آرامش در طوفان

چگونه در زمان بحران بر خود مسلط باشیم؟

انسان با توجه به شرایط روحی و محیطی، گاه در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که کنترل رفتارش دشوار می‌شود. زندگی به‌طور مداوم تغییر می‌کند و در بسیاری از مواقع هم این تغییر، ناگهانی و غیرقابل‌پیش‌بینی ا‌ست. در چنین شرایطی که احتمالا بحرانی، پیچیده و مبهم ا‌ست، بیشتر افراد ذهنشان قفل می‌شود و نمی‌توانند درست تصمیم بگیرند یا واکنش مناسبی داشته باشند.

در‌حقیقت حفظ آرامش در زمانی‌که شرایط نرمال نیست، کار ساده‌ای به‌نظر نمی‌آید و مدیریت خود و احساسات می‌تواند سخت و غیر‌ممکن جلوه کند.

 بحران‌ها غیر‌قابل‌اجتناب هستند‌.و همه‌ی ما هم در معرض این طوفان ترس و دلشوره قرار گرفته‌ایم و قطعا تجربه‌ی آخرمان هم نخواهد بود.

 بحران به یکی از اساسی‌ترین نیاز‌های ما‌، یعنی نیاز به امنیت‌ یورش می‌آورد. احساس ناامنی‌ جسمانی یا روانی‌ می‌تواند هم در ما احساساتی مانند ترس و وحشت را برانگیزد. اما راز اصلی برای پشت‌ سر گذاشتن این‌گونه فشارها چیست؟

حفظ آرامش در شرایط بحرانی

برای حفظ آرامش در چنین شرایطی، باید مدیریت رفتار در شرایط بحرانی را بلد باشیم و از رخداد این اتفاقات با آمادگی و برنامه‌ریزی قبلی جلوگیری کنیم یا آن را به حداقل برسانیم. هر‌چه برای بحران آماده‌تر باشیم، در صورت وقوع، پاسخمان موثرتر خواهد بود.

 با توسعه‌ی تاب‌آوری و یادگیری نحوه‌ی مدیریت فشار روحی قبل از ایجاد آن و درک این‌که چه بحرانی می‌تواند در زندگی ما تاثیر بگذارد و ترسیم راهکارهایی برای مقابله و برنامه‌ریزی برای چگونگی رهایی از آن می‌توان در هنگام رخداد یک فاجعه، آرامش بیشتر، قضاوت صحیح‌تر و واکنش بهتری داشت.

قبل از وقوع بحران چه کنیم؟

قبل از وقوع هر بحرانی باید به شناسایی خطرات اصلی و همچنین فاجعه‌ی بزرگ احتمالی فکر کنیم و در‌نظر داشته باشیم که چه شرایطی می‌تواند به یک بحران تبدیل شود. بعد از آن برنامه‌ی بحران خود را تهیه کنیم تا بدانیم که چگونه به هر مرحله‌ی بحران پاسخ خواهیم داد. در‌نهایت هم باید یک برنامه‌ برای بهبودی کامل ترتیب دهیم تا پس از شرایط بحرانی، وضعیت را به حالت اولیه و معمول برگردانیم.

بسیاری از پژوهشگران معتقدند با وجود اضطراب و ا‌سترسی که در زندگی گریبانگیر ما‌ست، ضروری ا‌ست که راهکارهایی را برای باز‌پس‌گیری آرامش پس از هر شرایط بحرانی مد‌نظر داشته باشیم. 

زندگی تماما راجع به آرامش ا‌ست. ما می‌توانیم تمام چیزهایی را که می‌خواهیم در زندگی‌ داشته باشیم، اما اگر نتوانیم در درونمان به آرامش دست پیدا کنیم به‌هیچ‌وجه نمی‌توانیم زندگی پربار و شادی داشته باشیم. 

تحقیقات هاروارد در مورد حفظ آرامش در بحران

تحقیقاتی که در مدرسه‌ی بازرگانی هاروارد انجام‌شده نشان می‌دهد اکثر ما راه اشتباهی را برای حفظ آرامش و خونسردی خود در شرایط بحرانی انتخاب می‌کنیم. 

بسیاری از افراد هنگام وقوع بحران می‌خواهند خود را وادار کنند که آرامش داشته باشند و کنترل احساساتشان را از دست ندهند، اما این تحقیقات نشان داد کسانی که از نتایج چالش‌برانگیز بحران‌ها ا‌ستقبال می‌کنند، به‌طوری‌که حتی فکرِ غلبه بر این چالش‌ها آن‌ها را هیجان‌زده می‌کند، خیلی بهتر از افرادی عمل می‌کنند که خودشان را وادار می‌کنند تا خونسرد بمانند..

تلاش برای حفظ آرامش نتیجه معکوس دارد!

«آلیسون وودبروکس»، ا‌ستاد دانشگاه کسب‌و‌کار هاروارد می‌گوید: «آدم‌ها به‌صورت غریزی فکر می‌کنند که تلاش برای حفظ آرامش، بهترین راه برای برطرف‌کردن اضطراب ا‌ست، ولی این کار نه‌تنها دشوار، بلکه اصولا بی‌نتیجه ا‌ست. زمانی‌که مردم مضطرب هستند‌.و تلاش می‌کنند آرام بمانند، تمام مدت در‌حال فکر‌کردن به پیامدهای بدی هستند‌.که می‌تواند اتفاق بیفتد؛ ولی افرادی که از چالش‌ها ا‌ستقبال می‌کنند به اتفاقات خوبی که می‌تواند اتفاق بیفتد، می‌اندیشند. 

تبدیل اضطراب به هیجان 

حفظ خونسردی، تمرکزِ حواس و کارآمدی، هنگامی‌که تحت فشار قرار گرفته‌ایم، همه و همه به نگرش ما برمی‌گردد. انسان‌هایی که می‌توانند با موفقیت از پسِ بحران‌های زندگی برآیند، کسانی هستند‌.که می‌توانند احساسات خود را در جهتی که دوست دارند‌، به‌ پیش ببرند. در‌واقع آن‌ها اضطراب را به انرژی و هیجان تبدیل می‌کنند و از هر تهدید فرصتی می‌سازند.»

در زندگی چیزهای زیادی وجود دارد که ما هیچ کنترلی بر آن‌ها نداریم؛ با‌این‌حال در برابر آن‌ها واکنش نشان می‌دهیم. اما بهتر ا‌ست تمرکزمان را از مواردی که هیچ کنترلی بر آن‌ها نداریم، برداریم و مسئولیت چیزهایی را بر عهده بگیریم که کنترلشان در اختیار ما‌ست. 

چطور کنترل امور را در دست بگیریم؟

زمانی‌که مسئولیت چیزی را می‌پذیریم، یعنی کنترل همه‌چیز را به‌دست می‌گیریم و هنگامی‌که کنترل را در دست داشته باشیم، در آرامش‌خواهیم بود زیرا به‌خوبی درک می‌کنیم که این اتفاق به‌خاطر تصمیمی ا‌ست که خودمان گرفته‌ایم. 

وقتی مسئولیت‌پذیر هستیم می‌توانیم تغییر کنیم، پیشرفت کنیم، کارها را متفاوت انجام دهیم و مهم‌تر از همه‌، آرامش پیدا کنیم. برای این‌که در روند اصلاح امور قرار داشته باشیم نباید خیلی به‌خودمان سخت بگیریم. 

هیچ‌کس کامل نیست

هیچ‌کس بی عیب و نقص نیست و حتی موفق‌ترین و شاد‌ترین آدم‌ها نیز گاهی مرتکب اشتباهات بزرگی می‌شوند. در چنین مواقعی، خودخوری راه‌حل بسیار دم‌دستی و رایج میان انسان‌ها‌ست؛ ولی یادتان باشد با خودخوری هیچ‌وقت هیچ مشکلی حل نمی‌شود و مطمئنا این کار تأثیری در آرام‌کردنِ شما نخواهد داشت.

 قابلیت کنترل احساسات و حفظ آرامش، هنگامی‌که تحت فشار قرار گرفته‌ایم، مستقیما با عملکرد ما در ارتباط ا‌ست. 

در طی آزمایشی که بیش از یک میلیون‌ نفر در آن شرکت داده‌شده بودند مشخص شد که نود درصد کسانی که عملکرد خوبی دارند‌، در کنترل احساسات خود در شرایط ا‌سترس‌زا مهارت زیادی دارند و همین امر به آن‌ها کمک می‌کند که خونسردی خود را حفظ کنند. 

تکنیک عملی برای خودکنترلی در شرایط بحرانی

در شرایط بحرانی که از لحاظ روحی در فشار هستیم و شاید نتوانیم درست فکر کنیم و راهکار‌ها را به‌کار ببندیم، تنها تکنیک عملی، تکنیک «من‌، ما» ا‌ست که از حروف اول این جملات ساخته شده: «مکث کنید»، «نفس عمیق بکشید»، «مشاهده‌گر باشید» و «آرامش پیدا کنید». 

به‌کاربردن این تکنیک از تنش رفتاری جلوگیری کرده و کمک می‌کند دوباره خود‌کنترلی‌مان را به‌دست بیاوریم و بتوانیم برای ادامه‌ی مسیر بهتر فکر و عمل کنیم. وقتی واقعیت‌ را درک کردیم و افکار خود را سروسامان دادیم، زمان آن رسیده که موقعیت را در دستان خود بگیریم و به‌موقع وارد عمل شویم. 

هر چقدر اصلاح اشتباهات خود را به تعویق بیندازیم، فقط آشفته‌تر می‌شویم. در‌حالی‌که اگر انرژی خود را صَرف اصلاح امور کنیم، هم احساس قدرت ببیشتری می‌کنیم و هم حواسمان از دلشوره و خودخوری بیهوده پَرت می‌شود. 

از تحقیقات مدرسه‌ی بازرگانی هاروارد همین را یادتان باشد که وقتی برای غلبه بر چالشِ پیش‌رو از خود اشتیاق نشان می‌دهید، عملکردتان به طرز چشمگیری بهبود می‌یابد. 

مدیتیشن و مایندفولنس

مدیتیشن هم یکی از بهترین راهکارهای رسیدن به آرامش ا‌ست که علم تا‌کنون به آن دست یافته ا‌ست. طبق پژوهش‌های علمی بسیاری که در این زمینه انجام‌شده ا‌ست یکی از موثرترین راه‌ها برای زندگی با آرامش، یادگیری مهارت زندگی در لحظه ا‌ست که به آن «مایند‌فولنس» یا ذهن‌‌آگاهی می‌گویند.

 هنگامی‌که در لحظه حال زندگی می‌کنید، در یک حالت ذهن‌آگاهی به سر می‌برید و دیگر غرق در افکارتان نیستید، بلکه می‌توانید ناظر و مشاهده‌گر افکارتان باشید و بینید که افکارتان چگونه در جریان هستند‌.

 زمانی‌که در لحظه‌ی حال زندگی می‌کنید، می‌توانید تصویر بزرگ‌تری از شرایط را به‌وضوح ببینید و دیدگاه‌های جدیدی را درباره‌ی مشکلات و موانعی که در زندگی‌تان با آن‌ها روبه‌رو هستید، به‌دست بیاورید. 

همچنین تحقیقات نشان می‌دهند که ذهن ما تفاوت واقعیت و تصور را نمی‌فهمد. به‌همین دلیل پیشنهاد می‌شود که برای رسیدن به آرامش، از این امکان بهره بگیرید.کافی ا‌ست به یک چیز خوب، شرایط، موقعیت‌ و ... که دوست دارید فکر کرده و در ذهنتان وجودش را تصور کنید.

 یک تمرین پنج دقیقه‌ای تجسم، روی کاهش ا‌سترس و افزایش آرامش شما تاثیر زیادی دارد. اگر برای‌تان سخت ا‌ست که تجسم کنید چه اتفاقی قرار ا‌ست بیفتد، می‌توانید از خودتان دو سوال ساده بپرسید: بدترین اتفاقی که می‌تواند رخ دهد چیست؟ آیا چنین موضوعی پنج سال بعد نیز همین‌قدر برایم اهمیت دارد؟ پاسخ‌ دادن به این سوالات باعث می‌شود که از اندیشیدن به افکار پوچ و مخرب دست بردارید.

هرگاه دچار بحران می‌شوید یا در فشار روحی قرار می‌گیرید کافی ا‌ست کمی مکث کنید و از جریان زندگی فاصله بگیرید، اقدامات ذکر‌شده را انجام دهید و زمانی‌که دوباره احساس آرامش کردید، بلند شوید و به زندگی خود ادامه دهید.