ازدواج سفید در ایران

تحلیل ازدواج سفید. زندگی مشترک بدون ازدواج رسمی و قانونی

ازدواج سفید به‌نحوی هم خانگی غیر رسمی و عرفی، یک زوج در ایران محسوب می‌شود.که به‌دلایل مختلف همچون ترس از تعهد دائم یا نداشتن شرایط ازدواج دائم ،شناخت ناکافی از هم یا درگیری در عشق رمانتیک با هدف ارضای نیاز غریزی تصمیم به‌هم خانگی گرفته اند که بسیاری از مسئولیت‌های خانوادگی سنتی در این سبک از هم خانگی مطرح نمی باشد. تقسیم وظایف سنتی مرد و زن در آن نفی می‌شود.و زوج از فشار نقشی در شیوه ازدواج مرسوم آزادند . از طرفی این رابطه متزلزل و بدون حق و حقوق و هدف مشخص درجامعه را نمی‌توان با نام خانواده و زندگی زناشویی رسمی‌شناخت . خانواده‌ای که رسمیت ندارند و ممکن ا‌ست اعضای آن بخاطر نگرش منفی دیگران طرد شوند و یا با ترس‌های اضطراب و تنهایی و طرد‌شدن از‌سوی یکدیگر و یا ترس خیانت کنار هم زندگی پر فشاری را تحمل کنند. رابطه‌ای که از ابتدا بدون اصول برای زندگی بلند‌مدت شکل گرفته باشد برای پایدار بودن ، متعهد ماندن و پذیرفته‌شدن از طرف اجتماع و خانواده، برای آن تضمینی وجود ندارد.

تبیین ازدواج سفید با دو نظریه اوهالین و ماتزا

با توجه به این‌که در ایران برخلاف کشورهای اروپایی از زدواج سفیدا حمایت نمی‌شود و ضمن این‌که زن و مرد مجرم نیز شناخته می‌شوند ، اگر ازدواج سفید را یک انحراف از ارزش و هنجارهای اجتماعی بدانیم دو نظریه می‌توانند آنرا تبیین کند . 

نظریه فرصت‌های افتراقی (نظریه کلواردو اوهالین )

جذب فرصت‌های انحرافی طبق این نظریه  اگر در جامعه‌ای فرصت شروع ازدواج  برای همه انسان‌ها فراهم نشود یکی از فرصت‌های افتراقی می‌تواند " ازدواج سفید " باشد . یعنی اگر زوجی به هر دلیلی از فرصت شروع ازدواج رسمی منحرف شده باشند به این خاطر ازدواج سفید را برگزیده اند.

نظریه خنثی سازی رفتار انحرافی (نظریه دیوید ماتزا)

ماتزا معتقد ا‌ست که ما بدون دانستن ویژگی‌های درونی و نوع نگرش افراد به جرم نمی‌توانیم دلایل آن‌ها را برای منحرف شدن کاملا درک کنیم پس ما نمی‌توانیم بر‌اساس ارزش‌ها و قضاوت‌های خود آن‌ها را منحرف بدانیم . زیرا ممکن ا‌ست رفتاری که فرد انجام داده ا‌ست از دیدگاه وی رفتاری کاملا درست و بهنجار باشد و برای آن دلایل منطقی خودش را داشته باشد و آن‌ها رفتار انحرافی خود را خنثی می‌کنند که احساس گناه و تقصیر نداشته باشند . حتی باور و نوع تفکر آن‌ها همان تفکری نباشد که حافظان ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی به آن‌ها باور دارند .

مدافعین ازدواج سفید چه می‌گویند :

عوامل اقتصادی نقش اساسی دارد:

دلایلی همچون بیکاری جوانان هزینه‌های سنگین مراسم ،  تهیه مسکن مناسب و یا تقبل مهریه موجب دلسردی و نا‌امیدی درجوانان برای ازدواج رسمی می‌شود.و منجر‌به انتخاب ازدواج سفید می‌شود.

نبودن شرایط کلی برای ازدواج :

کم بودن موقعیت‌های ازدواج برای خانم‌ها و بالا رفتن سن ازدواج یا مطلقه بودن و ترس از ازدواج اشتباه مجدد و یا محک زدن و اطمینان از یک رابطه، می‌تواند تنها بوسیله ازدواج سفید بدست آید  .

تصورهم خانه بودن با نوع زندگی برای آن‌ها فرق می‌کند:

گاهی آن‌ها اظهار دارند که نوع زندگی‌شان به‌گونه‌ای نیست که هرکس وارد آن شود احساس کند همخانه هستند بلکه تمام رفتار‌های یک زن و شوهر معمولی را دارند. هزینه‌ها مانند افراد همخانه‌ به اصطلاح به‌صورت «دنگی» نیست بلکه هرکس هر آن‌قدر که در توان داشته باشد می‌گذارد و حتی یک حساب مشترک پس انداز دارند.

تمایل برخی افراد به نسپردن تعهد:

در دنیای امروز بعضی انسان‌ها به این نتیجه می‌رسند که اصولا دلیلی بر پیش‌بینی و برنامه‌ریزی درازمدت برای یک رابطه وجود ندارد. چرا‌که دیدگاه و تمایلات فرد می‌تواند در طول زمان دچار دگرگونگی و تغییر شود. ازدواج قراردادی را به‌عنوان قید و بند و به زنجیر کردن یکدیگر می‌دانند. با عقیده بر این‌که جایگاه تعهد در مغز و قلب ا‌ست نباید آنرا بیرون از خود و به روی کاغذ دانست.

راهی برای تقبل نکردن مسئولیت :

با هم تفاهم دارند که هر کس مسئول خودش ا‌ست و مسئولیتی اجباری به گردن هم نمی اندازند حتی مسئولیت بچه‌دار شدن یا جدایی را به تنهایی می پذیرند.

ترس از طلاق :

بیشترین عقیده ای که در بین افرادی که ازدواج سفید را انتخاب کرده‌اند شناخت بیشتر یکدیگر ا‌ست یعنی دلیل شان این ا‌ست که ازدواج رسمی نمی‌کنند تا طلاق را تجربه نکنند هر کدام دوستان و اطرافیانی دارند که مطلقه هستند یا خود تجربه تلخ طلاق را داشته‌اند.

عقاید مذهبی متفاوت :

می‌گویند ما عقاید مذهبی و فرهنگی متفاوت داریم چرا باید طوری عمل کنیم که با آن مخالفیم و به آن عقیده نداریم .

فرار از اختلافات و تعارضات نسلی در خانواده :

دلیل شایع دیگر بالا رفتن سن و اختلافات با خانواده و یا درک نشدن ها و تعارضات نسلی با والدین ا‌ست که به زندگی مجردی رو می‌آورده و بدنبال ا‌ستقلال و فردیت هستند گاهی در این روند ازدواج سفید و یا هم خانگی را انتخاب می‌کنند.

تفاوت‌های ازدواج سفید با ازدواج و خانواده رسمی

تحقیقات در کشورهای غربی نشان داده ا‌ست بر خلاف تصور رایج ، هم خانگی پیش از ازدواج  نه‌تنها به پایداری ازدواج کمکی نمی‌کند بلکه آن را کاهش می‌دهد. تحقیقات دیگر نشان داده ا‌ست که افرادی که ازدواج سفید داشته‌اند.رضایت کمتری از زندگی مشترکشان نسبت‌به افرادی با ازدواج رسمی دارند داشته‌اند.و جدایی در آن‌ها بالاتر ا‌ست .

برای شروع یک زندگی مقدمات و قوانینی برای یک زوج ضرورت دارد . که گاهی نادیده گرفتن یک یا دو مورد از این پیش نیازها در زندگی موجب مشکلاتی می‌شود. مشاوران ازدواج موارد زیادی را قبل از ازدواج می سنجند از‌قبیل آمادگی های زندگی مثل آمادگی اقتصادی و مهارت‌های زندگی‌، رسیدن به بلوغ هیجانی ، داشتن سلامت روانی ، رضایت خانواده‌ها، نزدیکی مذهب و فرهنگ زوجین ، در‌نظر گرفتن سطوح تفاوتی و بسیاری از موارد مهم دیگر و فرصت چند ماهه برای آشنایی قبل از ازدواج . دختر و پسری که بدون هیچ آمادگی و یا حتی عدم تقبل مسئولیت و تعهد و رضایت و نگرش مثبت خانواده و اجتماع با هم زندگی را شروع می‌کنند زودتر به تعارض می‌رسند . 

در‌نظر بگیرید که زوجی با حمایت منابع مالی و معنوی از طرف خانواده و دوستان بعد از گذشت مراسم و عهد بستن رسمی کنار هم زندگی می‌کنند، نمی‌توانیم به‌طور قطعی خوشبختی آن‌ها را تضمین کنیم این در‌حالی‌ست که بخاطر وجود قوانین و پایبندی ها اگر تعارضی پیش آید آن‌ها راحتر هستند که مشکلات را حل یا تعدیل کنند تا اقدام برای جدایی کنند و تنها زمانی‌که مشکل غیر قابل پذیرش و حل باشد جدا می‌شوند. اما درازدواج سفید این پایبندی و قل و زنجیر و میانجی گری ها و حمایت خانواده کمتر وجود دارد و با تکرار چند تعارض براحتی جدایی را انتخاب  و بیشتر شکست و نارضایتی را تجربه می‌کنند. 

ازدواج به‌نوعی نشانه‌ای از گذار خانواده از یک نهاد کاملا اجتماعی به یک نهاد خصوصی دانست .عهد و انجام آداب ازدواج، هرکدام از زوجین را ملزم به رعایت حقوق فرد مقابل می‌کند و با پایبندی به این مسائل ا‌ست که هر شخصی در اجتماعی با نام خانواده، نقشی خاص را می‌پذیرد و به آن عمل می‌کند هر عضو خانواده‌یا هر زوج وظایف و نقشی را برعهده می‌گیرد‌. مسئولیت ها چه توافقی چه قانونی عمل و تقسیم می‌شوند. در‌حالیکه در ازدواج سفید این مسئولیت ها به شیوه قراردادی بین دو نفربا تعهد ثبات کمتری تعیین می‌شود.. بطور مثال تا زمانی‌که تمایل داشته باشند وظیفه ی تعیین‌شده را انجام می‌دهد زمانی‌که نخواهند با گفتن جمله" من مسئولیتی نسبت‌به تو ندارم" می‌تواند از هر انتظاری در نقش خود سر‌پیچی کند. در مورد تعهد زناشویی به‌دلایل مختلف نبودن مهریه یا رسمی نبودن رابطه‌یا نداشتن حق و حقوقی خیانت راحتر صورت می‌گیرد‌.

ازدواج دائم با فسخ یا طلاق  به جدایی منجر می‌گردد . در‌حالیکه ازدواج سفید آینده نا معلوم و مبهمی دارد و مشخص نیست تعهد دو طرف نسبت‌به یکدیگرتا چه زمانی ادامه‌دارد و چه تضمنی وجود دارد که طرفین به یکدیگر وفادار بمانند و هرکدام زمانی‌که اراده کنند می‌توانید از ادامه زندگی‌امتناع کنند که این موضوع  به‌ویژه در ایران ممکن ا‌ست آسیب‌های فردی و اجتماعی متعددی به‌دنبال داشته باشد که اکثرا معطوف به زنان ا‌ست. 

پیامدهای ازدواج سفید

- مسئولیت‌های تعیین نشده بطور رسمی 

- عدم تعهد بیرونی نسبت‌به‌هم 

- آسیب دیدن از لحاظ عاطفی و زمانی

- بعد از جدایی وسایل خانه و هزینه‌ها در زندگی بصورت ناعادلانه تقسیم شود.

- تحمل مکرر فشارطرد‌شدن یا مواجهه با نگرش منفی از طرف خانواده و جامعه

- از‌دست‌دادن موقعیت‌های ازدواج 

- زندگی با اضطراب و ترس از‌دست‌دادن و طرد‌شدن از طرف زوج 

- بلاتکلیفی و نبود تضمین زندگی دائمی باهم ماندن

- شروع زندگی یک زوج بدون داشتن شناخت و آمادگی های لازم برای ازدواج 

- نبودن تعهد بیرونی و حق و حقوق قانونی بعنوان زوج و خانواده

- زندگی بدون فرزند و پذیرفتن احتمال سقط اجباری یا داشتن فرزند بدون اسم و حق و حقوق یا پذیرفته نشدن کودک توسط مرد و فرزند بدون سرپرست 

- پذیرفتن عدم تضمین باهم بودن و برنامه و اهداف طولانی تعیین نشده برای این ازدواج و زندگی بدون امنیت روانی 

- وجود احتمال  بیشتر آسیب مالی و عاطفی و باج‌گیری عاطفی  و خیانت از طرف یکدیگر 

- بخاطر نبود تعهد و نبود حمایت خانواده و اجتماع در تعیین انتظارات زوجین از یکدیگر حمایت یا پایبندی کمتری در تعریف شده ا‌ست.