راهکارهای بهبود کیفیت برنامهریزی تعطیلات تابستان فرزندان را یاد بگیرید
ملال یا سرخوشی
تعطیلات تابستانی برای دانشآموزان فرصتی است تا بتوانند برای مدتی از انجام وظایف سنگین و مسئولیتهای مربوط به تحصیل، آموزش، درس و مدرسه فارغ شوند. اما گاهی والدین با توجه به نگرانیهایی که در مورد موفقیت تحصیلی فرزندانشان دارند، حتی در تعطیلات هم میخواهند با آموزشهای درسی و غیردرسی و ثبتنام فرزندانشان در کلاسهای مختلف، برای جبران عقبماندگیهای تحصیلی آنها برنامه داشته باشند. ولی آیا چنین نگرشی نسبت به تعطیلات درست است و بچهها باید تعطیلاتشان را به انجام چنین کارهایی اختصاص دهند؟
راههای زیادی برای مفید سپریکردن تعطیلات وجود دارد؛ فرصتی که خانوادهها میتوانند اوقات بیشتری را در کنار همدیگر بگذرانند و به این ترتیب بیشتر با علایق، خواستهها و مشکلات فرزندانشان آشنا شوند و برای گذران بهتر روزها، برنامهریزی کنند.
اما توجه داشته باشیم که تعطیلات، همانقدر که میتوانند مفید باشند، گاهی هم میتوانند احساس کسالت، بطالت و خستگی مضاعفی را برای کودکان و خانوادههایشان به ارمغان بیاورند؛ چون گاهی ما استراحت و داشتن اوقات خوش را با بینظمی و نداشتن برنامهی مشخص برای گذران تعطیلات خوب اشتباه میگیریم.
شناسایی علایق فرزندان
یکی از موارد مهم برای داشتن اوقات فراغت خوب در کنار اعضای خانواده این است که والدین به تعامل مثبت با فرزندان خود فکر کنند و از علایق آنها باخبر باشند. ضمن آنکه اگر فکر میکنیم بعضی رفتارها باید در فرزندمان اصلاح شود، تعطیلات فرصت خوبی است که چنین کارهایی را انجام دهیم. مثلا اگر فرزندمان معمولا بیبرنامه، نامنظم و بیتوجه است، میتوانیم برای اصلاح این رفتارها به دنبال افزایش آگاهی و یافتن تکنیک و راهحل باشیم؛ ضمن آنکه نباید فقط به دانستههای خود اکتفا کرده و در واقع خوددرمانی کنیم. البته با توجه به اینکه کودکان آیینهی دورنمایی از رفتارهای خود ما هستند، قبل از اصلاح رفتار آنها باید به فکر اصلاح رفتار خودمان باشیم. همچنین به یاد داشته باشیم که هر تغییری نیاز به صبر و حوصله و گذاشتن وقت کافی دارد.
ارتباط صحیح با کودک
تعطیلات فرصت خوبی است که به دنبال روشهای جدیدی باشیم و ببینیم چه تغییراتی باید در رفتارمان ایجاد کنیم. برای ایجاد این تغییرات، اگر نتوانیم تعامل مثبتی با فرزندمان داشته باشیم او هم تغییر نخواهد کرد. متاسفانه بسیاری از والدین، نهتنها نمیتوانند رفتار فرزندشان را اصلاح کنند، بلکه معمولا با عصبانیت، تنبیه و غرزدن انتظار دارند بتوانند تعامل مثبتی هم با فرزندشان داشته باشند؛ در صورتی که هر چقدر تعامل مثبت بین والدین و فرزندان کمتر شود، رفتارهای نامناسب بچهها هم شدت خواهد یافت. بنابراین فراموش نکنیم برای اصلاح رفتارهای نامناسب فرزندمان باید بتوانیم ارتباط خوبی با او داشته باشیم.
رفتار مناسب با کودکان چگونه است؟
قبل از هر چیز باید به این مورد فکر کنیم که وقتی فرزندمان رفتار نامناسبی دارد، چه کارهایی نباید انجام بدهیم؛ یعنی داد نزنیم، تهدید نکنیم، توهین نکنیم، مقایسه نکنیم و ... باید توجه داشته باشیم که انجام این گونه کارها تا چهاندازه میتواند به رابطهی ما با فرزندمان آسیب بزند و مانع اصلاح رفتارمان شود. پس از اصلاح بعضی رفتارهای نامناسب والدین، رفتارهای کودکان هم تا حدود زیادی اصلاح خواهد شد.
حال موضوع مهم آن است که پس از حذف اشتباهات خود، باید ببینیم چه کارهایی باید انجام دهیم. مثلا چگونه گفتوگو کنیم و دلایل رفتار اشتباه فرزندمان را بشناسیم. برای دستیابی به این مهم، یک مورد را درنظر داشته باشید: همدلی و همراهی با کودکان
فراموش نکنیم برای ارتباط مناسب با کودکان باید از مهارتهای ارتباطی مثل همدلی و همراهی آگاهی داشته باشیم. به عنوان یک راه ساده برای همدلی و همراهی با کودکان میتوان به اختصاص وقتی به صورت منظم و مداوم برای آنها اشاره کرد. اختصاص وقت مشترک یعنی کودک یا نوجوان حداقل روزی نیم ساعت با پدر و مادر، البته هر یک به طور جداگانه، وقت بگذراند. با انجام چنین کاری ما به فرزندمان اطمینان میدهیم که حتی اگر رفتار درستی نداشته باشد، اشتباه کند یا نامنظم هم باشد، ولی همچنان برای ما عزیز است و اهمیت دارد. در واقع هنگامی که بچهها خودشان را لایق و باارزش بدانند مشکلات رفتاری آنها نیز تا حدود زیادی کاهش مییابد.
قرار نیست در تعطیلات بچهها بر درس و آموزش متمرکز شوند
یکی از نکات مهم در تعطیلات طولانیمدت تابستان آن است که اگر دانشآموزان پس از پایان یک سال تحصیلی نیاز به استراحت و تفریح نداشتند، چنین زمانی هم برای آنها در نظر گرفته نمیشد. پس نباید آنها را وادار کنیم تا علاوه بر شرکت در کلاسهای آموزشی مختلف، مدام درس بخوانند تا به نوعی عقبماندگیهای خود را در سال تحصیلی قبل جبران کنند. البته این به آن معنا نیست که هیچ گونه یادگیری در تعطیلات تابستانی برای بچهها در نظر نگیریم، اما میتوان این کار را به کمک خود دانشآموز و با توجه به علایق و شرایط و با توجه به خواستهها، تواناییها و مشکلاتی که دارد، انجام داد. داشتن یک برنامهریزی برای این کار ضروری است. مثلا بعضی دانشآموزان دوست دارند در تعطیلات تابستانی مهارت جدیدی را بیاموزند یا اگر در بعضی درسها ضعیف هستند با استفاده از روش آموزشی جدیدی، آن را تقویت کنند.
تعطیلات بطالت نیست
هنگام برنامهریزیهای آموزشی باید در نظر داشته باشیم اختصاص چنین زمانی به هیچ وجه نباید به گونهای باشد که باعث خستگی فرزندانمان شود. چون به این ترتیب، نه تنها کمک و نفعی برای دانش آموزان به دنبال نخواهد داشت، بلکه باعث میشود آنها نسبت به آن مادهی درسی یا موضوع آموزشی خسته و دلزده شوند.
پس مهم است که توجه داشته باشیم نخستین اولویت بچهها در تعطیلات تابستانی داشتن اوقات خوش، تفریح و استراحت است که البته با برنامهریزی درست میتوان به بهترین نحو از آن استفاده کرد. فراموش نکنیم تعطیلات بطالت نیست، اما اگر بدون توجه و بیبرنامه باشد، شاید باعث بطالت، وقتگذرانیهای بیهوده، بلاتکلیفی، سردرگمی و بیحوصلگی شود.
تأثیر رفتار والدین بر کودکان
عملیکردن برنامهریزیها یکی از موارد بسیار مهمی است که حتما باید به آن توجه داشت. متاسفانه خود ما هم معمولا کارهایی را در برنامهریزیهای خود، خصوصا در روزهای تعطیل، قرار میدهیم که نمیتوانیم بسیاری از آنها را عملی کنیم. مثلا بسیاری از ما بارها تصمیم گرفتهایم رژیم بگیریم، ورزش کنیم، به باشگاه برویم یا جلسات کتابخوانی و مطالعه منظم داشته باشیم؛ ولی یا اصلا آنها را عملی نکردهایم یا نصفهونیمه رهایشان کردهایم. پس وقتی خود ما این گونه عمل میکنیم، چه توقعی از فرزندانمان داریم که برنامهریزیهایشان را جدی بگیرند!
برنامهریزیهای قابلاجرا
مهمترین بخش برای هر برنامهریزی، داشتن قابلیت اجراییکردن آنهاست؛ البته شوق و اشتیاق و انگیزهای هم که ما باید تا حد امکان در فرزندانمان ایجاد کنیم موضوع مهم دیگری است که باید به آن توجه داشته باشیم. برای این کار باید ابتدا طوری برای بچهها برنامه بنویسیم که عملی کردن آنها خیلی برایشان سخت نباشد تا برنامهریزیشان را جدی بگیرند. اگر برنامهریزیهای ما قابلیت اجرایی نداشته باشند خیلی زود همهی برنامهها رها خواهند شد.
برنامهریزی برای تعطیلات
بعضیها فکر میکنند تعطیلات نیازی به برنامهریزی ندارد و بهتر است هر کسی، هر کاری دلش خواست، انجام دهد. وقتی بچهها در تعطیلات ملزم به تابعیت از هیچ قانونی نباشند، نمیتوانند علاوه بر لذتبردن از اوقات فراغتشان، برنامهای داشته باشند تا بعد از تعطیلات آمادگی لازم را برای شروع دوبارهی کار و تلاش داشته باشند.