فاطمه برزگر |
1402/11/30 |
تحلیل روان‌شناختی فیلم شیشه (GLASS)
وقتی هویت می‌شکند
کار اصلی یک فیلمساز، ترجمه‌‌ی ایده‌ی ذهنی خود یا فیلمنامه‌نویس به فیلم است؛ یعنی باید بتواند آنچه را در ذهن دارد به فیلم معنی کند. برای این کار می‌بایست زبان سینما را به خوبی بشناسد. گاه در این مسیر به خوبی عمل می‌کند و گاه خیر. «ام‌نایت شیامالان» بهترین نمونه‌ی از این قاعده است که با نگاهی اجمالی به کارنامه‌ی او، از این دست فراز‌و‌فرودها به وضوح یافت می‌شود؛ علی‌الخصوص در ارتباط با فیلمی که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهیم داد، یعنی فیلم «شیشه» (GLASS)، ساخته‌ی سال 2019. در ادامه به سه مفهوم کلی و پررنگ این فیلم که ارزش پرداخت بسیار بیشتری دارد، می‌پردازیم.
من برای حمایت از کوین اینجام!
مشخصه‌ی بارز هر انسانی همانا شخصیت اوست. آنچه که به فرد اصالت بخشیده و نمایه‌ی الگو‌های رفتاری و خلقی وی است و او را از سایرین متمایز می‌کند، شخصیت نامیده می‌شود. در فرهنگ عامه و روزمره، به افراد فرومایه صفت بی‌شخصیت داده می‌شود، حال آن‌که در علم روانشناسی، چنین عبارتی فاقد معنا‌ست. این واژه در‌کنار واژه‌ی «هویت» در فیلم شیشه مدام شنیده می‌شود. ذکر این نکته ضروری است که میان شخصیت و هویت تفاوت وجود دارد. هویت در‌واقع برداشتی است که فرد از شخصیت خودش دارد و این برداشت می‌تواند دستخوش تحریف، خطای شناختی و حتی انفصال شود؛ درست مانند «کوین وندل کرامب» با بازی «جیمز مک آووی».
اختلال هویت تجزیه‌ای
«اختلال هویت تجزیه‌ای» زیر‌مجموعه‌ی اختلالات گسستگی قرار گرفته و به‌طور کلی واکنشی است خود تخریب‌گرانه در برابر بُعد روانی فشار وارد‌شده ناشی از یک رویداد تروماتیک بر فرد. گذشته از مقصود فیلمساز از نام‌گذاری فیلم شیشه، می‌توان هویت را به شیشه‌ای تشبیه کرد که در مواجهه با فشار روانی، شکسته و به اجزای مختلف تقسیم می‌شود. «کوین» در کودکی توسط مادرش با اتوی داغ تنبیه شده و طبعا فشار روانی بسیاری بر او وارد آمده است؛ پس سیستم دفاعی او شخصیت د‌یگری را خلق کرده تا به‌طور کل آن واقعه را فراموش کند؛ نوعی فرار از عذاب. این شخصیت خلق‌شده، دارای حافظه، هیجانات متفاوت با شخصیت اصلی و حتی عدم توانایی کنترل یکی از اعضای بدن خود است.
اختلال هویت تجزیه ای در فیلم شیشه
کوین در فیلم شیشه 23 شخصیت مجزا دارد که هر کدام برای یک هدف در تلاش‌اند و آن هدف محافظت از کوین 9 ساله است. در سکانس‌های نیمه‌ی دوم فیلم شاهد آن هستیم که هیولا فریاد‌زنان می‌گوید: «من برای حمایت از کوین اینجام!» تعداد شخصیت‌هایی که یک فرد برای خود خلق می‌کند، کاملا به‌میزان و شدت فشاری که متحمل شده است بستگی دارد. از جمله‌ی این عوامل که عمدتا در دوران کودکی رخ می‌دهند می‌توان به تجاوز و یا سوء‌ا‌ستفاده جنسی، ربوده‌شدن، تنبیه بدنی یا برخورد فیزیکی اشاره کرد. در‌واقع فشار تروما به حدی است که روان فرد تاب‌آوری خود را از دست داده و اقدام به تجزیه‌ی خود و قطعه‌قطعه‌کردن شخصیت اصلی‌اش می‌کند تا فشار وارده را به کلی از سطح خودآگاه خود پاک کند. این فراموشی با فراموشی عادی تفاوت بسیار زیادی دارد. همچنین بسته به وضعیتی که فرد در آن قرار گرفته، می‌تواند صرفا فراموشی یک رویداد مشخص یا فراموشی کامل باشد.
انفصال هویت که مشخصه‌ی بارز اختلال هویت تجزیه‌ای است کمتر مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است، زیرا آمار‌ها نشان می‌دهند این مورد از آن دست اختلالات نادری است که صرفا در 5/1 درصد از مردم مبتلا به این اختلال دیده می‌شود.
چرا به ابر‌قهرمانان علاقه‌مندیم؟
جدا از مبحث اختلالات گسستگی، موضوع د‌یگری که در این فیلم مطرح می‌شود مقوله‌ی اَبَر‌انسان یا اَبَر‌قهرمان است. همه‌ی داستانهای ابرقهرمانی بر یک پِی ثابت بنا شده‌اند. در این دا‌ستان‌ها، مخاطب می‌تواند هر آنچه را که در دنیای واقعی ناممکن است، تجربه کند. در فیلم شیشه شاهد سه ابرانسان شکست‌ناپذیر با توانایی‌های خارق‌العاده هستیم که تداعی‌گر قهرمانان داستانهای مصور است و به‌نوعی کلکسیون سمبولیک ابر‌قهرمان‌های تاریخ سینمای جهان به‌حساب می‌آید.
ریشه‌ی این گرایش می‌تواند در احساس نیاز به امنیت در انسان‌ها باشد. اکثر آدم‌ها نسبت‌به واقعیت دنیای جدی دچار احساس عدم امنیت هستند.و با رجوع به این ابرقهرمانها که به‌عنوان ناجی بشر شناخته می‌شوند، برای مدتی آرامش خاطر را تجربه می‌کنند؛ مانند «دیوید دون» یا نگهبان سبز در فیلم. ضمن این‌که حس هم‌ذات‌پنداری با ابرقهرمانها در فیلم شیشه و فیلم‌های سینمایی مشابه، منجر‌به پدید‌آمدن کوتاه‌مدت احساس اعتماد‌به‌نفس و توانمندی می‌شود.
علاوه بر این، ابر‌انسان‌هایی که در فیلم‌ها به تصویر کشیده می‌شوند عمدتا از قشر ضعیف جامعه برخا‌سته و یا توسط آن به انزوا کشانده شده‌اند و از پست‌ترین نقطه و با تحمل مشقت‌های بسیار خود را به رفیع‌ترین جایگاه‌ها رسانده‌اند. این امر، منِ آسیب‌دیده‌ی مخاطب را تسکین خواهد داد. این قهرمانان، در عین قدرتمندی و عزم و اراده‌ی قوی، بسیار مهربان بوده و حامی ضعفا هستند. مردم، علی‌الخصوص نوجوانان، با این قهرمانان ارتباط عمیق و هم‌ذات‌پنداری محکمی برقرار کرده و تجربیات آن‌ها را از آن خودشان می‌دانند. حتی گاهی خود را در کالبد آن‌ها تصور می‌کنند و در‌نتیجه احساس اعتماد‌به‌نفس و توانمندی بیشتری خواهند داشت.
ابرقهرمان فیلم شیشه
مشخصه‌ی بارز هر سه ابرقهرمان فیلم شیشه، ویژگی‌های فراطبیعی آنان است. ابرانسان به موجودی گفته می‌شود که خصائص و توانایی‌های فرا‌انسانی داشته و توانایی‌هایش کاملا از دیگر افراد متمایز است. اگر فردی بتواند عملی را به‌نحوی انجام دهد که دیگران نتوانند، در نوع خود یک ابرانسان است، بدون این‌که احتیاج به کسب قدرت فراطبیعی داشته باشد. برای مثال، طراحی که با تمرکز بر روی مهارت‌هایش به‌عنوان یک طراح کار کرده و با تمرین، به تبحر ویژه‌ای در حیطه کاری‌اش دست یابد، یک ابرانسان است. در‌واقع همه‌ی انسان‌ها می‌توانند ابرانسان باشند اگر به‌جای تمرکز روی شباهت‌هایشان، بر تفاوت‌هایشان متمرکز شوند. براساس تعریفی که درباره‌ی شخصیت ارائه کردیم، تفاوت‌ها عنصر اصلی شخصیت هستند.و همین تفاوت‌ها می‌توانند یک فرد را به ابرانسان تبدیل کنند. پس به‌جای فرار از تفاوت‌ها، باید بر حفظ و تقویت آن‌ها تمرکز کرد، زیرا تفاوت‌ها هستند.که ابر‌انسان‌ها را خواهند ساخت. افراد به‌همان اندازه که علاقه‌مند به‌دنبال‌کردن داستانهای ابرقهرمانی هستند. از متفاوت‌بودن در هراسند. در اینجا دیالوگ «الایجا» را یاد‌‌آور می‌شویم که خطاب به کوین می‌گوید: «فقط باید خودت رو باور کنی.»
نوجوانی و هویت‌یابی
شما زمانی بهتر یاد می‌گیرید که کمتر یاد بگیرید
6 فیلم، 6 جهان
مدیریت رابطه با خودشیفته‌ها
ویژه نامه نوروزی مجله موفقیت، شماره 447
ویژه‌نامه‌ی نوروزی مجله موفقیت با حال‌‌و‌هوایی بهاری و در 100 صفحه به همراه مطالبی جدید، جذاب و خواندنی منتشر خواهد شد. در ویژه‌نامه نوروزی، علاوه بر بخش‌های ثابت مجله‌ی موفقیت که شامل بخش های کار، زندگی و پلاس است، حدود 30 صفحه مطالب ویژه‌ی نوروز خواهیم داشت که متناسب با روزهای سال نو همراه مخاطبان خواهد بود تا در تعطیلات عید بتوانند از خواندن آن لذت ببرند.در ویژه‌نامه عید نوروز هدیه‌ای ویژه هم به صورت فایل صوتی و تصویری و فقط برای خریداران ویژه نامه نوروزی موفقیت طراحی و تولید شده که می توانید از آن بهره ببرید.البته عیدی ما به شما ارسال پستی رایگان این ویژ‌ه‌نامه به سراسر ایران خواهد بود.مطالب اختصاصی نوروز در ویژه نامه نوروزی موفقیت اولین عید‌دیدنی نوروز 1403/ روایت رویارویی یک انسان با آدمک روانش بچه‌ها پاشین؛ مهمون داریم!/ پذیرایی عید با چاشنی طنز از دو توریست خارجی در ایام نوروز سالِ نو، منِ نو / تغییر، بهبود و موفقیت نیاز به پشتکار دارد هیچ آگاه‌شدنی بدون درد نیست! / گفت‌و‌گو با «سارا همتی»، بازیگر جوانی که به تازگی سرطان را شکست داد نوروز فنلاندی/ نوروز ما و نوروز آن‌ها فیلم روان‌شناسان یا روان‌فیلمسازان؟ / معرفی فیلم های روانشناسی برای دوستداران روان‌شناسی کتابِ‌ خوب بخوانیم / راهنمای مطالعه کتاب در روزهای نوروز حافظ شیرازی مصنوعی! / اولین گفت‌وگوی تاریخ با حافظ شیرازی تعطیلاتی خوش با تغذیه‌ی سالم / در ایام عید نوروز از جسم خود مراقبت کنیم (چطور در تعطیلات تغذیه سالم داشته باشیم) مدیریت زمان در سال جدید/ ترفندهای علمی زمان­سنجی عالی از کتاب «کِی» نوشته دنیل اچ پینکجدول ویژه و متفاوت مخصوص دورهمی‌های عید با هدیه ویژهبخش زندگی مجله‌ی موفقیتبخش زندگی مجله‌ی موفقیت هم مثل همیشه به مطالبی با زمینه‌ی روان‌شناسی، خودشناسی، سواد رابطه و ... پرداخته است. مطالب بخش زندگی به‌گونه‌ای طراحی و تالیف می‌شوند که برای تمام اقشار و مخاطبان قابل‌فهم باشند و چه متخصصان این علم و چه دوستدارانش بتوانند بهره‌ی کافی را از آن‌ها ببرند.در بخش زندگی مجله موفقیت این مقالات برای خوانندگان فهیم مجله موفقیت آماده شده اند: روان‌تحلیلی و سلامت روانی/ 16 نشانه‌ی سلامت روان از دیدگاه نانسی مک‌ویلیام روان‌شناسی تجمل‌گرایی/ تجزیه و تحلیل رفتار افرادی که تمایل به خرید کالاهای گران قیمت دارند نیاز به تفریح / کوچک‌ترین رفتار پدر و مادر ممکن است بزرگ‌ترین تاثیرات را بر فرزندشان بگذارد بُکُش و خوشگلم کن!/ بررسی دلایل گرایش افراطی به عمل‌های زیبایی دی شد و بهمن گذشت، وقت نوشتن رسید!/ سه تکنیک کاربردی نوشتاردرمانی برای ایجاد تغییر در سال جدید آرامش در طوفان/ چگونه در زمان بحران بر خود مسلط باشیم؟ جلوی ضرر رو از هر جا بگیری منفعته! / خطای EOC یا سوگیری «تعهد به خطا» با یک ‌دنده پیش نروید!/ درباره‌ی وضعیت «بودن» یا «انجام» چه می‌دانید؟ تربیت با AI / هوش مصنوعی، پلی میان تربیت مدرن و سنتی عیدِ آدم کجاست؟/ تجربه ی مادرانگی روزی که می‌خواستم زنده بمانم/ تجربه‌ی بیماری هر مهاجر قصه‌ای دارد/ چند روایت از چند مهاجر جایی به جز خانه / چرا نوجوانان دوست دارند ساعت‌های زیادی را خارج از خانه سپری کنند؟ پنج بذر برای مدیریت رفتار/ چطور با پرورش هوش‌هیجانی، پرخاشگری را در نوجوانم کاهش و سازگاری را افزایش دهم؟ کودک کتابخوان / عوامل موثر بر عشق به مطالعه در کودکبخش کار مجله‌ی موفقیتبخش کار مجله‌ی موفقیت در سال‌های اخیر عموما به مسائل مربوط به داستان برندهای مختلف، کسب‌و‌کار، نیروی انسانی، بازاریابی و فروش، اصول مذاکره، مدیریت و سواد مالی و ... می‌پردازد. در این شماره هم با مقالاتی از این دست در اختیار خوانندگان موفقیت خواهد بود:• نتفلیکس؛ ماراتن فیلم و سریال در خانه/ مدل‌های کسب‌وکار به سبک نتفلیکس• محصولات عالی هم شکست می‌خورند! / روش‌های بازاریابی و فروش ویژه‌ی کسب‌و‌کارهای خانگی• تاثیر بیوریتم بر رفتار سازمانی / توصیه‌هایی عملی برای مدیران در جهت بهینه‌سازی عملکرد کارکنان بر اساس بیوریتم• مخاطبان باهوشند! / از کمپین خوب تبلیغاتی تا خودزنی به وسیله‌ی آمارسازی• اطلاعات مهم است! / 4 مدل اطلاعاتی در مذاکره براساس پنجره‌ی «جو – هری»• انسانِ واقعی، هوشِ مصنوعی/ نکاتی پیرامون هوش مصنوعی و منابع انسانیبخش پلاس مجله‌ی موفقیتدر بخش پلاس این شماره مجله موفقیت میزبان دو زن موفق در دو عرصه‌ی متفاوت بوده‌ایم؛ زنانی که توانسته‌اند علی‌رغم محدودیت‌های موجود، راهشان را به سوی موفقیت باز کنند و در حیطه‌ی تخصص خود بدرخشند.همچنین بخش‌های ثابت بخش پلاس موفقیت که شامل داستان‌های شیوانا و پیام های موفقیت (فال موفقیت) است هم در این بخش گنجانده شده است.همچنین همانطور که مخاطبان وفادار موفقیت می‌دانند، در هر شماره از مجله موفقیت، مسابقه‌ی داستان کوتاهی برگزار شده و هر شماره، برندگانی داشته است که هدایای نفیسی را هم دریافت کرده‌اند. در ویژه نامه‌ی نوروزی موفقیت، سه داستان برگزیده‌ی نهایی مسابقات داستان کوتاه امسال مجله موفقیت معرفی شده‌اند که می‌توانید داستان‌هایشان را در بخش پلاس ممجله موفقیت بخوانید.مطالب بخش پلاس مجله موفقیت شامل این موارد است:• اینجا بساط عشق گسترده است/ راه و رسم زندگی تیتر: بیم‌ و امید‌های آینده‌ی ایران• روامداری؛ راز ماندگاری ایران در قرون و اعصار• بدو مریم، بدو / گفت‌وگو با «مریم طوسی»، سریع‌ترین دختر تاریخ ایران• «شاهزاده‌ی ایرانی» و چالش‌هایش / گفت‌و‌گو با «لیدا محمودی»، مدیرعامل موسسه‌ی فرهنگی آوای موج کتاب• فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند/ تحلیل روان‌شناختی دو فیلم از برترین فیلم‌های سینمایی در سال گذشته‌ی ایران و جهانراه‌های ارتباط با ما:سایت موفقیت به آدرس www.movafaghiat.comواتس‌اپ و تلگرام: 0135708-0990تلفن: 22183030-021
مشاهده جزئیات
اشتراک گذاری
