والدين قبل از كنكور بايد بدانند

آرامش و خونسردي؛ اصل مهم موفقيت در کنکور

براي بسياري از ما شنيدن نام امتحان، كنكور و اعلام نتايج با حس اضطراب و نگرانی همراه ا‌ست؛ حسي كه معمولا از همان سال‌هاي اوليه رفتن به مدرسه شروع می‌شود و تا سال‌های مدیدی هم همراهمان ا‌ست. اما آیا دلیل این ترس و نداشتن حس خوب به این موضوعات را می‌دانیم؟ البته اين طبيعي ا‌ست كه كسي دوست نداشته باشد درمعرض سوال و جواب قرار بگيرد، ولي پيشينه و نوع تربيت ما هم در این امر موثر ا‌ست و می‌تواند اضطراب كمتري را در ما ایجاد کند؛ به‌خصوص درمورد آزمون مهمی ‌مانند كنكور كه به‌نوعي در آينده شغلي و كاري ما تاثيرگذار بوده و جامع‌تر، سخت‌تر و مهم‌تر از امتحان‌هاي ديگر دوران تحصيلي ما‌ست.

براي اينكه هر فردی‌ هم بتواند احساس بهتري نسبت‌ به امتحان مهمی‌ مثل كنكور داشته باشد و هم اضطرابش کاهش یابد و موفق‌تر شود، علاوه‌بر خود او، اطرافيانش و د‌ر درجه نخست والدينش می‌توانند بسیار برروی او تاثیرمثبت بگذارند و فضاي آرام‌تري را براي فرد به‌وجود بیاورند. اما پرسش این‌جا‌ست که چگونه می‌توان چنين كاري انجام داد و چهره سخت كنكور را كمی‌ دلنشين‌تر كرد.

مهارت‌هاي مطالعه

سپيده دختر دوم يك خانواده تقريبا متوسط ا‌ست و برادر وی که فرزند اول خانواده محسوب می‌شود، پسر موفقي ا‌ست كه تحصيلات عالي دارد. سپيده امسال بايد كنكور بدهد، اما اضطراب زیادی دارد و اغلب اين اضطراب‌ها‌ و ترس‌هاي خود را به بيرون از وجود خودش ربط می‌دهد؛ مثلا چون در برقراري ارتباط با هم‌سالانش‌ مشكل داشت، از خانواده‌اش خوا‌ست به محل بهتري نقل مكان كنند؛ در‌واقع سپيده وسواس درس‌خواندن دارد و به برادرش هم حساس شده ا‌ست؛ چراكه توجه بيشتري به او مي‌شود و او هر كاری را که بخواهد، می‌تواند انجام دهد؛ بنابراین سپیده مدام خودش را با برادرش مقايسه می‌كند.

اضطراب و ا‌سترس باعث شده ا‌ست سپیده بسيار بهانه‌گيري كرده و در خانه هم براي همه مشكل ايجاد كند. او چندين‌ماه ا‌ست كه خود را از همه تفريحات محروم كرده، خستگي شديد دارد و سيزده تا چهارده ساعت در روز درس مي‌خواند و حتی موبايلش را هم خاموش كرده ا‌ست و با هيچ‌كس ارتباطي ندارد؛ پس طبيعي ‌ا‌ست كه با این‌همه فشار، او نمی‌تواند كارايي قبل را داشته باشد.

محروميت‌هاي بيش از حد

تمام این محرومیت‌های شدید که سپيده براي گرفتن نتیجه مطلوب از کنکور برای خود تعیین کرده، او را بيش‌ازحد خسته کرده و موجب شده ا‌ست دقيقا نزديك كنكور، احساس فرسودگي شديد کند؛ درصورتي‌كه بايد بداند جز دو ماه آخر كه می‌توان محروميت بيشتري را تحمل کرد و ا‌ستراحت كمتري داشت، نباید خود را از تفریحات موردنیازمان محروم کند.

وسواس‌هاي ذهني

نخستين كاري كه می‌تواند براي سپيده موثر واقع شود، درمان وسواس‌هاي ذهني اوست؛ مثلا اگر براي مطالعه درسي دو ساعت وقت لازم باشد، او چهار ساعت براي آن‌وقت می‌گذارد. به‌علاوه سپیده بايد اولويت‌هاي خود را مشخص كند؛ مثلا باید به‌درس‌هايي كه ضريب بالايي دارند‌، بيشتر توجه كند و يا شايد بهتر باشد براي بعضي درس‌ها معلم بگيرد تا آن‌ها را بهتر به‌خاطر بسپرد.

افرادي مانند سپيده، معمولا در تربيت خود مسائل خاصي دارند و اغلب هم انگيزه‌هاي دروني ندارند؛ يعني ازطريق تعريف‌هايي كه مي‌شنوند، انگيزه دروني می‌گيرند؛ در‌واقع وقتي بر رفتار‌هاي مثبت فرزند خود متمركز می‌شويم، كم‌كم انگيزه‌هاي دروني‌مان شكل مي‌گيرند و فرزند ما هم‌ ياد می‌گيرد كه چطور برای خود برنامه‌ريزي كند و مسئوليت‌پذير شود.

شناخت ا‌ستعدادها و توانايي‌ها

برای این منظور، از خانواده ‌سپيده هم خوا‌سته شد تا بيشتر برروی صفات و رفتار‌هاي مثبت او تاكيد کنند تا فرزندشان بفهمد خانواده‌اش قدر تلاش‌هاي او را می‌دانند و براي او و کوشش‌هایش ارزش قائلند؛ ضمن اينكه افراد خانواده نبايد اضطراب‌شان را به فرزند منتقل كنند ‌و مانع ا‌ستراحت و تفريح كافي او شوند.

همچنین آنان باید به‌جای امرونهی زیاد یا تحت‌نظرداشتن مداوم فرزندشان، او را كمی‌ آزاد بگذارند تا وی آرامش بيشتري داشته باشد و نیز خانواده‌ها بايد بدانند هر بچه‌اي حق دارد اشتباه كند و بنابراین نباید آن اشتباه بزرگ جلوه داده شود؛ چرا‌که لازم ا‌ست بچه‌ها ترسی از خطاکردن و رویارویی با مشکلات نداشته باشند.

تحقق آرمان‌هاي والدين

گاهی هم والدین به‌دلیل خلأهایی که درون خود احساس می‌کنند، مایلند حتما فرزندان‌شان اين کمبودها را پر كنند؛ یعنی به‌نوعي می‌خواهند به‌وسيله فرزندان‌شان خود را معرفي كنند و به‌همین دلیل آن‌ها را مضطرب مي‌كنند؛ در‌حالی‌که باید بدانند گاهي فرزندان از درس‌خواندن خسته می‌شوند و انگيزه خود را از دست می‌دهند كه این امر، بسيار طبيعي ا‌ست و در اين مواقع بيش ‌از همه‌وقت و همه‌چیز نياز به ا‌ستراحت دارند.

بنابراین دراین‌خصوص هم از خانواده سپيده خوا‌سته شد تاحدامكان تنش‌هاي او را كاهش دهند و با مقایسه‌نکردن وی با دیگران، آرامش بيشتري را به فرزندشان منتقل کنند. همچنين یادتان باشد اگر هنگام كنكور يا برگزاري امتحانات مهم براي فرزندتان امكانات خاصي در‌نظر می‌گيريد، هيچ‌وقت سر او منت نگذاريد و مدام این موضوع را به او يادآوري نكنيد؛ حتي اگر می‌خواهيد چيزي را تغيير دهيد و يا چيزي را به او ياد بدهيد، تا پايان كنكور صبر كنيد.

صبوري و اميدواري

در این‌جا مشاور براي كمك بيشتر به سپيده، از او می‌خواهد كه صبور و اميدوار باشد و ضمن تمركز بر صفات پسنديده وی، به او اميد و ‌اعتمادبه‌نفس بيشتري می‌دهد و از خانواده او هم می‌خواهد با یکدیگر هماهنگ باشند؛ همچنین مشاور تاکید کرد تا جایی‌که می‌توانند پاداش‌هايي را براي سپيده در‌نظر بگیرند تا او انگيزه بيشتري پيدا كند و نیز تا می‌توانند محيط خانه را براي تمركز بيشتر وی آماده كنند. به سپیده هم توصیه شد كمی ‌از وسواس‌هاي فكري خود را هنگام مطالعه كم كند تا تمركز بيشتري پيدا كند. در این‌جا ذکر این نکته برای داوطلبان ضروری ا‌ست که اگر سر‌ جلسه كنكور چند سوال اول برایشان نامفهوم یا ناآشنا بود، نباید نگران شوند و اعتمادبه‌نفس خود را از دست بدهند؛ چون ترس از خطا باعث می‌شود داوطلب به‌يك‌باره تمام مطالب را فراموش كند.

نداشتن قدرت مديريت ذهن

متاسفانه مشكلي كه نوجوانان اغلب هنگام كنكور دارند، اين است كه نمی‌توانند حجم زياد مطالب را طوري برنامه‌ريزي كنند تا فشار زيادي بر آن‌ها تحميل نشود. براي همين اگر کسانی که در برنامه‌‎ ریزی خود مشکل دارند، بهتر است به کمک كارشناسان مجرب، این کار را انجام دهند. همچنین فراموش نکنید که توجه به تغذيه مناسب نوجوانان هم در این ایام بسيار ضروري است؛ برای مثال مصرف ویتامین «C» براي بالابردن سيستم ايمني بدن و نیز سبزيجات، ميوه و انواع غلات می‌تواند موثر واقع شود و درکنار همه این‌ها انجام تمرينات ورزشي منظم هم موجب کاهش استرس و افزایش شادابی در افراد می‌شود

رفتار متفاوت والدين

رفتار همه والدين با هم يكسان نيست. بعضي‌ والدين بسيار سهل‌گير هستند و به‌كارهاي نوجوان و چطور درس‌خواندن او براي كنكور هم اهميت زيادي نمی‌دهند و اغلب سعي می‌كنند هر‌چه را که فرزندشان می‌خواهد، در اختيارش قرار دهند و برعكس بعضي والدين هم با فشارآوردن زياد و سخت‌گرفتن به نوجوان، او را گرفتار ا‌سترس، بی‌تمرکزی و نا‌امیدی می‌کنند.

البته بعضي والدين هم بهترين برخورد را دارند و شرايط نوجوان را درك کرده و كاري می‌كنند تا اضطراب فرزندشان كمتر شود و در‌کنار آن‌هم براي او برنامه‌ريزي مناسبی تهیه می‌کنند؛ يعني علاوه‌بر دادن مسئوليت به نوجوان، آزادي‌هايي را نيز در اختيار او قرار می‌دهند. بعضي والدين هم هميشه مضطرب هستند و با وجود اينكه امكانات لازم را براي فرزندشان فراهم می‌كنند، اجازه نمی‌دهند نوجوان آرامش لازم را داشته باشد.

واقع‌گرا باشيم

در اینجا بهتر ا‌ست تاکید شود مفیدترین کاری كه والدين می‌توانند انجام دهند، اين ا‌ست كه واقع‌گرا باشند؛ يعني ابتدا وضعيت فرزند خود را بپذيرند و با توجه به توانايي‌هاي فرزندشان از وی توقع داشته باشند و مهم‌تر اينكه علايق و انگيزه‌هاي او را در‌نظر بگیرند. متاسفانه گاهي والدين آن‌قدر سخت می‌گيرند كه نوجوان از درس زده می‌شود يا از‌سوی دیگر به او‌ وعده‌هاي بزرگ مالي می‌دهند تا به‌اين‌ترتيب‌ درس بخوانند؛ در‌صورتي‌كه باید بدانند اگر نوجوان را رها كرده، ‌ زياد به او سخت نگيرند و تنها همراهي‌اش كنند، مي‌توانند شاهد موفقيت بيشتر او باشند.

دکتر لیلا محمدی