فاطمه برزگر |
1402/10/10 |
پرواز در اعماق دریا
تحلیل روانشناختی فیلم «اورکا»
فاطمه برزگر/ روان‌شناس «اورکا» فیلمی ایرانی محصول سال ۱۴۰۰ به کارگردانی «سحر مصیبی» و تهیه کنندگی «مهتاب کرامتی» و «طهورا ابوالقاسمی» و بازی «ترانه علیدوستی» است که بر اساس زندگی واقعی دختر شناگر ایرانی به نام «الهام‌السادات اصغری» ساخته شده است. اورکا به معنی «نهنگ قاتل» است.
دیگر سکوت جایز نیست! زنان سینماگر دنیا سال‌ها‌ست که از زبان زنان می‌‌گویند. در دنیایی که زن به موجودی ناشناخته بدل شده، بیش از پیش اهمیت دارد تا زنان از زبان زنان روایت شوند. در این بین، گاه صدای زنان بسیار بلند و گاه آن‌قدر ضعیف است که شنیده نمی‌شود؛ اما صدای فیلم اورکا بلند است، چرا‌که صدای زندگی زنی است که والایش را در معنای اصیل خود ظاهر کرده است. داستان فیلم اورکا پخته نیست و بیشتر به یک مستند دا‌ستانی شباهت دارد. موضوع فیلم اورکا با بازی ترانه علیدوستی هم بازنمایی برهه‌ای از زندگی الهام سادات اصغری، دارنده‌ی رکورد جهانی گینس است.
والایش به‌عنوان مکانیسم دفاعی اصلح
والایش فرایندی است که در طی آن، رنج شما به نجات‌دهنده‌تان بدل می‌شود. هر فردی شرایط زندگی خاص خودش را دارد و در طول زندگی با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبان می‌شود. این مشکلات بار‌های روانی مختلفی از جمله تشویش، پریشانی، بی‌رغبتی و دلسردی دارند (البته که همیشه هم این‌بارهای روانی منفی نیستند) که فرد را دچار فشار روحی از خفیف تا شدید می‌کنند. روان‌کاوی فرویدی می‌گوید که این بار‌های روانی باید از درون فرد راهی به بیرون پیدا کنند، در غیر‌این‌صورت به فروپاشی روانی او می‌انجامد.
به‌طور کلی، فرد چیزی نیست جز مکانیسم‌های دفاعی. آن‌چه که در زندگی افراد ایجاد معنا می‌کند عکس‌العمل‌های دفاعی‌ای است که آن‌ها برای رها‌سازی خود از فشار‌های روانی ناشی از مشکلاتشان نشان می‌دهند. این دفاع‌ها در مواردی می‌توانند کاملا جامعه‌ستیزانه بوده و حتی برای آحاد جامعه آسیب‌زننده باشند، اما والا‌ترین مکانیسم دفاعی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد راهی را برای تخلیه‌ی روحی خود انتخاب کند که نه‌تنها آسیب‌زا نیست، بلکه می‌تواند به سود فرد و جامعه باشد. فروید این فرایند را «تصعید» یا «والایش» نامیده است. در فیلم اورکا نیز کاراکتر «الهام» با بازی ترانه علیدوستی آزردگی‌های ناشی از مورد خشونت خانگی قرار‌گرفتن را به نحو موثری با انتخاب درست، والایش کرده است.
آب، محمل آرامش و تسکین انسان از بدو شکل‌گیری در بطن مادر است؛ زمانی‌که جنین در مایع آمنیوتیک شناور است. بدین جهت میان آب و آرامش ارتباط مستقیمی وجود دارد. در سکانس‌های میانی فیلم هم شخصیت الهام (ترانه علیدوستی)، هر‌بار که نیاز به تسکین و تسلی دارد، به آب پناه می‌برد، چون آرامش خود را در آن می‌یابد.
پدر الهام اصغری و اورکا شدن
پدر (با بازی مسعود کرامتی) نقش پررنگی در اورکا‌شدن الهام( ترانه علیدوستی) داشت. به‌طور کلی، پدر در رشد اعتماد‌به‌نفس دخترش تعیین‌کننده است. سکانس گفت‌وگوی پدر و الهام ( ترانه علیدوستی) در‌کنار دریا نشان می‌دهد که یک جمله‌ی ساده از جانب پدر، مبنی بر آن‌که «اگه رفتی دیگه بر‌نگرد» چگونه در روند زندگی الهام اثر‌گذار بوده است. همان‌طور‌که در ادامه‌ی فیلم به تصویر کشیده شد، عدم حضور پدر می‌توانست به کلی جهت داستان و مسیر اتفاقات را تغییر دهد و ما امروز شاهد موفقیت زنی با رکورد جهانی گینس نباشیم.
علاوه بر این، طریقه‌ی حضور پدر در‌کنار فرزند یا اصطلاحا سبک فرزندپروری او حائز اهمیت است. در این باب، «جفری یانگ»، روان‌شناس آمریکایی و مبدع رویکرد طرحواره‌درمانی، انواع سبک فرزندپروری را در 9 دسته معرفی کرده که می‌توان آن‌ها را در دو قسم عمده‌ی «کنترلگر و سرکوب‌کننده» و «بی‌مبالات و سهل‌انگار» گنجاند. در هر کدام از سبک‌های ذکر‌شده، پدران می‌توانند بسیار سازنده و یا بالعکس، ویرانگر و مخرب باشند. این نوع سبک‌های فرزندپروری در سنین کودکی بیشترین تاثیر را بر فرد دارند، اما این بدان معنا نیست که اثر خود را در سنین بالاتر از دست می‌دهند.
در رابطه با شخصیت مادر نیز به زعم من در فیلمنامه اورکا چندان به شخصیت‌پردازی این کاراکتر توجه نشده و همین باعث عدم برقراری ارتباط درست بیننده با شخصیت مادر در فیلم شده است؛ در‌حالی‌که این کاراکتر می‌توانست همه‌ی پتانسیل‌های لازم را برای برقراری تعامل مخاطب با فیلم اورکا فراهم کند.
داستان دیرینه‌ی همسر‌آزاری
همسر‌آزاری روایت دیرینه‌ای است، اما این دیرینگی به پوسیدگی بدل نشده است. با وجود ساخته‌شدن صدها فیلم در جهان با موضوع خشونت علیه زنان، همچنان ما با جلوه‌ها و نمود‌های مختلف همسر‌آزاری در زندگی روزمره افراد مواجه هستیم.
جامعه‌ی ایرانی با فمینیسم جهانی فاصله دارد. از سال 1352 تا 1360 سازمان‌های دولتی عدیده‌ای در جهان برای مبارزه با همسر‌آزاری و خشونت علیه زنان تاسیس شده، اما به موازات آن، مسئله‌ی همسر‌آزاری در ایران دستخوش بلاتکلیفی و سردرگمی بوده است.
در فیلم اورکا اطلاعات چندانی در ارتباط با شخصیت «احمد»، همسر سابق الهام(ترانه علیدوستی) ارائه نمی‌شود. اما به‌طور کلی، همسر‌آزاری و خشونت فیزیکی و کلامی مردان نسبت‌به‌همسرانشان ناشی از احساس اضطراب و افسردگی آن‌ها‌ست. در‌واقع از آنجایی که زن در موضع ضعف قرار دارد، هدف تخلیه‌ی روانی شوهرش قرار می‌گیرد؛ ضمن این‌که کنترلگری، بدبینی، اعتیاد، تجربه‌ی تحقیر و سرخوردگی نیز از عوامل دیگر این معضل هستند. همچنین مردانی که در خانواده‌هایی تربیت یافته و بزرگ شده‌اند که سبک زندگی‌شان همراه با اعمال خشونت بوده، بیشتر مستعد ارتکاب خشونت خانگی هستند. زیرا این رفتار به‌عنوان یک الگوی در ذهنشان تقویت شده و آن را تنها شیوه‌ی موثر حل تعارض می‌دانند.
فیلم اورکا روایتگر تلاش و پشتکار الهام اصغری در‌کنار نقش سازنده‌‌ی پدر و سایر عوامل در مسیری است که او را از قعر دریا به قله‌ی افتخار می‌رساند.
نوجوانی و هویت‌یابی
شما زمانی بهتر یاد می‌گیرید که کمتر یاد بگیرید
6 فیلم، 6 جهان
مدیریت رابطه با خودشیفته‌ها
ویژه نامه نوروزی مجله موفقیت، شماره 447
ویژه‌نامه‌ی نوروزی مجله موفقیت با حال‌‌و‌هوایی بهاری و در 100 صفحه به همراه مطالبی جدید، جذاب و خواندنی منتشر خواهد شد. در ویژه‌نامه نوروزی، علاوه بر بخش‌های ثابت مجله‌ی موفقیت که شامل بخش های کار، زندگی و پلاس است، حدود 30 صفحه مطالب ویژه‌ی نوروز خواهیم داشت که متناسب با روزهای سال نو همراه مخاطبان خواهد بود تا در تعطیلات عید بتوانند از خواندن آن لذت ببرند.در ویژه‌نامه عید نوروز هدیه‌ای ویژه هم به صورت فایل صوتی و تصویری و فقط برای خریداران ویژه نامه نوروزی موفقیت طراحی و تولید شده که می توانید از آن بهره ببرید.البته عیدی ما به شما ارسال پستی رایگان این ویژ‌ه‌نامه به سراسر ایران خواهد بود.مطالب اختصاصی نوروز در ویژه نامه نوروزی موفقیت اولین عید‌دیدنی نوروز 1403/ روایت رویارویی یک انسان با آدمک روانش بچه‌ها پاشین؛ مهمون داریم!/ پذیرایی عید با چاشنی طنز از دو توریست خارجی در ایام نوروز سالِ نو، منِ نو / تغییر، بهبود و موفقیت نیاز به پشتکار دارد هیچ آگاه‌شدنی بدون درد نیست! / گفت‌و‌گو با «سارا همتی»، بازیگر جوانی که به تازگی سرطان را شکست داد نوروز فنلاندی/ نوروز ما و نوروز آن‌ها فیلم روان‌شناسان یا روان‌فیلمسازان؟ / معرفی فیلم های روانشناسی برای دوستداران روان‌شناسی کتابِ‌ خوب بخوانیم / راهنمای مطالعه کتاب در روزهای نوروز حافظ شیرازی مصنوعی! / اولین گفت‌وگوی تاریخ با حافظ شیرازی تعطیلاتی خوش با تغذیه‌ی سالم / در ایام عید نوروز از جسم خود مراقبت کنیم (چطور در تعطیلات تغذیه سالم داشته باشیم) مدیریت زمان در سال جدید/ ترفندهای علمی زمان­سنجی عالی از کتاب «کِی» نوشته دنیل اچ پینکجدول ویژه و متفاوت مخصوص دورهمی‌های عید با هدیه ویژهبخش زندگی مجله‌ی موفقیتبخش زندگی مجله‌ی موفقیت هم مثل همیشه به مطالبی با زمینه‌ی روان‌شناسی، خودشناسی، سواد رابطه و ... پرداخته است. مطالب بخش زندگی به‌گونه‌ای طراحی و تالیف می‌شوند که برای تمام اقشار و مخاطبان قابل‌فهم باشند و چه متخصصان این علم و چه دوستدارانش بتوانند بهره‌ی کافی را از آن‌ها ببرند.در بخش زندگی مجله موفقیت این مقالات برای خوانندگان فهیم مجله موفقیت آماده شده اند: روان‌تحلیلی و سلامت روانی/ 16 نشانه‌ی سلامت روان از دیدگاه نانسی مک‌ویلیام روان‌شناسی تجمل‌گرایی/ تجزیه و تحلیل رفتار افرادی که تمایل به خرید کالاهای گران قیمت دارند نیاز به تفریح / کوچک‌ترین رفتار پدر و مادر ممکن است بزرگ‌ترین تاثیرات را بر فرزندشان بگذارد بُکُش و خوشگلم کن!/ بررسی دلایل گرایش افراطی به عمل‌های زیبایی دی شد و بهمن گذشت، وقت نوشتن رسید!/ سه تکنیک کاربردی نوشتاردرمانی برای ایجاد تغییر در سال جدید آرامش در طوفان/ چگونه در زمان بحران بر خود مسلط باشیم؟ جلوی ضرر رو از هر جا بگیری منفعته! / خطای EOC یا سوگیری «تعهد به خطا» با یک ‌دنده پیش نروید!/ درباره‌ی وضعیت «بودن» یا «انجام» چه می‌دانید؟ تربیت با AI / هوش مصنوعی، پلی میان تربیت مدرن و سنتی عیدِ آدم کجاست؟/ تجربه ی مادرانگی روزی که می‌خواستم زنده بمانم/ تجربه‌ی بیماری هر مهاجر قصه‌ای دارد/ چند روایت از چند مهاجر جایی به جز خانه / چرا نوجوانان دوست دارند ساعت‌های زیادی را خارج از خانه سپری کنند؟ پنج بذر برای مدیریت رفتار/ چطور با پرورش هوش‌هیجانی، پرخاشگری را در نوجوانم کاهش و سازگاری را افزایش دهم؟ کودک کتابخوان / عوامل موثر بر عشق به مطالعه در کودکبخش کار مجله‌ی موفقیتبخش کار مجله‌ی موفقیت در سال‌های اخیر عموما به مسائل مربوط به داستان برندهای مختلف، کسب‌و‌کار، نیروی انسانی، بازاریابی و فروش، اصول مذاکره، مدیریت و سواد مالی و ... می‌پردازد. در این شماره هم با مقالاتی از این دست در اختیار خوانندگان موفقیت خواهد بود:• نتفلیکس؛ ماراتن فیلم و سریال در خانه/ مدل‌های کسب‌وکار به سبک نتفلیکس• محصولات عالی هم شکست می‌خورند! / روش‌های بازاریابی و فروش ویژه‌ی کسب‌و‌کارهای خانگی• تاثیر بیوریتم بر رفتار سازمانی / توصیه‌هایی عملی برای مدیران در جهت بهینه‌سازی عملکرد کارکنان بر اساس بیوریتم• مخاطبان باهوشند! / از کمپین خوب تبلیغاتی تا خودزنی به وسیله‌ی آمارسازی• اطلاعات مهم است! / 4 مدل اطلاعاتی در مذاکره براساس پنجره‌ی «جو – هری»• انسانِ واقعی، هوشِ مصنوعی/ نکاتی پیرامون هوش مصنوعی و منابع انسانیبخش پلاس مجله‌ی موفقیتدر بخش پلاس این شماره مجله موفقیت میزبان دو زن موفق در دو عرصه‌ی متفاوت بوده‌ایم؛ زنانی که توانسته‌اند علی‌رغم محدودیت‌های موجود، راهشان را به سوی موفقیت باز کنند و در حیطه‌ی تخصص خود بدرخشند.همچنین بخش‌های ثابت بخش پلاس موفقیت که شامل داستان‌های شیوانا و پیام های موفقیت (فال موفقیت) است هم در این بخش گنجانده شده است.همچنین همانطور که مخاطبان وفادار موفقیت می‌دانند، در هر شماره از مجله موفقیت، مسابقه‌ی داستان کوتاهی برگزار شده و هر شماره، برندگانی داشته است که هدایای نفیسی را هم دریافت کرده‌اند. در ویژه نامه‌ی نوروزی موفقیت، سه داستان برگزیده‌ی نهایی مسابقات داستان کوتاه امسال مجله موفقیت معرفی شده‌اند که می‌توانید داستان‌هایشان را در بخش پلاس ممجله موفقیت بخوانید.مطالب بخش پلاس مجله موفقیت شامل این موارد است:• اینجا بساط عشق گسترده است/ راه و رسم زندگی تیتر: بیم‌ و امید‌های آینده‌ی ایران• روامداری؛ راز ماندگاری ایران در قرون و اعصار• بدو مریم، بدو / گفت‌وگو با «مریم طوسی»، سریع‌ترین دختر تاریخ ایران• «شاهزاده‌ی ایرانی» و چالش‌هایش / گفت‌و‌گو با «لیدا محمودی»، مدیرعامل موسسه‌ی فرهنگی آوای موج کتاب• فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند/ تحلیل روان‌شناختی دو فیلم از برترین فیلم‌های سینمایی در سال گذشته‌ی ایران و جهانراه‌های ارتباط با ما:سایت موفقیت به آدرس www.movafaghiat.comواتس‌اپ و تلگرام: 0135708-0990تلفن: 22183030-021
مشاهده جزئیات
بهاره
1402/10/13
بسیار عالی لذت بردم .