پنج فعالیت هنری و مهارت برای آموزش مهربانی و شفقت به کودکان
کودک مهربان تربیت کنیم
بچهها درحالت طبیعی خودخواه هستند. من، مال من، حال من! چیز عجیبی نیست؛ در ماهها و سالهای ابتدایی، همهچیز مال آنها است. پس چگونه میتوانیم به بچههایمان یاد بدهیم که به دیگران فکر کنند و با سایر افراد رفتاری مهربانانه و دلسوزانه داشته باشند؟
مهربانی و شفقت ریشه در همدلی دارد و برگرفته از این قانون طلایی است که با دیگران طوری رفتار کنیم که دوست داریم با ما رفتار کنند. آنها را ترغیب به شفقت میکنید، از رفتارهای مهربانانه حمایت میکنید و تمام تلاشتان را میکنید تا همدلی را نشان دهید، اما پنج دقیقه بعد، بچهها دعوا میکنند که چهکسی میز را بچیند و بر سر دستههای ایکسباکس با هم کشتی میگیرند.
یکبار، هنگامیکه بچههایم کوچکتر بودند، دخترم یک ملاقه پلاستیکی را روی سر پسرم شکست! آنها در اتاق دیگر بهخوبی و خوشی درحال بازی بودند که صدای گریهشان بلند شد. بین سرزنشکردن یکی و دلداریدادن به دیگری و تلاش برای یافتن ریشه مسئله که «تقصیر او بود!» یا «نه، او شروع کرد!»، سرانجام همه ما به گریه افتادیم. بههرحال، آن روز صبح مدتی را صرف صحبتکردن و پردازش احساسات کردیم: هنگامیکه آن کار را کرد، چه احساسی داشتی؟ آیا پاسخ مناسبی بود؟ اگر کسی این کار را با شما انجام بدهد، چه احساسی خواهی داشت؟
مهربانی را میتوان آموزش داد
بچهها از همان اولین روزهای زندگیشان، با دیدن و تقلید از اطرافیانشان یاد میگیرند. بچهها میتوانند با تماشاکردن و انجامدادن، مهربانی را یاد بگیرند. ما میتوانیم ساعتها بدون هیچ نتیجهای در مورد مهربانی با بچههایمان صحبت کنیم، اما رفتار و کردار مهربانانه تاثیر بسیار بیشتری از صحبتکردن در مورد مهربانی دارد. فعالیتهای هنری و مهارتهایی که بر مبنای مهربانی و شفقت هستند. در وادارکردن کودکان به تفکر در مورد مهربانی و شفقت و برداشتن گامهای واقعی در این مسیر خارقالعاده هستند.
در ادامه پنج فعالیت مهربانانه برای بچهها ارائه میشود که آنها را تشویق به گسترش مهربانی و رفتار همراه با شفقت میکند.
1. کارهای مهربانانه و تصادفی، هدیه داده میشود
اینکه از بچهها بخواهید بهطور تصادفی مهربان باشند، مثل این است که از آنها بخواهید «هر وقت فرصتی پیدا کردید» اتاقتان را تمیز کنید! هیچ اتفاقی نمیافتد. اما اگر بنشینید و یک کاردستی بامزه را بدون هیچ دلیل خاصی، بهطور ویژه برای کسی درست کنید، مهربانی را در جهتی زیبا و لطیف قرار دادهاید و باعث میشود هدیهدهنده احساس عالی داشته باشد. دو پروژه عالی برای کارهای تصادفی، هدیههای مهربانی، سنگها و وزنههای تزئینی کاغذی و نشانکهای لای کتاب هستند.
آنچه نیاز دارید:
سنگ، رنگ اکریلیک، کاغذ، قیچی، مداد (رنگی)، مداد شمعی یا ماژیک، چشمهای عروسکی گوگلی، سنگهای برچسبدار
چه کاری باید انجام شود:
• برای سنگهای حیوان خانگی و وزنههای تزئینی کاغذی:
o چند سنگ صاف و زیبا پیدا کنید. برای این کار میتوانید ترتیب یک سفر تفریحی به ساحل، پارک یا مصالحفروشیهای اطراف را بدهید.
o سنگها را رنگ کنید و کمی صبر کنید تا رنگها خشک شوند. اما اگر وقت کمی دارید، سنگها را در همان حالت طبیعی نگه دارید و با ماژیک روی آنها را بنوسید.
o اگر وزنه کاغذی درست میکنید، سنگ را با سنگهای تزئینی برچسبدار تزئین کنید و پیامهایی را بر روی آنها بنویسید: «دوستت دارم»، «تو زیبا هستی»، «توموجب شادی من هستی»، «خندهات را دوست دارم»، «تو بامزه هستی!» و ...
o سنگ را بههمسایه یا به یک دوست هدیه بدهید یا با آنها مانند سنگهای مهربانی رفتار کنید و آنها را در محلههای اطراف، فروشگاهها، مدارس و مکانهای دیگر مخفی کنید تا بقیه آنها را پیدا کنند. هیچ احساسی بهتر از این وجود ندارد که بدانید مقداری مثبتگرایی را در زندگی فردی کاملا غریبه وارد کردهاید.
• برای نشانکهای لای کتاب:
o کاغذ را بهصورت نواری برش دهید. اندازه 8 ×2 سانتیمتر برای نشانکها اندازه خوبی است.
o نشانکها را با عکس یا پیام تزئین کنید.
o همانطور که دارید هدیه را آماده میکنید، در مورد فردی که میخواهید هدیه را به او بدهید، صحبت کنید؛ همسایه موردعلاقه یا مادربزرگی که خیلی کتاب میخواند!
به برادرت کمک کن اتاقش را تمیز کند | امروز به سه نفر سلام بگو | در را برای کسی نگه دار | برای معلمت یک کارت تشکر درست کن | اجازه بده دوستانت با اسباببازیهایت بازی کنند |
پدرت را بغل کن | ماشین ظرفشویی را ؟ | در پختن شام کمک کن | موقع ناهار کلوچههایت را با بقیه تقسیم کن | بگو متاسفم |
به مادربزرگت زنگ بزن | از یک دوست جدید دعوت کن تا موقع تعطیلات با هم بازی کنید | امروز من -------- | یک داستان برای خواهرت بخوان | برگهای روی چمنهای جلوی خانه را جمعآوری کن |
با خواهرت به مدرسه برو | برای بقیه جوک بامزه تعریف کن | پول توجیبیات را صدقه بده | از مادرت برای شام تشکر کن | به بقیه بگو آنها را دوست داری |
امروز من ---------- | سگ را به گردش ببر | میز غذا را بچین | مادرت را بغل کن | امروز من ---------- |
بچهها مفهوم مهربانبودن را درک میکنند، اما گاهی اوقات نمیدانند چگونه آن مفهوم را عملی کنند. این بازی پویا را در خانه انجام دهید، تا همیشه گزینههای سادهای در دسترس آنها باشد.
آنچه نیاز دارید:
کاغذ، مداد، مداد شمعی یا ماژیک، برچسب بینگو یا ماژیک هایلات
چه کاری انجام شود:
• جدولی را روی کاغذ درست کنید. آن را به هر تعداد که میخواهید، تقسیم کنید، اما جدولی با شانزده یا بیستوپنج خانه مناسب است. برای بچههای خیلی کوچک، 9 مربع کمک میکند تا با سرعت بیشتری به «بینگو» برسد.
• بچهها میتوانند صفحه بینگو را با استفاده از تصاویری که هنگام فکرکردن به مهربانی به ذهنشان میرسد، تزئین کنند (مانند قلب، رنگینکمان، دست یاریرسان)
• در هر مربع بینگو، یک عمل مهربانانه بنویسید. بچههایتان را درگیر موضوع کرده و آنها را تشویق کنید تا به روشهای مهربانبودن فکر کنند: سلام به یکی از همسایهها در خیابان، کمک به خواهر و برادر کوچکتر در ریختن شیر در لیوان، چیدن میز بدون اینکه از او بخواهید و... یک یا دو خانه جدول را برای کارهای مهربانانهی خودجوش (خودانگیخته) که در صفحه بینگو مشخص نشده است، خالی بگذارید.
• قلبهای کوچکی را درست کنید و آنها را تزئین و برش دهید. سپس، هنگامیکه بچهها کار مهربانانهای را انجامدادند، قلبها را روی صفحه بینگو بچسبانید. شما همچنین میتوانید در خانههای جدول برچسب بینگو بزنید یا آن را هایلات کنید.
• هنگامیکه یکی از خانههای بینگو تکمیل شد، روشهایی را برای جشنگرفتن داشته باشید: مثلا یک دسر مخصوص یا نیمساعت زمان خواب بیشتر.
3. زنجیره مهربانی کاغذی
این کاردستی برای تشویق بچهها به فکرکردن در مورد کارهای مهربانانهای که مردم برای آنها انجام دادهاند و برای تشویق آنها به فکرکردن در مورد کارهای مهربانانهای که میتوانند برای دیگران انجام دهند، شگفتآور است. این کار، روشی دوستداشتنی است تا در مورد پاسخ به مهربانیها فکر کنند.
آنچه نیاز دارید:
کاغذ رنگی ضخیم، مداد، مداد شمعی یا ماژیک، قیچی، چسب یا نوارچسب
چه کاری انجام شود:
• کاغذ رنگیها را بهصورت نواری برش دهید و مقدار زیادی نوار آماده و درحال انتظار داشته باشید.
• فرزندتان را تشویق کنید تا به مواقعی فکر کند که شخصی با آنها مهربان بوده است: هنگامیکه خواهر یا برادرش به او اسباببازیاش را داده یا هنگامیکه پرستار بچه کمی آبنبات به او داده است.
• از فرزندتان بخواهید اعمال مهربانانه را روی یک نوار کاغذی بنویسد (یا اگر کوچکتر است، در نوشتن آنها به او کمک کنید) و سپس آن را با نوارچسب یا چسب مایع بهشکل دایره درآورید. دومی را هم بنویسد و با کمک چسب، حلقه دوم را در حلقه اول درست کند و درنهایت یک زنجیر بلند بسازد.
• بهصورت نامحسوس (یا به روش دیگری) به بچهها یادآوری کنید که کارهای مهربانانهای را که انجام میدهند، میتوانند به زنجیره اضافه کنند.
• این چالش را ایجاد کنید تا ببینند این زنجیره چقدر میتواند بلند باشد.
4. درآغوشگرفتن از راه دور
اگر کسی را میشناسید که درحال گذراندن دوران سختی است، مثلا یکی از اعضای خانواده که در بستر بیماری است، ارسال آغوش از راه دور روشی عالی برای گفتوگو با فرزندتان در مورد مسئلهای است که آن شخص با آن درگیر است. شما باید تاکید کنید که مهربانی چگونه میتواند کمک کند تا دیگران احساس بهتری داشته باشند. این روش برای تشویق فرزندتان برای فکرکردن در مورد افکار مهربانانه نسبتبه دوستان و اعضای خانواده که دور از ما هستند.یا حتی فردی که در همان شهر است، اما ممکن است به آغوش نیاز داشته باشد، روشی عالی است.
آنچه نیاز دارید:
کاغذرنگی ضخیم، مدادشمعی یا ماژیک، نخ یا رشته نخی، چسب مایع، قیچی، پاکت نامه و تمبر.
چه کاری انجام شود:
• دست بچهها را روی کاغذ بگذارید و آن را رسم کنید و شکل را برش دهید.
• نخ یا رشتهای طولانی را برش دهید و با چسب به انتهای هر دستی که برش دادهاید، بچسبانید.
• پیامی روی هر دست بنویسید یا دستها را تزئین کنید. کارت کوچکی اضافه کنید و به گیرنده بگویید که او درحال دریافت آغوشی از راه دور است.
• آغوش را ارسال کنید.
5. مهربانی در نامه
بهندرت پیش میآید که مردم چیزی غیر از بروشور و قبض را از طریق ایمیل، متن، اسکایپ و ... دریافت کنند. این کاردستی روشی عالی برای تشویق کودکان به برقراری ارتباط با عزیزانی است که در فاصلهای دور زندگی میکنند تا برای آنها افکار مهربانانه بفرستند و احساسات خوب نسبتبه دیگران در آنها پرورش داده شود.
آنچه نیاز دارید:
مقوا یا کاغذ ضخیم یا کارت پستال خالی، مداد، مداد شمعی یا ماژیک، تمبر
چه کاری انجام شود:
• مقوا یا کاغذ ضخیم را بهشکل مستطیل برش دهید. اندازه استاندارد برای کارت پستال، 148 میلیمتر در 105 میلیمتر است.
• یک طرف کارت پستال را با عکس یا کلمات یا نقاشی تزئین کنید.
• خطی را از وسط در پشت کاغذ بکشید و آدرس گیرنده را در سمت راست کارت و پیام را در سمت چپ بنویسید. پیامها میتوانند بدین صورت باشند: «به تو فکر میکنم!» «یا بیصبرانه منتظر دیدارت هستم!» یا «یادت میآید که تابستان گذشته آن ماهی را گرفتیم؟» ... بر پیامهای مهربانانه و احساسات خوب تمرکز کنید.
• کارت پستالها را برای افراد فامیل، دایی، خاله، عمو، عمه یا فرزندان آنها، پدربزرگ و مادربزرگ و دوستان راه دور بفرستید.
آموزش مهربانی و شفقت به کودکانمان گاهی اوقات مانند نبردی دشوار است، اما صرف وقت برای ساختن چیزی که بازتابی از افکار مهربانانه است، کمک میکند تا کمی شفقت را در زندگی شلوغ و خودمحورمان جاری کنیم.
برنامه عملیاتی دو دقیقهای برای والدین خوب
• فعالیتهای هنری و کاردستی، وقت زیادی نمیگیرند. در برنامه هفتگیتان با کودکان، نیمساعت را به این کار اختصاص دهید، آن را در تقویمتان یادداشت کنید و نسبتبه آن متعهد باشید. بعد از مدتی متوجه میشوید که منتظر آن روز هستید.
• یکی از کاردستیهای آموزشدادهشده را انتخاب کنید.
• از اخبار یا رویدادهای روزانه برای صحبتکردن در مورد مهربانی استفاده کنید و بچهها را در بحث در مورد کارهایی که میتوانید برای کمک به گسترش مهربانی و شفقت انجام دهید، وارد کنید.
• مراقبه مهربانانه محبتآمیز را امتحان کنید.
طرح عملیاتی دائمی برای والدین خوب
• زمان انجام کاردستی را به زمانی سرگرمکننده و مکرر تبدیل کنید. البته کاردستی همیشه نباید در مورد مهربانی باشد، چون هنر، بهخاطر هنر، همیشه ایدهای عالی است.
• بچهها را تشویق کنید تا چیزهای دیگری برای مردم درست کنند.
• خودتان الگو باشید. بچهها از طریق الگو و نمونه یاد میگیرند. هرچه محبت و شفقت بیشتری را در سخنان و کارهایتان نشان دهید، این موضوع بیشتر در بچهها نهادینه میشود. میتوانید کارتهای تشکر بیشتری را ارسال کنید و اعمال مهربانانه تصادفی بیشتری را انجام دهید!