با وجود تصمیمهای فراوانی که باید درباره همه چیز بگیرید، آیا مغزتان دچار فرسودگی نشده است؟
بله، خیر، شاید...
ما هرروز تصمیمهای فراوانی میگیریم که حتی متوجه بعضی از آنها نمیشویم؛ از انتخاب غذایی که باید برای شام بخوریم گرفته تا تصمیم به خواندن این مقاله یا حتی تصمیم ناخودآگاه برای انداختن یک پا روی پای دیگر. تخمین زده میشود که ما در روز حدود 35هزار تصمیم میگیریم. داشتن این همه گزینه میتواند ما را خسته کند و منجربه پدیدهای بهنام «خستگی تصمیم» شود.
خستگی تصمیم چیست؟
تصمیمگیری موجب کاهش انرژی ادراکی میشود؛ از این رو در پایان یک روز پرفشار، بیشتر تمایل داریم که یا یک تصمیم فوری بگیریم و یا بهطور کلی تصمیمگیری را به بعد موکول کنیم. بههمین علت است که به یک ایمیل پیچیده، واکنش منفی نشان میدهیم یا پاسخگویی به آن را بارها و بارها عقب میاندازیم.
«آنتونت دیل هندرسون»، کارشناس رهبری زنان، میگوید: «خستگی تصمیم برای همه ما اتفاق میافتد، اما اگر مورد توجه قرار نگیرد، انگیزه، تمرکز و نیروی ارادهمان را از بین میبرد.»
چرا باید این همه تصمیم بگیریم؟
تکنولوژی و زندگی مدرن امروزی به این معناست که ما پیوسته با هشدارهای الکترونیکی، آگهیهای خرید و... دچار حواسپرتی شده و مجبور میشویم تصمیم بگیریم که به کدام یک توجه کنیم. حجم مشخصی از این انتخابها میتوانند فرساینده باشند. آنتونت میگوید: «هزاران گزینه وجود دارند، از انتخاب رنگ جوراب گرفته تا برنامه تلویزیونی که قرار است تماشا کنیم و این تصمیمهای کوچک روی توانایی ما برای توجهکردن اثر میگذارند».
تحقیقات شرکت مایکروسافت نشان میدهند که از سال 2013، وسعت دقت ما از 12 ثانیه به 8 ثانیه کاهش یافته که این رقم یک ثانیه کمتر از دقت یکماهی گلی و قرمز است!
آیا خستگی تصمیم بیشتر روی خانمها تاثیر میگذارد؟
آنتونت میگوید: «خانمها به تصمیمگیریهای همزمان در روز معروف هستند. ما برای قاطع و قدرتمندبودن بهخودمان فشار میآوریم، اما اغلب از اشتباهکردن میترسیم».
این مسئله را کنار تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی بگذارید تا کار دشوارتر شود. «کلر دیل» و «پاتریشیا پیتون»، نویسندگان کتاب «هوش جسمانی»، میگویند: «مخصوصا به این علت که از سن کمی مانند 30 سالگی، هورمونهای جنسی مانند استروژن و پروژسترون کاهش مییابند، حتی خانمهای جوان نیز در لحظاتی عدم قطعیت را تجربه میکنند». با این وجود روشهایی برای مهار این عدم قطعیت وجود دارند.
چه زمانی، وقت تصمیمگیری است؟
• تصمیمهای بزرگ را صبحها بگیرید
هر چقدر گزینههای بیشتری در طول روز داشته باشید، خستهتر میشوید و تصمیمگیری برایتان سختتر میشود. «مارک تواین»، نویسنده آمریکایی، میگوید: «اگر کارتان این است که یک قورباغه را قورت بدهید، بهتر است همان صبح اول وقت این کار را انجام دهید و اگر موظف هستید دو قورباغه را قورت دهید، قورباغه بزرگتر را اول بخورید!»
اتخاذ یک تصمیم سخت، شما را از اهمالکاری در طول روز خلاص میکند. دکتر «جورجینا بارنت»، روانشناس، میگوید: «مغز شما دوست ندارد در یک وضعیت ناهمخوان باقی بماند؛ از این رو پیوسته شما را به گرفتن تصمیمی که آن را عقب انداختهاید، فرا میخواند. بههمین علت است که ساعت چهار صبح با فکر یک مسئله از خواب بیدار میشوید. حجم انبوه تصمیمهای گرفتهنشده، انرژیتان را میگیرد و شما را از پا درمیآورد؛ بههمین دلیل است که باید در تصمیمگیری سریع و موثر مهارت کسب کنید». پس فهرست خود را آماده کنید و سختترین کار را همان اول انجام دهید.
• سراغ غرایزتان بروید
اگر تاکنون احساس خاصی درباره چیزی داشتهاید، حتما متوجه شدهاید که غریزه شما با شهودتان ارتباط دارد. به گفته دکتر جورجینا، اتفاقی که هنگام اعتمادکردن به حس ششم و درست ازآب درآمدن پیشبینی آن میافتد، این است که معمولا تصمیم یا تجربهای است که بارها آن را از سر گذراندهایم، بهگونهایکه در زمینه تصمیمگیری در اینباره، کارشناس شدهایم.
کلر میگوید: «بههمین دلیل است که حس ششم را اغلب «مغز دوم» میخوانند. ما واقعا یک شبکه عصبی مجرب داریم که در هر ثانیه میلیاردها پیام شهودی را به مغز منتقل میکند و بازمیگرداند». همچنین در زمان گرسنگی باید از تصمیمگیری اجتناب کنید. تحقیقات نشان میدهند که تصمیمگرفتن با شکم خالی، روی توانایی تصمیمگیری ما تاثیر منفی میگذارد و تمایل ما نسبت به انتخاب گزینههای راحتتر بهجای بهترین گزینهها، بیشتر میشود.
• بخوابید
به گفته دکتر جورجینا، زمانیکه ما خواب هستیم، خاطراتمان دوباره سازماندهی میشوند و با حذف محتوای نامربوط آنها، وضوح و آگاهی بهدست میآوریم. اگر عصبانی یا ناراحت هستید، بهتر است قبل از تصمیمگرفتن احساسی، بخوابید. همواره بهتر است قبل از اینکه دست به اقدام بزنید، اجازه دهید احساساتتان فروکش کنند. جورجینا همچنین هشدار میدهد که مراقب باشید تصمیمگیری خود را به بعد موکول نکنید. خوابیدن زمانی خطرناک میشود که استراتژی اجتنابی شما باشد! در چنین مواردی، هیچ فرقی با اهمالکاری ندارد و ما را موقتا تسکین میدهد تا خودمان را درگیر فرایند خستهکننده تصمیمگیری نکنیم.
• تصمیمگیری را کنار بگذارید، تفویض اختیار کنید یا انجامش دهید!
اگر برای گرفتن یک تصمیم، رنج و عذاب میکشید، این روش را پیش بگیرید:
1. آن را کنار بگذارید.
دکتر جورجینا میگوید: «ما اغلب فهرستی از اولویتها در دست داریم، اما مدام به آن گزینههایی را اضافه میکنیم که اهمیت چندانی ندارند و بعد هم تعجب میکنیم که چطور ناگهان از پا درآمدهایم. افزودن کارهای بیاهمیتی که انجام هم نمیشوند، به این معناست که احساس میکنیم کمدستاورد بودهایم و این احساس منجربه شرمندگی و عذاب وجدان میشود». به فهرست خود نگاهی بیندازید و ببینید آیا کاری هست که باید بلافاصله انجامش دهید؟ اگر نیست، آن را دور بریزید و روی اولویتهایتان تمرکز کنید.
2. تفویض اختیار کنید و کمک بگیرید.
به گفته دکتر جورجینا، دو عامل مانع تفویض اختیار میشوند؛ اولی این باور است که ما خودمان کارها را بهتر انجام میدهیم و دومی احساس گناهی است که بابت انداختن بار خود روی دوش دیگران داریم. اما اگر کسی میتواند به شما کمک کند، از تقاضای کمککردن هراس نداشته باشید.
3. انجامش دهید.
دکتر جورجینا میگوید: «چیزهایی که در فهرست باقی مانده، کارهای مهمی هستند.که باید انجامشان دهیم. این کارها را هر زمان که لازم است، انجام دهید؛ خواه حس آن را داشته باشید و خواه نداشته باشید. اگر انگیزه ندارید، روی احساس تسکین و موفقیتی که با انجام آن بهدست خواهید آورد، تمرکز کنید».