چگونه متوجه شوید میزان اعتماد به نفستان در چه حدی است؟

چرا اعتماد به نفس برخی افراد پایین است؟

موارد متعددی عامل کاهش اعتماد به خود محسوب می‌شوند: شرایط محیطی و بستر پرورش افراد تاثیر مهمی در پیدایش اعتماد به نفس دارد. دوران ناخوشایند کودکی، رفتار نامناسب والدین و تنش‌های موجود در مدرسه و معلمان این موهبت افراد را در سالیان شکل‌گیری آن تهدید می‌کند. افت تحصیلی و به دنبال آن سرزنش کادر مربیان و والدین در آینده او نیز تاثیر گذار خواهد بود. اغلب افراد در زندگی با بحران‌ها و شکست‌هایی مواجه می‌شوند ولی برخی از شکست‌ها مثل ورشکستگی مالی و اتفاقات ناخوشایند در روابط گاهی به حدی در زندگی افراد تاثیر منفی دارد که ادامه زندگی برایشان دشوار می‌شود، خود قبلی را نمی‌شناسند و اعتماد به نفسشان از بین می‌رود.

یک سوال متداول برای اغلب افراد، چگونگی محک‌زدن خود برای سنجش اعتماد به نفسشان است.

یکی از معتبرترین تست‌های جهانی اعتماد به خویشتن، تست اعتماد به نفس روزنبرگ است، این تست در سال 1965 پس از طراحی، مورد آزمایش دانش آموزان دبیرستانی نیویورک قرار گرفت. تکمیل و اصلاح آن جزو تست‌های ارزیابی اعتماد به نفس است. این تست با سنجش احساسات منفی و مثبت، میزان اعتماد به نفستان را معین می‌کند.

تست اعتماد کوپر اسمیت که با تغییراتی در نظر دیموند و راجر طراحی شد هم برای ارزیابی احساسات شخصی به کار می‌رود که 8 سوال از 58 سوال آن مختص دروغ‌سنجی است.

سنجش اعتماد به خود در بسیاری از زمینه‌ها در جهت پذیرفتن و استخدام افراد امری مهم و ارزشمند است؛ از این رو پرسشنامه‌های تخصصی اعتماد به نفس در زمینه‌های مختلف هم چون تست اعتماد به نفس سازمانی، تست اعتماد به نفس ورزشی و … طراحی و تدوین شده است.

آیا شما می‌دانستید اعتماد به نفس انواع مختلفی دارد! در مکالمات روزمره عنوان می‌کنیم که فردی اعتماد به نفس بالایی دارد، اما کدام نوع از اعتماد به نفس وی بالاست؟

انواع اعتماد به نفس

اعتماد به نفس رفتاری، اعتماد به نفس احساسی- عاطفی و اعتماد به نفس روحی و معنوی.

اعتماد به نفس رفتاری

این اعتماد به خود در طرز رفتار و اندیشه شما در رابطه با فعالیت‌ها و امور زندگی ظاهر می‌شود. کسی که اعتماد به نفس دارد «می‌تواند» همه یا اغلب کارها را انجام دهد. ممکن است حتی کاری سخت و دشواری هم باشد، ولی با باور اینکه «من می‌توانم» به جلو می‌رود و تمام تلاش و رفتار او به گونه‌ای است که باور دارد به تمام آرزوهایش می‌رسد.

این نوع اعتماد به خویشتن، همان نوعی است که اگر فردی آن را داشته باشد، با تعریف و تمجید در جامعه مواجه می‌شود. اعتماد به نفس رفتاری در قالب اعتماد به نفس مهارتی، اعتماد به نفس ذهنی و اعتماد به نفس شجاعتی ظاهر می‌شود.

اعتماد به نفس مهارتی

این شکل از اعتماد، تنها به داشتن مهارت و تخصص در کاری تعریف نمی‌شود بلکه مهم‌تر از آن اقدام و شروع در انجام کاری است و در مقابل، نداشتن ترس برای اقدام به کاری به معنای داشتن اعتماد به نفس است.

اعتماد به نفس ذهنی

بسیاری از افراد استعداد و توانایی انجام خیلی از امور را دارند و حتی شاید آرزوی انجام و رسیدن به کارهایی را هم داشته باشند که دستیابی به آن‌ها میسر است، اما به علت نداشتن اعتماد به نفس ذهنی و باور به توانایی خود از انجام آن سرباز می‌زند و با نداشتن این نوع اعتماد و نگاه به دیگران افسوس می‌خورند. برای مثال شخصی بسیار علاقه دارد که خواننده شود و ویژگی برتر برای خواننده شدن یعنی صدا خوب را داراست؛ ولیکن به توانایی و استعداد خویش باور ندارد و حتی قادر نیست فکر کند که این صدا برای خواننده شدن از امتیاز ویژه‌ای نیز برخوردارست.

اعتماد به نفس شجاعتی

گاهی شما با وجود داشتن اعتماد از نوع مهارتی و ذهنی باز در شروع یک کار تعلل و امتناع می‌ورزید، در حالی که مهارت و تخصص لازم را دارا هستید و در ذهن خود به این باور رسیده‌اید که می‌توانید آن کار را انجام دهید. ترس از عدم موفقیت، انتقاد و شکست از عواملی است که این اعتماد به نفس را پایین می‌آورد؛ هرچند که شما تمام توانایی‌های عملی و ذهنی را داشته باشید.

اعتماد به نفس احساسی-عاطفی

کسی که از این نوع اعتماد به نفس برخوردار باشد به راحتی می‌تواند احساسات و عواطف خویش را کنترل کند. او از احساسات خود با‌خبر بوده و می‌داند کی و کجا چگونه رفتار کند یا چگونه احساسات خویش را بروز دهد. چگونه روابط صمیمی با دیگران داشته باشد و بتواند آن را در شرایط دشوار، رنج و سختی حفظ کند.

اعتماد به نفس روحی و معنوی

این اعتماد به نفس منوط به باور و طرز فکر فرد در رابطه با جهان هستی و آفرینش است. کسی که جهان، آفرینش و زندگی را باور دارد و در افکار خویش به آن‌ها اطمینان و اعتقاد دارد؛ یعنی به اعتماد به نفسی رسیده که آگاه است زندگی عبث و بیهوده نیست و هدف و مقصدی در آن هست. این باور به او کمک می‌کند که خویش را در ناملایمات زندگی نبازد و همواره در‌صدد آن باشد که بهترین زندگی را برای خود رقم بزند.

ویژگی‌های افراد دارای اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یکی از عوامل مهم موفقیت افراد است. انسان‌های موفق معمولاً افرادی هستند که اعتماد به نفس بالایی دارند و در مقابل افراد فاقد اعتماد به نفس معمولاً افرادی شکست‌خورده و ناامید هستند که غالباً هیچ موفقیت چشمگیری در زندگی خود نداشتند و نمی‌توانند از توانایی‌ها و ظرفیت‌های خویش بهره ببرند.

توانایی تصمیم‌گیری صحیح

افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند در هر موقعیتی می‌توانند بهترین تصمیم را بگیرند. داشتن توانایی تصمیم‌گیری یک قابلیت بسیار ارزشمند در زندگی است. شک داشتن و دودلی در انجام امور مختلف باعث سهل انگاری، تأخیر در انجام کارها و عدم پیشرفت می‌شود. افراد فاقد اعتماد به نفس اصولاً توانایی تصمیم‌گیری صحیح در زندگی خود را ندارند و برای کوچک‌ترین تصمیمات هم  باید مشورت بگیرند و به تنهایی قادر به اداره امور خود نیستند و در موقعیت‌های بحرانی خود را می‌بازند.

همواره به دنبال یادگیری هستند

افراد دارای اعتماد به نفس دائماً به دنبال کسب مهارت جدید هستند. این کسب مهارت می‌تواند در  مورد هر موضوعی باشد. این افراد می‌دانند افزایش سطح آگاهی در امور مختلف به آن‌ها کمک می‌کند که بتوانند سطح اعتماد به نفس خود را بالا نگه دارند و این توانایی را به آن‌ها می‌دهد که بتوانند در امور مختلف اظهار نظر صحیحی داشته و با اطمینان کامل، دانش و آگاهی در زمینه‌های مختلف، افراد دیگر را هم راهنمایی کنند. در حالی که افراد فاقد اعتماد به نفس چون فکر می‌کنند هیچ گاه موفق نمی شوند هرگز به دنبال کسب مهارت جدید هم نیستند و هیچ قدمی هم برای آگاهی و کسب دانش بیشتر بر نمی‌دارند.

افکار مثبت دارند

افراد مثبت‌گرا معمولاً اعتماد به نفس بالایی هم دارند. این افراد حتی در بدترین شرایط، همیشه به زندگی و آینده امید دارند و به جای سرزنش و یا تحقیر خود سعی می‌کنند مشکل را حل کنند. هیچ‌گاه خود را مقصر اصلی اتفاقات ناگوار نمی‌دانند و دائماً به دنبال بهترین راه‌حل‌ها هستند. این افراد همواره نیمه پر لیوان را می‌بینند و به دنبال جنبه‌های مثبت اتفاقات هستند و از افکار منفی و ناخوشایند دوری می‌گزینند. آن‌ها افکارشان را درگیر شرایط و موقعیت‌های نابهنجار نمی‌کنند. در مقابل، ذهن افراد فاقد اعتماد به نفس سرشار از افکار منفی است، همیشه ناامیدند و شرایط نابهنجار را از آنچه که هست بسیار بدتر جلوه می‌دهند و حتی در اتفاقات مثبت هم به دنبال جنبه‌های منفی موضوع می‌گردند.

خودشان را دوست دارند

افراد دارای اعتماد به خویش در همه شرایط ابتدا خود را در نظر می‌گیرند. این افراد برای دیگران هم ارزش زیادی قائلند؛ اما در درجه اول به منافع و احساسات توجه دارند و اولویت اصلی‌شان خودشان هستند و تمامی تلاش خود را برای بهتر کردن حال خود انجام می‌دهند و همواره در تلاشند که موقعیت‌های بهتری را برای خود بیافریند. افرادی که اعتماد به نفس ندارند، خودشان را هم دوست ندارند و به خود اهمیت نمی‌دهند و از آنجایی که فکر می‌کنند هیچ گاه نمی‌توانند انسانی موثر و مفید باشند برای دستیابی به موقعیت‌های اجتماعی بهتر تلاش نمی‌کنند.

همواره به دنبال چالش‌اند

افراد دارای به اعتماد به نفس از یکنواختی و سکون در زندگی بیزارند و همواره خود را در معرض انواع و اقسام چالش‌ها و شرایط خاص قرار می‌دهند؛ زیرا با پیروزی و غلبه بر چالش‌ها اعتماد به نفس افزایش می‌یابد و موفقیت‌های بزرگ با کسب موفقیت‌های کوچک حاصل می‌شود. در مقابل، پویایی و تلاش برای موفقیت و غلبه بر چالش‌ها در زندگی افراد فاقد اعتماد به نفس، بسیار پایین است. این افراد خواهان زندگی آرام و بدون دغدغه هستند که بر مبنای آن معمولاً پیشرفت قابل‌توجهی هم ندارند.

بهانه‌تراشی نمی‌کنند

افراد دارای اعتماد به نفس تمام مسئولیت زندگی خود را می‌پذیرند و هیچ بهانه‌ای برای انجام کارها و پیشبرد برنامه‌هایشان ندارند و خود تعیین‌کننده سرنوشت خود هستند. شرایط هیچ تاثیری بر روند پیشبرد اهدافشان ندارد و همیشه با تمام قوا برای دستیابی به اهدافشان می‌جنگند. در مقابل افراد فاقد اعتماد به نفس دائماً برای انجام کارها بهانه‌تراشی می‌کنند و کوچک‌ترین مشکل آن‌ها را از حرکت باز می‌دارد و برای عدم انجام کار همیشه بهانه‌ای به ظاهر قانع‌کننده دارند و همین امر از پیشرفت آن‌ها جلوگیری می‌کند. سرنوشت این افراد تحت تاثیر شرایط مختلف قرار می‌گیرد و خود هیچ نقش تعیین‌کننده‌ای ندارند.

از تحقیر کردن بیزارند

کسی که به خود اعتماد دارد، افراد دیگر را مسخره و یا تحقیر نمی‌کند. این رفتاری است ناشی از عدم اعتماد به نفس. افراد ضعیف و سست اراده همواره به دنبال نقاط ضعف دیگران هستند و با تخریب افراد به دنبال بهتر جلوه‌دادن خود هستند، در حالی که کسی که اعتماد به نفس دارد خود را قدرتمند دانسته و نیازی به تخریب و تحقیر دیگران ندارد و همیشه خود را ثابت می‌کند.