رفاقت و بخشندگی؛ دو بال سرمایهی اجتماعی ما
دوستی و معرفت؛ احتمالا این دو کلمه را همیشه با هم مترادف میدانیم و زمانی که از دوست صحبت میکنیم ناخودآگاه کلمهی مرام و معرفت هم به ذهن تداعی میشود. دوست همان فرد قابلاعتمادی است که در سختترین لحظات زندگی میتواند کنار ما باشد تا آرامش بگیریم و رفیق همان نقطهی امنی است که رازهای مگوی خود را برای او آشکار میکنیم و نقاط ضعف ما را گاهی بهتر از هر کسی میداند.
قطعا سخنگفتن از دوستی و رفاقت میتواند تا ساعتهای مدید و کلمات طولانی ادامه داشته باشد اما اجازه بدهید موضوع دوستی را از نگاهی متفاوت و شاید در ابتدا عجیب بررسی کنیم؛ دوست به عنوان یک سرمایه!
شاید وقتی در ابتدا کلمهی سرمایه را میشنویم، بیشتر به یاد پول و طلا و ملک بیفتیم. درست است که این نگاه اشتباه نیست، اما ناقص است. روانشناسان مثبتنگر و متخصصان توسعهی فردی معتقدند انسانها در مسیر توسعهی فردی خود چهار سرمایه دارند که در کنار هم قدرت رشد را به بشر میدهند. این چهار گروه سرمایه عبارتند از:
۱. سرمایههای مالی (financial Capital)
پول، طلا، ملک، حقوق، پورسانت، ارث، سهام و سایر مواردی که شما را از نظر مالی غنی کند، جزو این گروه است.
۲. سرمایههای فردی (personal capital)
مهارتهای نرم و سخت، دانش و تخصص، دورههای آموزشی که در آنها شرکت کردهاید، تخصصهایی که به دست آوردهاید، کتابهایی که خواندهاید و سایر مواردی که شما را فردی توانمند و حرفهای جلوه دهد در این گروه قرار میگیرد.
۳. سرمایههای روانشناختی (psychological Capital)
امید و هدف داشتن برای آینده، خوشبینی و مثبتاندیشی، اعتمادبهنفس و خودکارآمدی، تابآوری و انعطافپذیری که توسط «فردریک لوتانز» به عنوان چهار محور سرمایهی روانشناختی معرفی شدهاند در این گروه هستند
4. سرمایهی بسیار مهم اجتماعی (Social capital)
کمیت و کیفیت ارتباطات شما، بهگونهایکه شبکهی ارتباطیتان برای شما اعتبار قائل باشد و بتوانید روی این شبکه حساب کنید و برای شما فرصتساز و حامی باشد در دل سرمایهی اجتماعی شماست. برای درک بهتر سرمایهی اجتماعی لازم است تا با هم نگاهی به دیدگاههای «آدام گرنت»، استاد دانشگاه وارتون، در کتاب معروف «ببخش و بگیر» (give and take) داشته باشیم.
آدام گرنت در این کتاب بیان میکند که بارها دربارهی عوامل موفقیت شنیدهایم؛ برنامهریزی، استمرار، سختکوشی، وجود منابع و حتی شانس. اما از یک عامل مهم غافل شدهایم و آن «سبک ارتباط» است. بر اساس دیدگاه آدام گرنت میتوان افراد را مبتنی بر نوع ارتباط با دیگران در سه گروه دستهبندی کرد:
گروه اول: گیرندهها (Takers)
چنین افرادی فقط به دنبال گرفتن لطف و کمک از دیگران هستند و زمانی که از آنها درخواستی میشود آن را پس میزنند.
گروه دوم: برابریطلبها (matchers)
این گروه باور به تعادل و حسابگری دارند. اگر به دیگران لطف یا کمکی بکنند توقع جبران دارند و اگر دیگران به آنها لطف کنند سعی میکنند آن را جبران کنند؛ گویا بر یک ترازو از دادن و ستاندن متمرکز هستند.
گروه سوم: بخشندهها (Givers)
بخشندهها لطف نمیکنند تا جبران کنید، بلکه این لطف و کمک به دیگران بخشی از شخصیت آنهاست. بخشنده بدون منت لطف کرده و کمک میکند تا مسائل دیگران حل شود.
نکتهی مهم اینجاست که درحالیکه شبکهی ارتباطی و دوستان گروه گیرندهها هر روز کمتر میشود و شبکه ارتباطی گروه برابریطلب به آرامی رشد میکند، بخشندهها بزرگترین شبکههای ارتباطی را دارند که در مسیر موفقیت آنها را همراهی میکنند و از دستاوردهایشان خوشحال میشوند. بخشندهها گروهی هستند که بیشترین سرمایهی اجتماعی را برای خود خلق میکنند و همین سرمایه پشتوانهی رشد آنها در زندگی است.
جان کلام اینکه دوستی و رفاقت واقعی فقط یک شمارهی ذخیرهشده در تلفن همراه یا یک لایک در اینستاگرام نیست، بلکه سرمایهی رشد ما در زندگی است.
زمانی که از بحرانهای زندگی زخم خوردهایم، آغوش یک دوست مایهی آرامش ماست.
هنگامی که در مسیر شغلی دچار ابهام شدهایم، راهنمایی یک دوست راهگشای ماست.
وقتی از نظر مالی در مضیقه هستیم، همراهی یک دوست راهحل مسئلهی ماست.
پس برای اینکه در دنیای این دوستی واقعی زندگی کنیم، ابتدا باید یاد بگیریم بخشنده باشیم و بدون منت به همراهان و دوستان خود کمک کنیم تا حال خوبی را تجربه کنند و مسائل زندگیشان مرتفع شود. به یاد داشته باشیم این همراهی و کمک گاهی از یک تماس تلفنی برای پیگیری حال و احوال یک دوست تا اهدای یک کتاب و معرفی یک فرصت شغلی متغیر است؛ اما مهم این است که شما لطف بدون منت داشته باشید.
قطعا در این مسیر برخی قدرناشناسی خواهند کرد و به مرور از دایرهی ارتباطی شما خارج خواهند شد، اما آنان که میمانند به مرور سرمایهی اجتماعی شما برای حرکت به سمت قلهی موفقیت خواهند بود.
در شروع این یادداشت گفتیم که رفاقت قرین معرفت است و در پایان میخواهم پیشنهاد کنم از این پس رفاقت را قرین بخشندگی و لطف بدون منت بدانیم.