استراتژی بازاریابی و برنامهی بازاریابی چیست؟
۷ گام یک استراتژی موفق
مقدمهای بر استراتژی بازاریابی
چند بار به یک استراتژی بازاریابی فکر کرده و وارد عمل شدید و وضعیت ناگواری پیش آمده که طیِ آن به خودتان گفتهاید: «ای وای... کاش فکر اینو کرده بودم؟»
باید گفت اکثریت کسانی که کار بازاریابی یا کسبوکاری را شروع کردهاند، کم و بیش چنین تجربهای داشتهاند.
شاید برای شما هم در شروع یا حتی مدتی بعد از شروع بازاریابی، تدوین یک استراتژی کامل و درست بازاریابی دشوار بوده است.
اکنون برای کم کردن اثر منفی چنین سردرگمیهایی، نحوهی طراحی یک استراتژی بازاریابی موفق را توضیح میدهیم.
اهمیت استراتژی بازاریابی چیست؟
اگر یک هدف مشخص و نحوهی رسیدن به آن هدف را بررسی و تعیین نکرده باشید، بیشتر کارهای بازاریابیتان شبیه انداختن تیری در تاریکی خواهد بود.
یک بازاریابی درست، ارتباطتان را با بازار هدف برقرار خواهد کرد. این مورد، شامل افرادی که قبلا اسم برند شما را نشنیده یا کسانی که قبلا از شما خرید کردهاند نیز میشود؛ ولی ابتدا باید دقیقا بدانید که استفاده از یک استراتژی خوب بازاریابی چه مزایایی برای شما دارد:
- تیم بازاریابیتان برای رسیدن به هدفهای مشخص سرعت عمل بیشتری خواهد یافت.
- از تلاشهای بیهوده در مسیر بازاریابی در امان خواهید ماند.
- خواهید توانست در بازار هدفتان آزمایشهایی انجام داده و ببینید که چه چیزهایی در بین افراد بازار هدفتان شور و شوق ایجاد میکند.
یک استراتژی موفق بازاریابی، هفت گام مهم دارد:
- برنامهی بازاریابی خودتان را تهیه کنید.
- افراد تیم بازاریابی را گردآورید.
- اهداف بازاریابیتان را مشخص کنید.
- ابزارهای بازاریابیتان را انتخاب کنید.
- منابع موجودتان را بررسی کنید.
- کمپینهای بازاریابی را طراحی و آزمایش کنید.
- و در نهایت، استراتژی خود را بهطور همهجانبه اجرا کنید.
اکنون و در این قسمت به شرح چگونگی ایجاد برنامهی بازاریابی پرداخته و در قسمتهای بعدی، هر یک از موارد هفتگانه را توضیح خواهیم داد.
برنامهی بازاریابی و روش تهیهی آن
آیا ما برای تهیهی استراتژی بازاریابی باید برنامهی بازاریابی هم تهیه کنیم؟ فرق این دو چیست؟
استراتژی بازاریابی شما یک دیدگاه کلی در مورد دلایل شما و منابع مشخصی که مورد نیاز است، کمپینها، فعالیتهایی که باید داشته باشید و اهدافی که در طول سال باید تعقیب کنید، ارائه میکند. برنامهی بازاریابی شامل کارهایی است که برای تحقق استراتژی بازاریابی باید انجام شود.
برای برنامهی بازاریابی معمولا از شابلونهایی که در اصول کلی یکسان یا شبیه هم هستند، استفاده میشود.
استفاده از شابلونهای استاندارد و آزموده شدهی برنامهی بازاریابی، شما را همیشه با خلاصهی اهدافی که دارید هماهنگ نگاه خواهد داشت.
برای تهیهی برنامهی بازاریابی به روش زیر عمل کنید:
در برنامهی بازاریابی بسته به نوع کسبوکارتان میتوانید خلاصهوار یا کمی مفصلتر به توضیح موارد لازم بپردازید.
اگر جزئیات کسبوکارتان خیلی زیاد است، فقط مهمترین موارد آن را در برنامهی بازاریابیتان بنویسید. اگر جزئیات کسبوکار شما در حد معمولی است، میتوانید تقریبا تمامی موارد لازم را طبق آنچه در نحوهی تهیهی استراتژی بازاریابی نوشتیم برای عملی کردن در برنامهی بازاریابی بنویسید.
برنامهی بازاریابی نقشهی راه کسبوکارها و شرکتها برای سازماندهی، اجرا، نظارت و پیگیری استراتژی بازاریابی آنها است.
دقت کنید که یک برنامهی بازاریابی که برای یک شرکت (کسبوکار) تهیه میشود امکان دارد شامل استراتژیهای جداگانهای برای هر یک از تیمهای بازاریابی آن شرکت باشد.
وقتی که برنامهی بازاریابی مینویسید باید به ماموریت و میثاق هر کمپین بازاریابی که میخواهید انجام دهید، اشاره کنید. تیپ مشتریان هدف و ویژگیهای شخصیتی و اجتماعی آنها را بنویسید. بودجهی مورد نیاز را محاسبه و قید کنید. تاکتیکهایی که مورد استفاده قرار خواهید داد و به خروجیهای حاصل از آن و کل فعالیتتان اشاره داشته باشید.
وقتی تمامی این اطلاعات در یک جا جمع شوند، پیگیری و مدیریت یک کمپین بازاریابی و تشخیص اینکه چه چیزهایی به درد میخورد و چه چیزهایی نه و اندازهگیری میزان موفقیت استراتژیتان کار خیلی سادهتری خواهد بود.
انواع برنامهی بازاریابی
امکان دارد بسته به نوع کسبوکار یا شرکتی که در آن فعالیت میکنید، نوع خاصی از برنامهی بازاریابی برای شما مناسبتر باشد.
برخی از پرکاربردترین انواع برنامهی بازاریابی عبارت است از:
- برنامههای بازاریابی سهماهه تا یکساله: این نوع برنامهها برحسب زمان، استراتژیها و کمپینهایی را که باید انجام دهید مشخص میکند
- برنامههای بازاریابی سفارشی (پولی): این نوع برنامهی بازاریابی توسط گروهی از افراد متخصص نوشته میشود. درست مانند متنهایی که برای تبلیغات و موارد مشابه مینویسند.
- برنامهی بازاریابی شبکههای اجتماعی: شبکههای اجتماعی برای خود بحث جداگانهای دارند و نوشتن برنامهی بازاریابی برای آنها کار خاصی است که فوت و فن خودش را میطلبد تا بتوانید کمپینها، کانالها و تاکتیکهای مناسب را توسط آن مشخص کرده و سپس تحقق بخشید.
- برنامهی بازاریابی محتوایی: این نوع برنامه، نقشهی راه شما برای معرفی و ارائهی یک محصول با استفاده از استراتژیهای مرتبط با محتوا، تاکتیکها و کمپینها خواهد بود.
- برنامهی بازاریابی برای ارائهی محصول جدید: این نوع برنامه شامل استفاده از استراتژیها و تاکتیکهایی خاص برای شناساندن محصول جدیدتان یا شناساندن بیشتر شرکتتان است.
طریقهی نوشتن برنامهی بازاریابی
اکنون به مرحلهی عملیِ نوشتن برنامهی بازاریابی میرسیم، برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:
1-مأموریت کسبوکار یا شرکتتان را مشخص کنید
اولین قدم برای تهیهی برنامهی بازاریابی عبارت از مشخص کردن ماموریت کسبوکار یا شرکت شماست.
اگر این میثاق و ماموریت، فقط مخصوص بخش بازاریابی باشد نیز باید در خدمت ماموریت اصلی شرکت یا کسبوکاری که در آن مشغول هستید، قرار بگیرد. در این مورد نه خیلی خاص باشید و نه خیلی معمولی و حد میانه را انتخاب کنید.
باید مشخص کنید که چگونه مشتریان جدید پیدا کرده و چطور این کار را عملی خواهید کرد.
بهطور مثال، اگر کسبوکار شما در مورد سیاحت و گردشگری هست، ماموریت کسبوکار شما میتواند چنین تعریف شود:
«تبدیل کردن سیر و سفر به یک تجربهی جدید و جالب.»
با توجه به ماموریتی که برای کسبوکارتان تعیین کردید، این موارد را باید در برنامهی بازاریابی خودتان برای مثالی که زدیم قرار دهید:
- جذب یک گروه از جهانگردان.
- آموزش آنها در مورد صنعت توریسم.
- تبدیل افراد جذب شده به کاربر پلتفرمی که راه انداختهایم.
2-مشخص کردن KPI برای انجام وظایف
KPI شاخص عملکرد است. هر برنامهی بازاریابی خوب، دقیقا مشخص میکند که چگونه باید پیشرفت ماموریت شرکت را پیگیری و کنترل کرد. برای این کار لازم است که شاخصهای عملکرد را مشخص کنید.
KPI معیار همچنین واحد اندازهگیری عناصر کمپینهای بازاریابی است.
این معیارها به شما اجازه خواهد داد که در کوتاهمدت، هدفهای درستی را برای کسبوکار خود تعیین کنید.
در مثالی که در قسمت بالا زدیم، اگر ماموریت کسبوکار شما جذب گروهی از توریستها باشد، KPI شما میتواند تعداد بازدید از صفحات وبسایت کسبوکار شما بهشمار آید.
3-شناسایی مشتریان
شناسایی مشتریان، شامل شرح و تفسیر خصوصیات مختلف مشتریان مورد نظرتان است که میخواهید جذبشان کنید.
مواردی مانند سن، جنسیت، میزان تحصیلات، سطح درآمد، باورها، ترسها، نوع شبکههای اجتماعی مورد استفادهی آنها، تفریحات و باورهای دینی و فرهنگی، جزو مهمترین مسائلی است که باید با تحقیق، آنها را مشخص کنید.
اطلاعات جمعآوری شده در این مورد بسیار حساس است و باید دادههای درستی دربارهی مشتریان فعلی و مشتریان بالقوه به دست آورید تا بتوانید برای جذب آنها برنامههایی درست تدارک ببینید.
4-تعیین استراتژی و ابتکارات محتوایی
نکتههای مهم محتوایی در رابطه با بازاریابی را در این قسمت مشخص کرده و خواهید نوشت:
- انواع محتواهایی که میتوانید امروزه از آنها استفاده کنید.
- کانالهایی که میتوانید محتواهای خود را در آنها قرار دهید.
- نحوهی استفاده از محتواها و کانالها.
- نوع محتواها و حجم محتوایی که تولید خواهید کرد.
- هر نوع هدف و KPI مورد نظرتان که تعقیب و کنترل خواهد شد.
- در صورت داشتن آگهیهای پولی؛ تعیین آن و مشخص کردن کانال یا کانالهایی که از آن طریق منتشر خواهد شد.
5-تشخیص نقاط ضعف برنامه
یک برنامهی بازاریابی نهتنها مشخص میکند که تیم بازاریابی باید روی چه چیزهایی بیشتر تمرکز کند بلکه روش مشخص کردن نقطهضعفهای موجود در تیم بازاریابی را نیز مطرح کرده و راهی برای پیگیری آن پیشنهاد میدهد.
اگر بخشهایی وجود دارد که نمیتوانید با کسبوکارتان در آن بخشها فعال شوید یا نواقصی در هر موردی وجود دارد، آنها را مورد بررسی قرار داده و در این قسمت بنویسید.
6-تعیین بودجهی بازاریابی
شما میتوانید بسیاری از ابزارهای رایگان بازاریابی را مورد استفاده قرار دهید. با این حال یک تیم بازاریابی برخی هزینههای پیدا و پنهان دیگر نیز دارد که باید برای آنها بودجهای تعیین کنید.
مواردی مانند بهکارگیری فریلنسرها برای انجام پروژههای مقطعی، پشتیبانی، هزینههای تبلیغاتی و...
باید بهطور خلاصه تمامی هزینههای مربوطه را در این قسمت بنویسید.
7-تعیین نوع و شرایط رقابت
بخشی از بازاریابی، دانستن این نکته است که رقیب یا رقیبانتان چه کسانی و در چه شرایطی هستند.
برای این کار باید بازیگران اصلی صنعتی را که کسبوکارتان در آن زمینه است بشناسید و پروفایل آنها را تا حد ممکن استخراج، گردآوری و بررسی کنید.
همچنین باید موقعیت وبسایتهای رقبا و پکیجهای مختلف آنها را در شبکههای اجتماعی بررسی و تحتنظر داشته باشید و در رقابت با آنها از دادههایی که گردآوری کردهاید به نفع کسبوکار خود بهره ببرید.
8-تعیین جایگاهها و وظایف شغلی
باید جایگاه و وظیفهی شغلی هر کسی را که در برنامهی بازاریابی شما نقش خواهد داشت، بهطور خلاصه مشخص کنید.
قرار نیست در این قسمت، برنامهی بسیار دقیق روزانه برای کارکنان بنویسید. باید فقط مشخص کنید که مثلا مسئولیت محتواهای مختلف، کانالهای انتشار و پیگیری KPI بر عهدهی چه کسی یا چه کسانی خواهد بود و سرپرست یا مدیر آنها کیست.
مطمئن باشید که با مشخص کردن هشت مورد فوق، یک برنامهی بازاریابی کاربردی و کاملا درست در اختیار خواهید داشت که شما را در مسیر موفقیت در بازاریابی بسیار کمک خواهد کرد. در مقالههای بعدی به توضیح اجزای دیگرِ استراتژی بازاریابی خواهیم پرداخت.