زینب شاهدی |
1403/08/15 |
چرا نباید بیش‌از‌اندازه مثبت‌اندیش باشیم؟
دقیقا بیست سال پیش بود که فردی به نام «مارتین سلیگمن»، رئیس انجمن روانشناسی آمریکا شد و موضوع «روانشناسی مثبت‌نگر» را به عنوان تم انتخاب کرد. دلیلش این بود که می‌گفت روانشناسی در نیمه دوم قرن بیستم همیشه بر پیداکردن بیماری‌ها متمرکز بوده و هدف مهم دیگرش، یعنی پروراندن استعدادها و بهتر‌کردن زندگی عادی را به فراموشی سپرده است؛ پس وقتش است که به‌جای بیماری‌ها سراغ شناختن نقاط قوت و به‌جای درمان مشکلات سراغ شیوه‌های بهتر‌کردن زندگی عادی برویم.
بعد از این انتخاب، روانشناسی مثبت طرف‌داران بسیاری پیدا کرد، پژوهش‌های بسیاری در مورد آن انجام شد، موج‌های «مثبت‌اندیشی» در جوامع مختلف شکل گرفت و الان که شما این متن را می‌خوانید، کمتر کسی در دنیا هست که این اصطلاح به گوشش نخورده باشد. بااین‌حال، مانند هر رویکرد دیگری، مثبت‌نگری نیز نقاط ضعف و جنبه‌های منفی خودش را دارد که خیلی اوقات باعث می‌شود افراد نسبت به آن بدبین شوند یا به‌جای سود‌بردن، از آن ضربه ببینند. در ادامه خواهیم دید که چرا نباید بیش‌از‌اندازه «مثبت‌اندیش» باشیم و چطور خودمان را از آفت‌های این موج در امان نگه داریم.
مثبت‌اندیشی و انتظارات غیرواقع‌بینانه
یکی از دوستان تعریف می‌کرد که وقتی مادرش دچار سرطان شده بود، در یکی از دوره‌های تفکر مثبت توسط یک مبلغ مذهبی شرکت کرده و به این باور رسیده بود که به شکلی معجزه‌آسا شفا یافته است. بعدها، وقتی دوباره علائم سرطان اوج گرفت، به‌شدت خود را سرزنش می‌کرد و از این فکر رنج می‌برد که چرا به‌اندازه کافی ایمانش قوی نبوده است.
دوست دیگری می‌گفت یکی از نزدیکانش برای بهبود ازدواجی که دچار مشکلات جدی بود، به این طرز تفکر روی آورده و کوشیده بود با تلقین‌های مثبت، تقویت هیجانات مثبت و رفتارهای مثبت، ازدواجش را از خطر نابودی نجات بدهد؛ ولی وقتی به نتیجه دلخواهش نرسیده بود، به‌کلی همه اعتقادش را به خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی و حتی به خدا از دست داده بود.
دلیل این نوع واکنش‌ها این است که بسیاری از آموزه‌هایی که تحت عنوان مثبت‌اندیشی ترویج می‌شود، شکلی اغراق‌آمیز دارد و باعث شکل‌گیری انتظارات غیرمنطقی در فرد می‌شود. این حالت باعث می‌شود افراد محدودیت‌های طبیعی زندگی در دنیا را نپذیرند و در هنگام روبه‌رو‌شدن با آن‌ها، گرفتار سرخوردگی و ناامیدی شدید شوند.
مثبت‌اندیشی و تمرکز بیش‌از‌اندازه بر احساسات مثبت
در یک نگاه کلی، ما دو دسته احساس داریم: احساسات مثبت و احساسات منفی. تا پیش از روی‌کار‌آمدن روانشناسی مثبت، افسردگی، اضطراب، غم، ترس، نفرت و دیگر احساسات منفی موضوع اصلی روانشناسی بود و روان‌شناسان تلاش می‌کردند آن‌ها را بشناسند، دلیل به‌وجودآمدنشان را کشف کنند و با روش‌های درمانی مختلف به سراغشان بروند. در رویکرد روانشناسی مثبت‌نگر، احساساتی مانند عشق، شادی، رضایت، قدردانی، امید و از این دست به موضوع اصلی تبدیل شد و «شادکامی» و «خوشبختی» هدف اصلی مداخلات قرار گرفت.
از آنجا که هر افراطی، تفریط به دنبال دارد، تمرکز بیش‌از‌اندازه بر این احساسات باعث شد احساسات منفی و رسیدگی به آن‌ها به حاشیه برود. نادیده‌گرفتن احساسات منفی و روکش‌کردن آن‌ها با هیجانات مثبت، آن‌ها را حل‌وفصل نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود در خفا رشد کنند و روزی مانند آتشفشان با انفجار خود همه چیز را بسوزانند. از سوی دیگر، احساسات منفی برای ما سودمند است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد افراد در حالت کمی افسرده، بهتر و واقع‌بینانه‌تر فکر می‌کنند تا در حالت شاد و هیجان‌زده. گاهی لازم است زانوی غم بغل بگیریم و در فکر فرو برویم تا ببینیم کجای راه را اشتباه رفته‌ایم و برای زندگی‌مان چه کاری می‌توانیم انجام دهیم.
مثبت‌اندیشی و نادیده‌گرفتن محیط
یکی از مهم‌ترین انتقادهایی که بر مثبت‌اندیشی وارد شده، این است که در این رویکرد، تاثیر محیط نادیده گرفته می‌شود و همه اتفاقاتی که برای یک فرد می‌افتد، حاصل طرز فکر و اتفاقاتی است که درون او رخ می‌دهد. این در حالی است که همه ما می‌دانیم ترکیبی از اتفاقات درون و بیرون ما رویدادهای زندگی‌مان را رقم می‌زنند. حتی این روزها علم ژنتیک ثابت کرده است که بسیاری از فرصت‌ها و محدودیت‌های ما در زندگی، در ژن‌هایمان نوشته شده است.
مثلا کسی که قدش 155 است، نمی‌تواند به قد 190 برسد و بنابراین بهتر است با پذیرش این محدودیت، به جای دنبال‌کردن ورزش بسکتبال، سراغ رشته‌ها یا حتی حرفه‌های دیگر برود. مثبت‌اندیشی در حالت افراطی، کل‌نگری را زیر سوال می‌برد و دیدگاهی تک‌بعدی را به فرد غالب می‌کند. در دنیای کسبوکار و کارآفرینی زیاد با این جنبه از مشکل خوش‌بینی افراطی روبه‌رو هستیم: این دیدگاه باعث می‌شود افراد بدون در‌نظر‌گرفتن سازوکار و اثرات سیستم‌های بیرونی، بی‌گدار به آب بزنند و شکست بخورند.
نکته مهم دیگر این است که این نوع تفکر، امکان سوءاستفاده سیستم‌های بزرگ را از افراد جامعه فراهم می‌آورد و باعث می‌شود مثلا افراد به‌جای اعتراض به سیستم ناکارآمد رئیس شرکت خود، شکست‌های اقتصادی شرکت را به خود نسبت دهند و در نتیجه حق اعتراض یا انتقادی را برای خودشان قائل نباشند.
مثبت‌اندیشی و ندیدن تفاوت‌های فرهنگی
بسیاری از ما کسانی را می‌شناسیم که به تبعیت از مرد بزرگ دنیای کسبوکار، «استیو جابز»، درس و دانشگاه خود را رها کردند تا دنبال نداهای درونی و آرزوهای شخصی خود بروند، ولی پس از مدتی، دست از پا درازتر، به همان روند قدیمی خود برگشته و یا به‌کلی از اینجا رانده و از آنجا مانده شده‌اند. «موفقیت» موضوعی قابل‌ترجمه نیست؛ حتی اگر به صورت علمی با عنوان «روانشناسی مثبت‌نگر» مطرح شود. روانشناسی مثبت غالبا در سیستم‌های اقتصادی- اجتماعی و ارزشی غربی مانند ایالات متحده و اروپای غربی کاربرد دارد، چرا که بر فردگرایی، کاپیتالیسم و تعاریف غربی از مفهوم شادکامی استوار است و بنابراین نمی‌تواند افرادی را که در فرهنگی متفاوت به‌سر می‌برند، راضی کرده یا به سرانجام درستی برساند. همچنین، این علم بیشتر به کار طبقه متوسط می‌آید و مولفه‌هایی مانند اقلیت‌بودن، فقر، نابرابری، رکود اقتصادی و دیگر مسائل اجتماعی را نادیده می‌گیرد.
این‌ها برخی از انتقاداتی بود که به روانشناسی مثبت‌نگر وارد شده است، اما هیچ کدام از این موارد مثبت‌اندیشی را به‌طور کلی ناکارآمد تلقی نمی‌کند. در حالت تعادل، روانشناسی مثبت می‌تواند روح تازه‌ای را به زندگی افراد بدمد و آن‌ها را در شکوفا‌کردن استعدادها، پیداکردن معنا در زندگی و دستیابی به شادکامی بیشتر کمک کند؛ چرا که هرچند طرز فکر ما همه زندگی ما را کنترل نمی‌کند، اما بخش چشمگیری از آن را که شامل رفتارها و برخوردهای ما با پدیده‌ها و رخدادهای بیرونی است، تعیین می‌کند و مانند همیشه، تعادل و کل‌نگری حرف اول را می‌زند.
رفاقت و بخشندگی؛ دو بال سرمایه‌ی اجتماعی ما
آیا صحبت در مورد زنانگی سمی واقعا مفید است؟
ابتدا خودت دوست خوبی باش
توران میرهادی ، مادر ادبیات کودکان
ویژه نامه نوروزی مجله موفقیت، شماره 447
ویژه‌نامه‌ی نوروزی مجله موفقیت با حال‌‌و‌هوایی بهاری و در 100 صفحه به همراه مطالبی جدید، جذاب و خواندنی منتشر خواهد شد. در ویژه‌نامه نوروزی، علاوه بر بخش‌های ثابت مجله‌ی موفقیت که شامل بخش های کار، زندگی و پلاس است، حدود 30 صفحه مطالب ویژه‌ی نوروز خواهیم داشت که متناسب با روزهای سال نو همراه مخاطبان خواهد بود تا در تعطیلات عید بتوانند از خواندن آن لذت ببرند.در ویژه‌نامه عید نوروز هدیه‌ای ویژه هم به صورت فایل صوتی و تصویری و فقط برای خریداران ویژه نامه نوروزی موفقیت طراحی و تولید شده که می توانید از آن بهره ببرید.البته عیدی ما به شما ارسال پستی رایگان این ویژ‌ه‌نامه به سراسر ایران خواهد بود.مطالب اختصاصی نوروز در ویژه نامه نوروزی موفقیت اولین عید‌دیدنی نوروز 1403/ روایت رویارویی یک انسان با آدمک روانش بچه‌ها پاشین؛ مهمون داریم!/ پذیرایی عید با چاشنی طنز از دو توریست خارجی در ایام نوروز سالِ نو، منِ نو / تغییر، بهبود و موفقیت نیاز به پشتکار دارد هیچ آگاه‌شدنی بدون درد نیست! / گفت‌و‌گو با «سارا همتی»، بازیگر جوانی که به تازگی سرطان را شکست داد نوروز فنلاندی/ نوروز ما و نوروز آن‌ها فیلم روان‌شناسان یا روان‌فیلمسازان؟ / معرفی فیلم های روانشناسی برای دوستداران روان‌شناسی کتابِ‌ خوب بخوانیم / راهنمای مطالعه کتاب در روزهای نوروز حافظ شیرازی مصنوعی! / اولین گفت‌وگوی تاریخ با حافظ شیرازی تعطیلاتی خوش با تغذیه‌ی سالم / در ایام عید نوروز از جسم خود مراقبت کنیم (چطور در تعطیلات تغذیه سالم داشته باشیم) مدیریت زمان در سال جدید/ ترفندهای علمی زمان­سنجی عالی از کتاب «کِی» نوشته دنیل اچ پینکجدول ویژه و متفاوت مخصوص دورهمی‌های عید با هدیه ویژهبخش زندگی مجله‌ی موفقیتبخش زندگی مجله‌ی موفقیت هم مثل همیشه به مطالبی با زمینه‌ی روان‌شناسی، خودشناسی، سواد رابطه و ... پرداخته است. مطالب بخش زندگی به‌گونه‌ای طراحی و تالیف می‌شوند که برای تمام اقشار و مخاطبان قابل‌فهم باشند و چه متخصصان این علم و چه دوستدارانش بتوانند بهره‌ی کافی را از آن‌ها ببرند.در بخش زندگی مجله موفقیت این مقالات برای خوانندگان فهیم مجله موفقیت آماده شده اند: روان‌تحلیلی و سلامت روانی/ 16 نشانه‌ی سلامت روان از دیدگاه نانسی مک‌ویلیام روان‌شناسی تجمل‌گرایی/ تجزیه و تحلیل رفتار افرادی که تمایل به خرید کالاهای گران قیمت دارند نیاز به تفریح / کوچک‌ترین رفتار پدر و مادر ممکن است بزرگ‌ترین تاثیرات را بر فرزندشان بگذارد بُکُش و خوشگلم کن!/ بررسی دلایل گرایش افراطی به عمل‌های زیبایی دی شد و بهمن گذشت، وقت نوشتن رسید!/ سه تکنیک کاربردی نوشتاردرمانی برای ایجاد تغییر در سال جدید آرامش در طوفان/ چگونه در زمان بحران بر خود مسلط باشیم؟ جلوی ضرر رو از هر جا بگیری منفعته! / خطای EOC یا سوگیری «تعهد به خطا» با یک ‌دنده پیش نروید!/ درباره‌ی وضعیت «بودن» یا «انجام» چه می‌دانید؟ تربیت با AI / هوش مصنوعی، پلی میان تربیت مدرن و سنتی عیدِ آدم کجاست؟/ تجربه ی مادرانگی روزی که می‌خواستم زنده بمانم/ تجربه‌ی بیماری هر مهاجر قصه‌ای دارد/ چند روایت از چند مهاجر جایی به جز خانه / چرا نوجوانان دوست دارند ساعت‌های زیادی را خارج از خانه سپری کنند؟ پنج بذر برای مدیریت رفتار/ چطور با پرورش هوش‌هیجانی، پرخاشگری را در نوجوانم کاهش و سازگاری را افزایش دهم؟ کودک کتابخوان / عوامل موثر بر عشق به مطالعه در کودکبخش کار مجله‌ی موفقیتبخش کار مجله‌ی موفقیت در سال‌های اخیر عموما به مسائل مربوط به داستان برندهای مختلف، کسب‌و‌کار، نیروی انسانی، بازاریابی و فروش، اصول مذاکره، مدیریت و سواد مالی و ... می‌پردازد. در این شماره هم با مقالاتی از این دست در اختیار خوانندگان موفقیت خواهد بود:• نتفلیکس؛ ماراتن فیلم و سریال در خانه/ مدل‌های کسب‌وکار به سبک نتفلیکس• محصولات عالی هم شکست می‌خورند! / روش‌های بازاریابی و فروش ویژه‌ی کسب‌و‌کارهای خانگی• تاثیر بیوریتم بر رفتار سازمانی / توصیه‌هایی عملی برای مدیران در جهت بهینه‌سازی عملکرد کارکنان بر اساس بیوریتم• مخاطبان باهوشند! / از کمپین خوب تبلیغاتی تا خودزنی به وسیله‌ی آمارسازی• اطلاعات مهم است! / 4 مدل اطلاعاتی در مذاکره براساس پنجره‌ی «جو – هری»• انسانِ واقعی، هوشِ مصنوعی/ نکاتی پیرامون هوش مصنوعی و منابع انسانیبخش پلاس مجله‌ی موفقیتدر بخش پلاس این شماره مجله موفقیت میزبان دو زن موفق در دو عرصه‌ی متفاوت بوده‌ایم؛ زنانی که توانسته‌اند علی‌رغم محدودیت‌های موجود، راهشان را به سوی موفقیت باز کنند و در حیطه‌ی تخصص خود بدرخشند.همچنین بخش‌های ثابت بخش پلاس موفقیت که شامل داستان‌های شیوانا و پیام های موفقیت (فال موفقیت) است هم در این بخش گنجانده شده است.همچنین همانطور که مخاطبان وفادار موفقیت می‌دانند، در هر شماره از مجله موفقیت، مسابقه‌ی داستان کوتاهی برگزار شده و هر شماره، برندگانی داشته است که هدایای نفیسی را هم دریافت کرده‌اند. در ویژه نامه‌ی نوروزی موفقیت، سه داستان برگزیده‌ی نهایی مسابقات داستان کوتاه امسال مجله موفقیت معرفی شده‌اند که می‌توانید داستان‌هایشان را در بخش پلاس ممجله موفقیت بخوانید.مطالب بخش پلاس مجله موفقیت شامل این موارد است:• اینجا بساط عشق گسترده است/ راه و رسم زندگی تیتر: بیم‌ و امید‌های آینده‌ی ایران• روامداری؛ راز ماندگاری ایران در قرون و اعصار• بدو مریم، بدو / گفت‌وگو با «مریم طوسی»، سریع‌ترین دختر تاریخ ایران• «شاهزاده‌ی ایرانی» و چالش‌هایش / گفت‌و‌گو با «لیدا محمودی»، مدیرعامل موسسه‌ی فرهنگی آوای موج کتاب• فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند/ تحلیل روان‌شناختی دو فیلم از برترین فیلم‌های سینمایی در سال گذشته‌ی ایران و جهانراه‌های ارتباط با ما:سایت موفقیت به آدرس www.movafaghiat.comواتس‌اپ و تلگرام: 0135708-0990تلفن: 22183030-021
مشاهده جزئیات
اشتراک گذاری
