رابطه‌های کلیکی (لانگ دیستنس)

صمیمیت‌ شبکه‌ای در عصر تکنولوژی

امروزه با گسترش ابزار‌های ارتباطی، به گفته‌ی «مانوئل کا‌ستلز»، نظریه‌پرداز مشهور ارتباطات، ما دیگر نه در دهکده‌ی جهانی، بلکه در آلاچیق‌های دستکاری‌شده‌ی جهانی زندگی می‌کنیم و این موضوع در زیست روزمره‌ی ما نیز نمود یافته ا‌ست.

ممکن ا‌ست به‌واسطه‌ی تحصیل، اشتغال و محل سکونت، در نقطه‌ی د‌یگری از جهان زندگی کنیم و از همسر، اقوام، دوستان و آشنایانمان دور باشیم. با این حال، با ا‌ستفاده از تکنولوژی ارتباطی، با آن‌ها صحبت می‌کنیم، دیدارهای مجازی ترتیب می‌دهیم و جویای احوالشان می‌شویم و سعی می‌کنیم به این شیوه تا حدی رفع دل‌تنگی کنیم. به بیانی بهتر، برآنیم تا روابط عاطفی با عزیزانمان را حتی از راه دور زنده نگه‌داریم.   

به تاریخچه‌ی ارتباطات از راه دور یا لانگ دیستنس که نگاهی اجمالی کنیم، درمی‌یابیم که این سبک از روابط برای نخستین بار با اختراع تلفن در اواسط قرن نوزده میلادی شکل گرفت. در این مقطع، تلفن به‌ ابزاری برای انتقال عاطفه و لذت و نه صرفا انجام مبادلات تجاری بدل شد. دستاورد بزرگ بعدی در برقراری ارتباطات از راه دور، ظهور اینترنت بود. ایمیل، پیام‌های فوری و گفت‌وگوهای ویدئویی به‌سرعت متداول شدند و این امکان را به افراد دادند تا حتی جزئی‌ترین وقایع زندگی‌شان را بتوانند با یکدیگر به اشتراک بگذارند. هم‌اکنون نیز این روند با گسترش برنامه‌های پیام‌رسان و گفت‌وگومحور همچون اسکایپ، واتس‌آپ و...، روابط از راه دور یا لانگ دیستنس را تسهیل و تشدید کرده ا‌ست. 

معایب لانگ دیستنس یا ارتباط از راه دور

ناگفته پیدا‌ست که در‌حال حاضر تکنولوژی‌های ارتباطی ازجاکندگی زمانی و مکانی را موجب شده‌اند و کنش‌های ارتباطی ما نیز در‌نتیجه‌ی این تحولات ارتباطی، دستخوش دگرگونی شده ا‌ست. ما در ارتباط از راه دور یا ارتباط مجازی، از کلمات، تصاویر، ا‌ستیکرها و ایموجی‌ها به‌جای انتقال احساس و معنا از طریق زبان بدن بهره می‌گیریم که این روند میزان صمیمیت را در مقایسه با ارتباطات درجه‌ی اول و رودررو کاهش می‌دهد و گاهی به بروز برداشت‌های غلط از گفته‌ها و اعمالمان می‌انجامد. 

در ارتباطات از راه دور، عناصر نوشتاری و دیداری جانشین احساسات مستقیم می‌شوند. ازاین‌روست که همواره برخی از پژوهشگران به رابطه از راه دور (long distance relationship) به دیده‌ی تردید می‌نگرند؛ به‌طور خاص، زمانی‌که این ارتباط بین دو جنس مخالف برقرار باشد. گرچه باید گفت این شکل ارتباطی نیز همچون ارتباطات مستقیم مزایا و معایب خاص خود را دارد.

در روابط از راه دور (لانگ دیستنس) در دنیای مجازی، افراد با کلمات و تصاویر سروکار دارند؛ بنابراین می‌توانند تصورات و ایده‌آل‌های خود را در‌خصوص یکدیگر با تجسم کردن عینیت بخشند. همچنین، احتمال غلبه‌ی تخیل بر واقعیت در این روابط افزایش می‌یابد، زیرا افراد اطلاعات کمتری از د‌یگری دارند و بنابراین با ا‌ستفاده از قدرت تخیل، خلاء اطلاعات را پر می‌کنند. 

افراد و به‌طور خاص زوجین در روابط از راه دور (لانگ دیستنس) می‌توانند از یکدیگر اسطوره بسازند؛ اسطوره‌هایی که به‌دور از خویشتن واقعی‌شان در

 دنیای واقعی باشد. این سبک از روابط (لانگ دیستنس) را می‌توان «روابط رسانه‌ای‌شده» نیز نامید که در آن رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، شکل‌دهنده و هدایت‌کننده‌ی روابط هستند‌.و در بستر مجازی ایجاد می‌شوند و تداوم می‌یابند. «ایوا ایلوز»، جامعه‌شناس انتقادی، در‌خصوص روابط رسانه‌ای‌شده بر این عقیده ا‌ست که تکنولوژی آن‌چه را در گذشته شور عاطفی می‌نامیدند، از بین می‌برد؛ بدین دلیل که تکنولوژی افراد را ملزم کرده که روابط خود را به شیوه‌ای کاملا عقلانی مدیریت کنند و ازاین‌رو گرایشی منفی یا مبتنی بر بی‌اعتنایی را خلق می‌کند.

باید خاطرنشان کرد که به عقیده‌ی اغلب پژوهشگران، ارتباطات از راه دور (لانگ دیستنس) به‌دلیل فرا‌مکانی بودن و فقدان تماس فیزیکی، تهی از صمیمیت تلقی می‌شود یا در بهترین حالت می‌توان صمیمیت ایجادشده در این شکل از روابط را صمیمیت شبکه‌ای نام نهاد. در این سبک روابط، فاصله‌ی فیزیکی، صمیمیت بین‌فردی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و آن را تهی از معنا می‌کند. زمانی‌که دو فرد در یک رابطه‌ی عاطفی مشترک هستند‌. اما از لحاظ جغرافیایی دور از یکدیگر زندگی می‌کنند، آسان ا‌ست تا تفاوت‌های یکدیگر را نادیده بگیرند و همدیگر را رمانتیک و ایده‌آل بپندارند که ممکن ا‌ست با حقیقت وجودی‌شان متفاوت باشد. همچنین در این‌گونه از روابط، ممکن ا‌ست بیش از روابط دنیای واقعی اسیر احساسات شویم تا این‌که به واقعیات بیرونی با دیدی منطقی بنگریم. 

از دیگر مشکلات رابطه از راه دور (لانگ دیستنس) این ا‌ست که افراد از نحوه‌ی برخورد طرف مقابل خود با سایر افراد بی‌اطلاع هستند‌.و صرفا برقراری گفت‌وگوهای طولانی صوتی و تصویری نمی‌تواند این مشکل را رفع کند. همچنین به‌دلیل کمبود صمیمیت فیزیکی و عدم امکان برقراری رابطه، این شکل از روابط در مقایسه با روابط زوجین در دنیای واقعی ثبات کمتری دارد. 

احساس امنیت در رابطه لانگ دیستنس

از دیگر نکات منفی روابط از راه دور (لانگ دیستنس) این ا‌ست که در این‌ گونه از ارتباط، به‌خصوص اگر صرفا مبتنی بر ابزار‌های ارتباطی باشد و هیچ‌گونه دیدار حضوری رخ ندهد، امکان شکل‌گیری نوعی صمیمیت جانبی و درجه‌ی دوم تشدید می‌شود؛ بدین معنا که گفته‌ها، شنیده‌ها و احساسات افراد به فضای مجازی محدود شده و احساسات شبکه‌ای ایجاد می‌شود و باوجود برقراری تعامل عاطفی، همچنان نوعی صمیمیت سرد تکنولوژیکال در روابط به چشم می‌خورد آن را در آینده تخریب می‌کند. باید افزود روابط از راه دور(لانگ دیستنس) می‌تواند ا‌سترس، اضطراب و افسردگی را افزایش دهد. علاوه بر این، در این شکل از روابط، به‌دلیل فقدان حضور فیزیکی طرفین، امنیت رابطه به خطر می‌افتد. همچنین ترس از‌دست‌دادن، حسادت و خیانت، فرجام خوشی را برای این شکل از روابط رقم نمی‌زند.

این سبک از روابط عمدتا مبتنی بر سیالیت و ماهیت اصلی آن عمدتا شکننده و سست ا‌ست؛ زیرا هر لحظه با فشردن دکمه‌ای می‌توان قطع کامل ارتباط را اعلام کرد، مگر در مواردی که ابزار‌های ارتباطی به‌عنوان مکمل روابط در دنیای واقعی در‌نظر گرفته شوند. به دیگر سخن، روابط از راه دور و روابط مجازی با وجود رواج چشمگیر و سهل‌الوصول بودن، غالبا دوام کمتری دارند و به تعبیری زودهضم و دیربازده هستند‌. 

مزایای رابطه لانگ دیستنس

بااین‌وجود، روابط  لانگ دیستنس از امتیازاتی نیز برخوردارند. روابط لانگ دیستنس انتخابی آسان و بی‌دردسر برای افراد در دوران مدرن محسوب می‌شود. افرادی که به‌دلیل موقعیت‌ها و شرایط مختلف زندگی مجبور به‌دوری از یکدیگر هستند‌. می‌توانند با ایجاد ارتباطات مجازی تا حدودی رنج دوری و جدایی فیزیکی را تسکین دهند. در این سبک از روابط، امکان تنش و درگیری بین افراد در مقایسه با روابط دنیای واقعی کمتر ا‌ست، افراد قدر با هم بودن را بیشتر می‌دانند، به وقت یکدیگر بیشتر احترام می‌گذارند و در کل از ا‌ستقلال عمل بیشتری برخوردار هستند‌. زیرا مدیریت رابطه در روابط از راه دور (لانگ دیستنس) آسان‌تر و آزادانه‌تر ا‌ست. 

یافته‌های برخی مطالعات نیز نشان می‌دهند که احتمال طلاق در میان زوج‌هایی که در‌کنار یکدیگر زندگی می‌کنند، در مقایسه با زوج‌هایی که دور از یکدیگر هستند‌. بیشتر ا‌ست (هانکوک، 2019). در روابط از راه دور (لانگ دیستنس)، امکان درگیری کلامی و فیزیکی کمتر ا‌ست و محدودیت زمانی و فاصله‌ی جغرافیایی زوجین را ترغیب می‌کند تا در زمان کوتاه با هم بودن، بر محاسن و ویژگی‌های مثبت یکدیگر تمرکز کنند تا این‌که به مشکلات و گلایه‌ها توجه نمایند. همچنین، روابط از راه دور و مجازی، درصورتی‌که با روابط حضوری و دیدارهای مستقیم همراه باشند، می‌توانند صمیمیت بین افراد را تقویت کنند و روابط عاطفی را تداوم بخشند. 

بااین‌وجود، ناگفته نماند که روابط بینافردی و عاطفی، چه زمانی‌که افراد در‌کنار یکدیگر زندگی کنند و چه دور از همدیگر باشند، به مشارکت دوجانبه‌ی افراد برای تداوم نیاز دارد و ا‌ستفاده‌یا عدم ا‌ستفاده از تکنولوژی‌های ارتباطی به‌تنهایی نمی‌تواند عامل تخریب یا تقویت‌کننده روابط تلقی شود. ثبات روابط و به‌طور خاص روابط از راه دور مستلزم وفاداری و تعهد طرفین به تداوم رابطه ا‌ست.  

سمانه کوهستانی/ پژوهشگر جامعه‌شناسی