برای بهتر آموختن بخوابید
بین خوابیدن و تحکیم حافظه ارتباط پیچیدهای وجود دارد. بهطوریکه پزشکان تصمیم دارند با استفاده از این ارتباطات به افراد مسن کمک کنند تا مسایل مختلف را بهتر به خاطر بسپارند و مشکل فراموشی را، که با بالا رفتن سن رخ میدهد، کنترل کنند.
هنگامیکه مطلب جدیدی میآموزید برای بهخاطر سپردن مطلب، خوب خوابيدن بهترین کار است. چون خوابیدن حافظه را تقویت ميكند و مطالبی را که در طول روز آموختهاید در حافظه بهتر جای میدهد؛ همچنین ارتباط مستحکمتری بین مطالب جدید و مطالب قبلی برقرار میکند. حتی هنگام خواب ایدههای خلاقانهتری به ذهن شما خطور میکند. برعکس، کمخوابی توانایی یاد گرفتن و به خاطر آوردن را کاهش میدهد.
به گفته دکتر متیو واکر از دانشگاه کالیفرنیا خوابیدن مناسب پيش از آموختن مغز را آماده میکند تا مطالب ورودی را به شکل بهتری سازماندهی کند و خوابیدن پس از آموختن ارتباطی صحیح و منطقی میان مطالب جدید با مطالب قدیمیتر برقرار ميسازد و اينگونه احتمال فراموشی به حداقل ميرسد.
خواب مراحل مختلفی دارد، از جمله: خواب سبک، خواب عمیق و حرکت سریع چشمها (REM) که خواب دیدن در این بخش رخ میدهد و این چرخه حدودا هر 90 دقیقه یکبار تکرار میشود. اگر شبی نتوانید خوب بخوابید توانایی یادگیری شما در روز بعد تا 40 درصد کاهش مییابد. به اعتقاد دکتر واکر کمخوابی تاثیرات چشمگیری بر روی بخشی از مغز به نام هیپوکاموس میگذارد که مهمترین قسمت در یادگیری مطالب جدید است. زمانی که بیدار هستید لحظه به لحظه مطالب جدید میآموزید و بسیاری از این آموختهها در طول روز فراموش میشوند، چون مطالبی که تازه آموخته شدهاند در ابتدا بسیار حساس و شکننده هستند، اما اگر در این زمان بخوابید مغز فرصتی مییابد تا تصمیم بگیرد کدام مطالب را حفظ کند و کدام را دور بریزد. در طول خواب شبانه بعضی از آموختهها تقویت میشوند، آموختههایی مانند قطعات موسیقی از جمله این موارد هستند. در صورتی که فرد بعد از آموختن آنها کمی بخوابد به بهترین شکل ممکن در مغز جای میگیرند.
بهطور کلی خاطرات و آموختهها در طول خواب عمیق در مغز بهتر جا میگیرند و بعد از آن REM فعالترین بخش خواب است که ارتباط بین مطالب جدید و قدیمی در این مرحله برقرار میشود. به همین دلیل گاهی راهحل بسیاری از مشکلات را در طول شب و زمانی که خوابیم مییابیم. در ضمن تعدیل احساسات نیز در این مرحله از خواب انجام میشود؛ به همین دلیل گاهی شب با احساس ناراحتی یا شادی بسیار زیادی به خواب میرویم و زمانی که روز بعد بیدار میشویم از شدت ناراحتی یا خوشحالیمان کاسته شده است.
الگوی خواب همزمان با بالا رفتن سن تغییر میکند. متاسفانه در اواخر دهه چهارم زندگی بخش خواب عمیق ضعیفتر میشود، بهطوریکه طبق آمار افراد بالای شصت سال حدود هفتاد درصد کمتر از جوانان 18 تا 25 ساله به خواب عمیق میروند و در این زمینه با دشواریهای بیشتری مواجه هستند. به همین دلیل در به خاطر آوردن نکات کوچک مربوط به روز گذشته بیشتر از جوانان با مشکل مواجه میشوند و دلیل این مشکل کمبود خواب عمیق شبانه است. به اعتقاد پزشکان بهجای استفاده از داروهای تقویت حافظه در افراد مسن میتوان خوابشان را درمان کرد تا مشکل فراموشی آنها برطرف شود.
به همین دلیل پزشکان همواره به دانشآموزان و دانشجویان توصیه میکنند که در ایام سال تحصیلی حتما شبها خوب و به میزان کافی بخوابند تا در به خاطر آوردن و آموختن مطالب درسی با مشکلات کمتری مواجه شوند.