چطور و به چه کسی دربارهی طلاقتان بگویید
من یک مطلقه هستم!
پریا تردید داشت که به مهمانی امشب برود یا نه. این اولین حضور او در جمع، بعد از طلاق از مهرداد بود. هیچکس از افراد مهمانی نمیدانستند که او از همسرش جدا شده است. چطور باید به دیگران میگفت که چرا بدون مهرداد آمده است؟ آنها بعد از شنیدن خبر جداییاش چه فکری در مورد او میکردند؟ آیا باید علت طلاق را برای همه شرح میداد؟ اگر او را مقصر طلاق میدانستند، آیا میتوانست از خودش دفاع کند؟ همهی این افکار و سوالات هر لحظه به دودلی و تردیدش برای شرکت در مهمانی اضافه میکرد. وقتی هم که شدت افکار زیاد شد، تصمیم گرفت تنها در خانه بماند! پریا یا افرادی مانند او، برای حل این مشکل و روبهرویی با این بحران واقعا باید چه کنند؟
طلاق دومین رویداد پراسترس زندگی انسان است و هنگامیکه اتفاق میافتد، تمام جنبههای زندگی فرد دستخوش تغییراتی میشوند؛ از جنبههای اجتماعی و اقتصادی گرفته تا روابط دوستانه و خانوادگی و هویتی. احساسات و افکار شخص هم تا مدتها تحتتاثیر جدایی قرار میگیرند؛ احساساتی مثل حس شکست، تنهایی، ناکارآمدی و عدم ارزشمندی.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان در این شرایط قرار گرفتید، باید بدانید که برای مدیریت و بهبود افکار و احساسات بعد از طلاق، یکی از مهمترین مسائلی که باید مورد توجه شما باشد، بازسازی هویت فردیتان است؛ هویتی که قبلا در یک رابطهی زوجی، نقشها و وظایفی داشته که حالا باید بهتنهایی همان مسئولیتها و نقشها را بهعهده بگیرد.
اگر طلاق گرفتهاید و یا درحال انجام مراحل قانونی آن هستید، در میان گذاشتن اقدامات و احوال و افکارتان با دیگران بهدلایلی مثل سردرگمی، ترس از قضاوت، پذیرش و برخورد دیگران، تردید در مورد درستی تصمیم و ترس از آینده و سرنوشت فرزندانتان، سخت و اضطرابآور است. پس یکی از انتخابهای ناگزیری که برای کاهش این سختی و اضطراب انجام میدهید، انزواگزیدن و دوری از جمع یا مخفیکردن اتفاق طلاق است. البته باید توجه داشته باشید که هر کدام از این اقدامات میتوانند فرایند بازسازی هویتتان را دچار اختلال کنند و به تعویق بیندازند؛ چراکه انسان موجودی است اجتماعی و بسیاری از تعاریفی که ما از خودمان بهعنوان یک فرد داریم، در ارتباط با دیگران معنا پیدا میکند. همینطور مخفیکردن طلاق از دیگران هم به شما آسیب میزند، چون مجبور میشوید همچنان نقش فردی متاهل را بازی کنید و این کار مانع تمرکزتان بر روی ساخت هویت تازه میشود و پذیرش موضوع را در ذهنتان با مشکل روبهرو میکند.
به چه کسانی باید در مورد طلاق گفت؟
خبر دادن در مورد طلاق نباید بهخاطر پاسخ به کنجکاوی دیگران باشد، بلکه باید بر حسب ضرورت صورت بگیرد. مثلا اگر درحال تصمیمگیری برای جدایی و یا انجام پروسهی طلاق هستید، این موضوع را با افراد بسیار نزدیک خانواده و دوستان امینتان در میان بگذارید، چون در این مرحله، برخورداری از حمایتهای عاطفی و فکری دیگران برای شما از نظر عاطفی و هیجانی سودمند است. برای دادن این خبر به افراد نزدیک و اعضای خانوادهتان، هر چقدر که نیاز دارید در مورد جزئیات و علت جدایی بگویید. چگونگی دادن خبر جدایی به دیگران به نزدیک بودن، تاثیر این خبر بر روی روابط و ضرورت آن بستگی دارد.
به چه کسانی و چطور بگویم که طلاق گرفتهام؟
صحبت کردن با والدین راجع به تصمیمتان برای جدایی از نظر هیجانی برای شما بسیار سخت و پرچالش خواهد بود. پس بهتر است در یک موقعیت مناسب از آنها بخواهید که زمانی را به شما اختصاص دهند، چون میخواهید موضوع جدی و ناراحتکنندهای را با ایشان در میان بگذارید. میتوانید سخنتان را اینطور شروع کنید: «میخوام یه خبر ناراحتکننده بهتون بدم. متاسفانه من و .... نتونستیم مشکلاتی رو که توی زندگی با هم داشتیم، حل کنیم یا تغییرشون بدیم. میدونم براتون سخته، ولی شما باید بدونین، چون من به حمایت عاطفیتون نیاز دارم.»
گفتن خبر طلاق به دیگر اعضای خانواده بهنظر سادهتر است. میتوانید موضوع طلاق را اینطور با آنها در میان بگذارید: «میخواستم این خبر رو از خودم بشنوین. من و ... درحال جدایی هستیم. الان آماده نیستم یا نمیخوام در مورد جزئیات و علت این مسئله صحبت کنم، ولی ما دیگه واقعا نمیتونستیم با هم بیش از این ادامه بدیم. میدونم ممکنه شما نظری در مورد دلایل ما داشته باشین، ولی در این لحظه آمادگی گفتوگو در این مورد رو ندارم.»
اطلاع دادن به همکاران در مورد طلاق
اگر شاغل هستید، انجام مراحل قانونی طلاق ممکن است بر روی ساعات حضورتان در محل کار یا احوالتان اثر بگذارد. البته اطلاع دادن بههمکاران دشوار خواهد بود، شاید چون ترجیح شما این باشد که حریم زندگی خصوصیتان محفوظ بماند. به نظر میرسد اعلام خبر در قالب جملهای خبری و کوتاه برای جلوگیری از شایعات و حدس و گمانها مناسب باشد؛ مثلا: «من مدتیه از همسرم جدا شدهام. امیدوارم این مسئله روی کار و همکاری ما اثر نذاره و همچنان به زندگی خصوصی هم احترام بذاریم».
رئیس شما از جمله کسانیست که باید حتما در جریان جدایی شما باشد، چراکه انجام پروسهی جدایی ممکن است بر روی زمان حضور و ساعات کاریتان اثر بگذارد. میتوانید اینطور به او توضیح دهید: «میخوام شما بدونین که من درحال جدایی هستم. بهتون اطمینان میدم که همهی تلاشم رو میکنم که این موضوع روی کارم اثر کمی بذاره. اما ممکنه زمانهایی رو مجبور باشم برای انجام مراحل قانونی مرخصی بگیرم. امیدوارم فعلا این مسئله بین من و شما بمونه تا زمانیکه خودم بخوام به بقیهی همکاران بگم.»
اطلاع به مسئولین مدرسه فرزندتان در مورد جدایی از همسر
اگر شما فرزندی دارید، اطلاع مسئولین مدرسه و معلم فرزندتان از جدایی شما ضروری است، چون او هم مانند شما تحتتاثیر این اتفاق قرار خواهد گرفت. این اطلاعدادن میتواند اینگونه باشد: «میخواستم بدونین که من و همسرم داریم از هم جدا میشیم. ازتون میخوام اگه متوجه تغییرات رفتاری یا تحصیلی فرزندم شدین، باهاش صبورانه رفتار کنین و به من اطلاع بدین.»
گفتن موضوع جدایی به دوستان و آشنایان مشترک شاید سختتر باشد. بهیاد داشته باشید که نزد آنها از همسرتان بدگویی نکنید، چون این یک رابطهی دوطرفه است و گفتن از جزئیات زندگی خصوصی یا علت طلاق که مثلا میتواند خیانت بوده باشد، کار درستی نیست. به آنها بگویید که میخواهید بدانند که شما جدا شدهاید، ولی تمایل دارید همچنان دوست بمانید و مهمترین مسئله برای شما حفظ ارتباطتان با آنهاست.
چگونه به فرزندم دربارهی طلاقم بگویم؟
بهتر است با همسرتان دربارهی برنامهریزی و نوع توافقاتتان در مورد اطلاع دادن به فرزندان به نتیجه برسید؛ مثلا اینکه چه زمانی و چطور میخواهید به آنها بگویید. لازم است کودکان مطمئن شوند که شما و همسرتان با هم در مورد آنها توافق دارید و فقط دیگر با یکدیگر زندگی نخواهید کرد، ولی همیشه والدین آنها میمانید. البته اینکه چه چیزی به آنها بگویید به سن کودکانتان بستگی دارد. دربارهی اطلاع به فرزندانتان میتوانید از این توصیهها بهره ببرید:
● آنها را در اطلاعات و جزئیات طلاق غرق نکنید.
● بهتمام سوالاتشان با بهترین و کاملترین حالت ممکن پاسخ دهید.
● از صحبت در مورد مسائل مالی و یا بدگویی در مورد شریک زندگیتان خودداری کنید.
● صحبتکردن در مورد اینکه تغییرات چه خواهند بود و چه زمانی اتفاق میافتند، مثل جابهجایی خانه و مدرسه و توضیح دربارهی اینکه بعد از این با چهکسی زندگی خواهند کرد و چطور والد دیگر را ملاقات میکنند به کودکان دربارهی ابهام و اضطراب ناشی از آن کمک خواهد کرد.
● گفتن جملاتی شبیه به اینکه «هردوی ما شما رو خیلی دوست داریم و تلاش میکنیم بهترین شرایط رو براتون فراهم کنیم و ما هردو تا همیشه پدر و مادر شما باقی میمونیم» برای حفظ روحیه و کنترل استرس کودکان بسیار مفید است.
جمعبندی در مورد اطلاع دادن به اطرافیان درباره طلاق
بهخاطر داشته باشید که همیشه میزان دادن اطلاعات و شرح جزئیات در مورد این موضوع در اختیار شما و با انتخاب خودتان خواهد بود. حتما دیگران از شما در مورد جداییتان سوالات زیادی خواهند پرسید. سعی کنید مودبانه از آنها بخواهید که زیاد در مورد جزئیات این موضوع کنجکاوی نکنند؛ چون مخصوصا اگر در ذهن شما طلاق یک شکست تعریف شده باشد، هنگام صحبت در این مورد، فکر و احساستان بر نحوهی بازگویی شما اثر خواهد گذاشت.
ساره خالقی / کارشناس ارشد مشاورهی خانواده