فاطمه برزگر |
1403/01/02 |
فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند تحلیل روان‌شناختی فیلم عامه‌پسند
تحلیل روان‌شناختی فیلم عامه‌پسند از برترین فیلم‌های سینمایی در سال گذشته‌ی ایران و جهان
چیزی تحت عنوان بهترین فیلم وجود ندارد و بهترین یا بدترین بودن معیاری نسبی است؛ بدین‌معنی که از دید هر شخص یا گروهی متغیر است. انسان‌ها هر یک از شخصیت و دیدگاه‌های منحصر‌به‌فردی برخوردارند. عواملی نظیر سنوخ روانی، طرحواره‌ها و نظام ارزشی در ذهن هر فردی با دیگری هم دستخوش تفاوت است. چه بسیار دیده شده‌اند فیلم‌هایی که توانسته‌اند توجه تماشاگران را به خود جلب کنند، اما نظر گروه‌های خاص را خیر. علت آن است که هر مخاطبی به مولفه‌ی به‌خصوصی در فیلم توجه می‌کند که به نوعی دغدغه‌ی اوست. علاوه بر این، یک فیلم دارای مولفه‌های گوناگونی است و وقتی می‌گوییم یک فیلم بهترین فیلم است، باید ازگوینده بپرسیم که به کدام مولفه‌ها در فیلم توجه کرده است؟ به لحاظ فرمیک؟ به لحاظ تکنیک؟ از نگاه روان‌شناختی؟ جامعه‌شناختی؟ تاریخی یا میزان تاثیر‌گذاری در سایر ابعاد؟ ملاک ما هم برای تحلیل این دو فیلم و استفاده از صفت بهترین برای توصیف آن‌ها میزان عمق روان‌شناختی آن‌هاست؛ آن چیزی که عموما «حرفی برای گفتن» نامیده می‌شود.
فیلم سینمایی «عامه‌پسند»/ چرا عامه‌پسند، عامه‌پسند نبود؟
نام فیلم عامه‌پسند ممکن است مخاطبین را به‌یاد فیلم «پالپ فیکشن» به‌کارگردانی «کوئنتین تارانتینو» بیندازد؛ اما به‌لحاظ مضمون به کلی با آن متفاوت است.
فیلم «عامه‌پسند» تصویری آشنا را برای ساکنین جوامع جمع‌گرا به روی پرده آورد. تلاش چشم‌و‌گوش‌بسته برای شبیه دیگران شدن و شبیه دیگران ماندن سرمنشا اصلی مشکلاتی است که «فهیمه» (با ایفای نقش سیمین معتمدآریا) در طول فیلم عامه‌پسند با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. در‌واقع جاماندگی از خود، نه فقط فهیمه، بلکه شخصیت مقابل وی یعنی افسانه (با ایفای نقش باران کوثری) را نیز به انحطاط می‌کشاند.
این تلاش چشم‌و‌گوش‌بسته و کورکورانه که عرف اجتماعی یا عرف‌گرایی نامیده می‌شود هر‌دو شخصیت فیلم عامه‌پسند را که در نقطه‌ی تضاد با یکدیگر قرار دارند، مشغول کرده است. هر‌دو به یک اندازه از عارضه‌های یکدست‌سازی اجتماعی هستند. اما با اتخاذ دو سبک مقابله‌ای متفاوت.
اصلی‌ترین عامل برهم‌زننده‌ی سلامت روان
در روانشناسی رویکرد‌های گوناگونی وجود دارد که هر کدام از یک زاویه به انسان و چگونگی ابتلای وی به اختلالات گسترده می‌پردازند که در بسیاری موارد در مقابل هم قرار می‌گیرند؛ اما همه‌ی این رویکرد‌ها یا بهتر است بگوییم اصلی‌ترین رویکرد‌های روانشناسی (حدودا 300 رویکرد درمانی وجود دارد) در این امر توافق دارند که اصلی‌ترین عامل برهم‌زننده‌ی سلامت روان جمع‌گرایی افراطی است.
می‌خواهم از نیرو‌یی اجتماعی صحبت کنم که به حدی توانمند است که می‌تواند حتی بر قوانین رسمی، دستگاه قضایی و قانون اساسی نیز تاثیر بگذارد؛ به این معنی که فرد به‌دلیل طرد‌نشدن و پذیرفته‌شدن توسط اکثریت، تمایلات درونی و خود واقعی‌اش را انکار می‌کند.
عرف اجتماعی یا سایه جمعی
عرف اجتماعی به مجموعه‌ی قوانینی اطلاق می‌شود که می‌تواند تا حدودی از پایه‌ی منطق برخوردار باشد که نسل‌در‌نسل انتقال‌یافته و به‌ندرت دستخوش تغییرات بنیادی می‌شود و اصلی‌ترین مفهوم در فرگشت اجتماعی است.
عوامل فرهنگی و رویداد‌های سیاسی و اجتماعی بر این مفهوم جمعی اثر‌گذار است، اما به‌طور کلی شالوده‌ی اصلی معارف اجتماعی مفهومی است که «کارل گوستاو یونگ»، بنیان‌گذار روانشناسی تحلیلی، تحت عنوان «سایه‌ی جمعی» مطرح کرد.
یونگ یکی از طبقه‌بندی‌های ذهن بشر را سایه می‌نامد؛ بدین‌معنی که جنبه‌های ناخوا‌سته و منفی هر فردی توسط وی سرکوب شده، اما از بین نمی‌روند، بلکه در ناخودآگاه او قرار گرفته و از آگاهی فرد خارج شده و به بیرون فرافکنی می‌شوند.
یونگ این نیمه‌ی تاریک وجود را که محل قرار‌گیری جنبه‌های ناخوا‌سته‌ی فرد است سایه نامید و بر این باور بود که این صرفا افراد نیستند که از سایه‌ی اجتماعی برخوردارند، بلکه گروه‌ها و جوامع نیز دارای جنبه‌های پنهان و نادیده‌گرفته‌شده‌ای هستند.که سایه‌ی جمعی نامیده می‌شود؛ یعنی مجموع اخلاقیاتی که جمیع افراد جامعه بر آن توافق دارند و بدون دلیل منطقی با آن به جدال و ستیزه برخا‌سته و بدون این‌که خودشان متوجه شوند، نسبت‌به آن حب و بغض دارند.
ارزش زن طبق عرف جامعه
عرف اجتماعی همه‌ی مفاهیم را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. برای مثال، در جامعه‌ای که زن فقط تحت‌عنوان نقش همسری تعریف و ارزش‌گذاری می‌شود یا شایستگی جسمانی او وابسته به توانایی فرزند‌آوری است.
در این‌جامعه یک زن در جایگاه خود و به‌عنوان یک زن دیده نمی‌شود، صدایش شنیده نمی‌شود و عقایدش جدی گرفته نمی‌شود. حال اگر این زن از شوهرش نیز جدا شود، بیش‌از‌پیش نامرئی خواهد شد. علاوه بر این، مطابق با چنین عرفی، یک زن در صورت یائسگی همه‌ی منزلت اجتماعی‌اش را از دست داده و با بالا‌رفتن سن احساس زایندگی خود را از دست می‌دهد؛ همان چیزی که بحران میانسالی نامیده می‌شود.
زن علیه زن
زن علیه زن هم پدیده‌ای خاص جوامع شرقی است؛ کنشی که موتور محرکه‌ی اصلی آن حسادت زنانه است. این موضوع به وضوح طی چند سکانس از جمله سکانس ملاقات یکی از آشنایان فهیمه با او در بوتیک لباس‌فروشی و در سکانس افتتاحیه‌ی کافه در فیلم دیده می‌شود.
در شمایلی که از زن ایرانی در اذهان عمومی جا افتاده، حسادت زنانه مانند عضوی از بدن وی همیشه همراه اوست، با او زاده می‌شود و گویی در بافت ژنتیکی او قرار گرفته است. هرچند که این تصور آن‌قدرها هم بیراه نیست؛ اما چرا بیراه نیست؟
علت حسادت زنانه
علت حسادت زنانه ریشه در تادیب و تربیت آنان دارد. این زنان زمانی‌که دختر‌بچه‌ای کوچک بوده‌اند برای رقابت و بهترین بودن تشویق شده و آموخته‌اند به‌عنوان کالایی که روزی باید خریداری شوند خود را تبلیغ کنند.
علاوه بر این، عدم امنیت ناشی از محدودیت‌هایی که در طول زندگی با آن مواجه شده‌اند و جامعه‌ی مرد‌سالار برایشان ایجاد کرده موجب کاهش و عدم اعتماد‌به‌نفس عمیق و پذیرفتن ناتوانی به‌عنوان یک اصل منطقی و طبیعی در آنان شده است.
نوجوانی و هویت‌یابی
شما زمانی بهتر یاد می‌گیرید که کمتر یاد بگیرید
6 فیلم، 6 جهان
مدیریت رابطه با خودشیفته‌ها
ویژه نامه نوروزی مجله موفقیت، شماره 447
ویژه‌نامه‌ی نوروزی مجله موفقیت با حال‌‌و‌هوایی بهاری و در 100 صفحه به همراه مطالبی جدید، جذاب و خواندنی منتشر خواهد شد. در ویژه‌نامه نوروزی، علاوه بر بخش‌های ثابت مجله‌ی موفقیت که شامل بخش های کار، زندگی و پلاس است، حدود 30 صفحه مطالب ویژه‌ی نوروز خواهیم داشت که متناسب با روزهای سال نو همراه مخاطبان خواهد بود تا در تعطیلات عید بتوانند از خواندن آن لذت ببرند.در ویژه‌نامه عید نوروز هدیه‌ای ویژه هم به صورت فایل صوتی و تصویری و فقط برای خریداران ویژه نامه نوروزی موفقیت طراحی و تولید شده که می توانید از آن بهره ببرید.البته عیدی ما به شما ارسال پستی رایگان این ویژ‌ه‌نامه به سراسر ایران خواهد بود.مطالب اختصاصی نوروز در ویژه نامه نوروزی موفقیت اولین عید‌دیدنی نوروز 1403/ روایت رویارویی یک انسان با آدمک روانش بچه‌ها پاشین؛ مهمون داریم!/ پذیرایی عید با چاشنی طنز از دو توریست خارجی در ایام نوروز سالِ نو، منِ نو / تغییر، بهبود و موفقیت نیاز به پشتکار دارد هیچ آگاه‌شدنی بدون درد نیست! / گفت‌و‌گو با «سارا همتی»، بازیگر جوانی که به تازگی سرطان را شکست داد نوروز فنلاندی/ نوروز ما و نوروز آن‌ها فیلم روان‌شناسان یا روان‌فیلمسازان؟ / معرفی فیلم های روانشناسی برای دوستداران روان‌شناسی کتابِ‌ خوب بخوانیم / راهنمای مطالعه کتاب در روزهای نوروز حافظ شیرازی مصنوعی! / اولین گفت‌وگوی تاریخ با حافظ شیرازی تعطیلاتی خوش با تغذیه‌ی سالم / در ایام عید نوروز از جسم خود مراقبت کنیم (چطور در تعطیلات تغذیه سالم داشته باشیم) مدیریت زمان در سال جدید/ ترفندهای علمی زمان­سنجی عالی از کتاب «کِی» نوشته دنیل اچ پینکجدول ویژه و متفاوت مخصوص دورهمی‌های عید با هدیه ویژهبخش زندگی مجله‌ی موفقیتبخش زندگی مجله‌ی موفقیت هم مثل همیشه به مطالبی با زمینه‌ی روان‌شناسی، خودشناسی، سواد رابطه و ... پرداخته است. مطالب بخش زندگی به‌گونه‌ای طراحی و تالیف می‌شوند که برای تمام اقشار و مخاطبان قابل‌فهم باشند و چه متخصصان این علم و چه دوستدارانش بتوانند بهره‌ی کافی را از آن‌ها ببرند.در بخش زندگی مجله موفقیت این مقالات برای خوانندگان فهیم مجله موفقیت آماده شده اند: روان‌تحلیلی و سلامت روانی/ 16 نشانه‌ی سلامت روان از دیدگاه نانسی مک‌ویلیام روان‌شناسی تجمل‌گرایی/ تجزیه و تحلیل رفتار افرادی که تمایل به خرید کالاهای گران قیمت دارند نیاز به تفریح / کوچک‌ترین رفتار پدر و مادر ممکن است بزرگ‌ترین تاثیرات را بر فرزندشان بگذارد بُکُش و خوشگلم کن!/ بررسی دلایل گرایش افراطی به عمل‌های زیبایی دی شد و بهمن گذشت، وقت نوشتن رسید!/ سه تکنیک کاربردی نوشتاردرمانی برای ایجاد تغییر در سال جدید آرامش در طوفان/ چگونه در زمان بحران بر خود مسلط باشیم؟ جلوی ضرر رو از هر جا بگیری منفعته! / خطای EOC یا سوگیری «تعهد به خطا» با یک ‌دنده پیش نروید!/ درباره‌ی وضعیت «بودن» یا «انجام» چه می‌دانید؟ تربیت با AI / هوش مصنوعی، پلی میان تربیت مدرن و سنتی عیدِ آدم کجاست؟/ تجربه ی مادرانگی روزی که می‌خواستم زنده بمانم/ تجربه‌ی بیماری هر مهاجر قصه‌ای دارد/ چند روایت از چند مهاجر جایی به جز خانه / چرا نوجوانان دوست دارند ساعت‌های زیادی را خارج از خانه سپری کنند؟ پنج بذر برای مدیریت رفتار/ چطور با پرورش هوش‌هیجانی، پرخاشگری را در نوجوانم کاهش و سازگاری را افزایش دهم؟ کودک کتابخوان / عوامل موثر بر عشق به مطالعه در کودکبخش کار مجله‌ی موفقیتبخش کار مجله‌ی موفقیت در سال‌های اخیر عموما به مسائل مربوط به داستان برندهای مختلف، کسب‌و‌کار، نیروی انسانی، بازاریابی و فروش، اصول مذاکره، مدیریت و سواد مالی و ... می‌پردازد. در این شماره هم با مقالاتی از این دست در اختیار خوانندگان موفقیت خواهد بود:• نتفلیکس؛ ماراتن فیلم و سریال در خانه/ مدل‌های کسب‌وکار به سبک نتفلیکس• محصولات عالی هم شکست می‌خورند! / روش‌های بازاریابی و فروش ویژه‌ی کسب‌و‌کارهای خانگی• تاثیر بیوریتم بر رفتار سازمانی / توصیه‌هایی عملی برای مدیران در جهت بهینه‌سازی عملکرد کارکنان بر اساس بیوریتم• مخاطبان باهوشند! / از کمپین خوب تبلیغاتی تا خودزنی به وسیله‌ی آمارسازی• اطلاعات مهم است! / 4 مدل اطلاعاتی در مذاکره براساس پنجره‌ی «جو – هری»• انسانِ واقعی، هوشِ مصنوعی/ نکاتی پیرامون هوش مصنوعی و منابع انسانیبخش پلاس مجله‌ی موفقیتدر بخش پلاس این شماره مجله موفقیت میزبان دو زن موفق در دو عرصه‌ی متفاوت بوده‌ایم؛ زنانی که توانسته‌اند علی‌رغم محدودیت‌های موجود، راهشان را به سوی موفقیت باز کنند و در حیطه‌ی تخصص خود بدرخشند.همچنین بخش‌های ثابت بخش پلاس موفقیت که شامل داستان‌های شیوانا و پیام های موفقیت (فال موفقیت) است هم در این بخش گنجانده شده است.همچنین همانطور که مخاطبان وفادار موفقیت می‌دانند، در هر شماره از مجله موفقیت، مسابقه‌ی داستان کوتاهی برگزار شده و هر شماره، برندگانی داشته است که هدایای نفیسی را هم دریافت کرده‌اند. در ویژه نامه‌ی نوروزی موفقیت، سه داستان برگزیده‌ی نهایی مسابقات داستان کوتاه امسال مجله موفقیت معرفی شده‌اند که می‌توانید داستان‌هایشان را در بخش پلاس ممجله موفقیت بخوانید.مطالب بخش پلاس مجله موفقیت شامل این موارد است:• اینجا بساط عشق گسترده است/ راه و رسم زندگی تیتر: بیم‌ و امید‌های آینده‌ی ایران• روامداری؛ راز ماندگاری ایران در قرون و اعصار• بدو مریم، بدو / گفت‌وگو با «مریم طوسی»، سریع‌ترین دختر تاریخ ایران• «شاهزاده‌ی ایرانی» و چالش‌هایش / گفت‌و‌گو با «لیدا محمودی»، مدیرعامل موسسه‌ی فرهنگی آوای موج کتاب• فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند/ تحلیل روان‌شناختی دو فیلم از برترین فیلم‌های سینمایی در سال گذشته‌ی ایران و جهانراه‌های ارتباط با ما:سایت موفقیت به آدرس www.movafaghiat.comواتس‌اپ و تلگرام: 0135708-0990تلفن: 22183030-021
مشاهده جزئیات
اشتراک گذاری
