیاد به کار چه هستند؟

عوامل متعددی از جمله عوامل بیولوژیکی، روان‌شناختی و اجتماعی باعث می‌شوند که افراد به انجام کار اعتیاد پیدا کنند. از نظر بیولوژیکی مواردی مانند ژنتیک، وراثت و آسیب‌پذیری در برابر برخی از محرک‌ها در بروز اعتیاد به کار در افراد تاثیرگذار هستند. از نظر روان‌شناختی مواردی از جمله برخی از هیجانات روانی حاصل از فعالیت‌های کاری، نیاز به گریز از برخی موقعیت‌های منفی و اضطراب‌آور و نیز احساس لذت و پاداش ناشی از بازخوردهای کاری در بروز اعتیاد به کار تاثیر دارند.

عوامل اجتماعی تاثیرگذار در اعتیاد به کار نیز مواردی از جمله برخی از قوانین حاکم بر محیط کار، ویژگی‌های فرهنگی و نیز روابط همکاران با یکدیگر در محیط کار هستند.

علائم و نشانه‌های اعتیاد به کار چه هستند؟

* در اعتیاد به کار فرد ساعت‌های طولانی را به کار و فعالیت اختصاص می‌دهد، حتی در زمان‌هایی که اصلا نیازی به این کار نیست.

* در اعتیاد به کار فرد زمان کمتری را به خواب و استراحت اختصاص می‌دهد تا زمان بیشتری برای انجام پروژه‌های کاری داشته باشد.

* در اعتیاد به کار فرد با حساسیت و وسواس زیادی به انجام پروژه‌های کاری می‌پردازد و خود را ملزم می‌داند که حتما باید آن‌ها را کامل و بی‌نقص انجام دهد.

* در اعتیاد به کار فرد از ناکامی در پروژه‌های کاری خود به‌شدت می‌ترسد.

* در اعتیاد به کار فرد در مورد عملکرد شغلی خود دچار پارانوئید است.

* در اعتیاد به کار فرد به‌دلیل دارا بودن مشغله‌ی کاری زیاد، با از هم پاشیدگی خانواده و نیز بروز مشکل در روابط شخصی مواجه می‌شود.

* در اعتیاد به کار فرد به کار زیاد روی می‌آورد تا از مشکلات موجود در روابط شخصی، اختلافات زناشویی و نیز تنش‌های موجود در زندگی بگریزد.

* در اعتیاد به کار فرد به کار زیاد روی می‌آورد تا بتواند با احساساتی مانند احساس گناه، اضطراب و افسردگی مقابله کند.

* در اعتیاد به کار فرد به کار زیاد روی می‌آورد تا بتواند با بحران‌هایی مانند از دست دادن عزیزان، طلاق یا مشکلات مالی کنار بیاید.

چگونه اعتیاد به کار را درمان کنیم؟

اعتیاد به کار را می‌توان با کمک گرفتن از یک متخصص سلامت روان درمان کرد. گزینه‌های موثر جهت درمان اعتیاد به کار، مواردی از جمله برنامه‌های درمانیِ گروه‌های حمایتی، درمان بالینی، برنامه‌های توان‌بخشی سرپایی و درمانِ شناختی رفتاری هستند.

شیوه های درمانی اعتیاد به کار

برنامه‌های درمانی می‌توانند فردی، گروهی و خانوادگی باشند.

در درمان اعتیاد به کار، یک متخصص آموزش‌دیده به فرد کمک می‌کند تا بتواند دلایل اصلی پشتِ نیاز اجباری به کارِ بیش از حد را در خود کشف کند.

همچنین برگزاری جلسات مشاوره می‌تواند به ترمیم روابط آسیب‌دیده‌ای که در اثر اعتیاد به کار بین شخص و اعضای خانواده یا دوستان وی به‌وجود آمده‌اند کمک ‌کند.

برنامه‌های توان‌بخشی بالینی برای درمان اعتیاد به کار

برنامه‌های توان‌بخشی بالینی و سرپایی ممکن است در موارد شدیدِ اعتیاد به کار، مفیدتر باشند. درمان بالینی به فرد این امکان را می‌دهد که در طول دوره‌ی بهبودی در داخل مرکز درمانی بماند، در حالی‌که درمان‌های سرپایی، گزینه‌های درمانی تغییرپذیر و سریعی را ارائه می‌دهند که به افراد اجازه می‌دهند در حین درمان به زندگی روزمره‌ی خود ادامه دهند.

درمانِ شناختی رفتاری اعتیاد به کار

برخی از رویکردهای رفتاری مانند درمانِ شناختی رفتاری می‌توانند به افراد معتاد به کار کمک کنند تا افکار و باورهایی که آن‌ها را به انجام کار بیش از اندازه سوق می‌دهند، تغییردهند. درمان شناختی رفتاری در آموزش راهبردهای مقابله‌ای نیز مفید است و می‌تواند در کاهش میل بیش از حد افراد به کار کمک کند.

علاوه بر این افراد می‌توانند با تعیین چارچوب‌ها و حد و مرزهای سالم در محل کار خود، که رسیدن به تعادل بین کار و زندگی را ممکن می‌سازند، بر اعتیاد به کار غلبه کنند و بخش بزرگی از زمان و انرژی افراد نیز باید به این کار اختصاص یابد.

تعادل بین زندگی شخصی و کار

بهتر است افراد سعی کنند که  بین زندگی شخصی و فعالیت‌های کاری خود تعادل برقرار سازند و به اموری مانند پاسخ به ایمیل‌های کاری یا انجام پروژه‌های شغلی تنها در ساعات کاری و در محل کار خود بپردازند تا تداخلی بین کار آن‌ها و زندگی شخصی‌شان ایجاد نشود.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به اعتیاد به کار قرار دارند؟

*افراد کمال‌گرا

*افراد روان‌رنجور

* افراد وظیفه‌شناس

* افراد پرمشغله

اعتیاد به کار چه تأثیری روی زندگی فرد دارد؟

 اعتیاد به کار می‌تواند تأثیرات بسیار نامطلوبی را بر روی جنبه‌های مختلف زندگی یک فرد بگذارد.

تاثیر اعتیاد به کار روی سلامت جسم

اعتیاد به کار از نظر فیزیکی می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی از جمله خستگی جسمی، بی‌خوابی، سردرد، بدن‌درد، افزایش فشار خون و ضعف سیستم ایمنی در افراد بشود. در مواردی اعتیاد به کار می‌تواند خطر بروز بیماری‌های قلبی را نیز در افراد افزایش دهد.

تاثیر اعتیاد به کار روی سلامت روان

اعتیاد به کار می‌تواند تاثیرات منفی بسیاری را بر روی سلامت روان افراد بگذارد، زیرا اغلب باعث ایجاد برخی از اختلالات روانی از جمله اضطراب، افسردگی و اختلال دو‌قطبی در افراد و نیز تشدید این اختلالات در آن‌ها می‌شود.

فرسودگی شغلی 

اعتیاد به کار می‌تواند باعث بروز فرسودگی شغلی شود و خستگی جسمی در بروز آن نقش مهمی دارد. فرسودگی شغلی در صورت پرداختن افراد به کار و فعالیت بیش از حد به‌وجود می‌آید و می‌تواند به‌تدریج منجر به بروز نارضایتی از کار شود.

برای افراد معتاد به کار که اغلب افرادی کمال‌گرا هستند، اعتیاد به کار می‌تواند باعث ایجاد احساس اضطراب و افسردگی شدید بشود.

تاثیر اعتیاد به کار روی زندگی خانوادگی

اعتیاد به کار همچنین می‌تواند تاثیرات منفی بسیاری را بر روی زندگی خانوادگی افراد بگذارد، از جمله احساس بیگانگی، احساس رهاشدگی یا طرد شدگی، نداشتن زمان کافی برای گذراندن وقت با خانواده و احتمال بروز درگیری و اختلافات خانوادگی.

از آنجا که اعتیاد به کار، زندگی افراد مبتلا را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، آن‌ها به‌تدریج از دیگران دور شده و به انزوا کشیده می‌شوند تا بتوانند زمان بیشتری را به انجام کارهایشان اختصاص دهند و همین امر می‌تواند در درازمدت باعث بروز درگیری، نارضایتی و کشمکش آن‌ها با سایر اعضای خانواده از جمله همسر و فرزندانشان شود.