نوجوان شایسته، فرد موفق فردا

ابتدا کمی به تیتر این مطلب نگاه کنیم. تابه‌حال دقت کرده‌اید بعضی‌ها از همان اول موفق به نظر می‌آیند. مثلا در میان اقوام و یا هم‌کلاسی‌ها می‌گویند فلانی موفق است یا موفق می‌شود. راستی چطور است که ما از همان ابتدا موفقیت را به برخی نسبت می‌دهیم؟

 شاید با دیدن آن‌ها اولین چیزی که به ذهن ما می‌آید، این است که این فرد «چقدر محکم است!»، «چقدر خود را باور دارد!» و یا اینکه «چه میزان در زندگی خود و دیگران مؤثر است!»

همه‌ این‌ها نشانی از شایستگی افرادی است که ما در اطراف خود می‌بینیم. مؤثر‌بودن در زندگی خود و تعاملات اجتماعی، علاقه‌مندی در به‌کار‌بردن استعداد‌ها در ارتباطات و زندگی، دنبال‌کردن چالش‌های زندگی و تلاش برای غلبه بر مشکلات همگی تعریف شایستگی هستند.

شایستگی (Competency) یعنی فرد چقدر خود را باور دارد و می‌تواند مؤثر باشد. لحظه‌ای با خود تأمل کنید؛ آیا موفقیت در زندگی چیزی جز این است؟ اینکه فرد بتواند با مشکلاتش دست‌و‌پنجه نرم کند، به تلاش خود ایمان داشته باشد و در کش‌و‌قوس این زندگی دانسته‌هایش را به‌کار ببرد و از استعداد‌هایش استفاده کند، چیزی کم از موفقیت دارد؟ حال در نظر بگیرید این نیاز روان‌شناختی تا‌چه‌حد می‌تواند زندگی آینده‌ یک نوجوان را تأمین کند؟

نوجوان شایسته

از‌آن‌جایی که هدف تیم موفقیت این است که هم‌وطن ما پس از خواندن مطالب، بتواند در زندگی خود تغییری ایجاد کند و راه موفقیت را در پیش گیرد، مطمئن باشید که را‌هکار‌های تقویت شایستگی را در زمان مناسب به شما خواهیم گفت، ولیکن مهم است ابتدا اولویت این نیاز روان‌شناختی و اثرگذاری آن را با هم مرور کنیم و سپس به راهکار‌های تقویت آن بپردازیم.

• نوجوان شایسته کسی است که می‌تواند خود را کامل ببیند؛ بینی بزرگ، قد کوتاه، صورت پر از لک و جوش، درس ضعیف و ...؛ همه را ببیند و با این وجود خود را دوست داشته باشد.
• نوجوان شایسته فردی است که خود را همان‌گونه که هست، می‌پذیرد و برای آن‌چه می‌خواهد، تلاش می‌کند. او کسی است که شاید زمین بخورد یا تحت‌فشار قرار بگیرد، ولی بازهم تلاش می‌کند.
• نوجوان شایسته نمی‌گذارد احساس پوچی و بی‌معنایی زندگی او را فرا بگیرد. او نیز مانند همه سردرگم می‌شود، اما به‌دنبال جواب سؤال‌هایش می‌رود.
• نوجوان شایسته می‌داند که برای خود دوست‌داشتنی و ارزشمند است، برای همین خود را فدای چند مشت توجه پوچ و خالی نمی‌کند. امروزی‌اش را بگویم، او کسی است که پست اینستاگرامش را برای دل خودش می‌گذارد، نه برای تعداد لایک‌هایی که می‌گیرد.
• نوجوان شایسته مدام در حال تلاش برای یافتن است. از اینکه بعضی چیز‌ها را ندارد، احساس خلاء نمی‌کند، بلکه برای اهدافش می‌جنگد.
• نوجوان شایسته دم از مرگ و فرار از واقعیت نمی‌زند، بلکه واقعیت‌های زندگی‌اش را با تمام تلخی‌اش می‌بیند، می‌چشد، هضمشان می‌کند و به‌دنبال راه‌هایی برای رفع آن‌ها می‌گردد.
• نوجوان شایسته هدف دارد و در یک مسیر مشخص حرکت می‌کند و چون جهت دارد، شما حرکتش را می‌بینید.
• نوجوان شایسته یاد گرفته است که خود را فدای این و آن نکند و برای شایستگی خود زمان بگذارد. یاد بگیرد، وارد چالش شود و چالش‌های بهینه و مورد‌نظر خود را انتخاب کند. غیر‌واقعی و بدبینانه به دنیا نگاه نمی‌کند، بلکه تا‌جایی‌که می‌تواند، خود را در معرض مسائل قرار دهد.

به خودمان کمی نگاه کنیم و نوجوانان اطرافمان را در نظر بگیریم. چند نفر از ما و آدم‌های دور‌و‌برمان هر روز خود را برای اثبات به دیگران به آب و آتش می‌زنیم و از کمبود عزت‌نفس خود را هلاک می‌کنیم. چند نفر از ما به‌خاطر اینکه برای خودمان تلاش نکرده‌ایم، دیگران، والدین، جامعه، حکومت و ... را مقصر می‌دانیم و هنوز که هنوز است به فکر شایسته‌شدن و رشد بالغانه‌ خود نیفتاده‌ایم.

آخر نمی‌شود که رویای موفقیت ما را از خواب و خوراک بیندازد، ولی تلاشی نکنیم. نمی‌شود که نتیجه‌ موفقیت (رضایت، پول، شهرت و ...) را بخواهیم، ولی سختی‌های آن و چالش‌های میان راه را کنار بگذاریم. یک‌بار دیگر درباره شایستگی تأمل کنیم، به خودمان نگاه کنیم، به افراد موفق هم همین‌طور؛ شاید چیزی در این میان تغییر کرده باشد.

محمّد برزگری

روانشناس حوزه نوجوان